De meerderheid van de Nederlandse banken is failliet en als we het bankensysteem niet fundamenteel wijzigen, kan er morgen zo weer een bank omvallen. Dat zegt Kilian Wawoe, auteur van het boek ‘Bonus’, in een interview met NUzakelijk. Het boek van Kilian Wawoe, dat afgelopen woensdag officieel is gepresenteerd, is gebaseerd op zijn eigen ervaringen als HR-manager bij ABN Amro en zijn promotieonderzoek naar ‘ondernemend gedrag binnen de bankensector’. Daarvoor stelde hij vragen aan bijna 1500 medewerkers van verschillende banken uit Nederland, India, Brazilië, Roemenië en de Verenigde Staten. Wawoe is vertrokken bij ABN Amro en werkt nu als adviseur en docent op de Vrije Universiteit in Amsterdam. Over bonussen van bankiers is al zoveel gezegd. Wat zegt hij anders? “De discussie gaat vooral over de hoogte van bonussen. Geef hem een half miljoen in plaats van een miljoen. Ik heb voor mijn onderzoek gekeken naar alle niveaus binnen financiële instellingen en vastgesteld dat iedereen verkeerd gedrag vertoont als hij een bonus krijgt voorgehouden.”
Neem Arjen Robben. “Als je hem per doelpunt een miljoen betaalt, gaat hij ander gedrag vertonen. De bal niet meer afspelen, alles zelf doen”, illustreert Wawoe. “Als hij twee keer scoort tegen Liechtenstein, maar Liechtenstein scoort drie keer, verdient Robben twee miljoen euro voor een wedstrijd die we hebben verloren.” Kortom: bonussen prikkelen tot het nemen van grote risico’s. Ze zijn gekoppeld aan korte termijn targets, die de bank op de lange termijn schade kunnen toebrengen. Als de risico’s te groot zijn gebleken, wordt de uiteindelijke rekening aan de belastingbetaler gepresenteerd.
Bonussen moeten daarom niet verlaagd, maar in het geheel afgeschaft worden, vindt Wawoe. “In de zorg staan mensen ook om zes uur op zonder dat ze daarvoor een bonus ontvangen. We gaan er ten onrechte vanuit dat bankmensen anders gemotiveerd worden dan ‘gewone’ mensen.” Net als voor ieder ander, is voor een bankier de inhoud van het werk belangrijk, een leuk team en voldoende doorgroeimogelijkheden.
Wawoe pleit in plaats van individuele bonussen voor een algemeen winstdelingsysteem. De top doet niet mee, omdat zij te grote risico’s kunnen nemen voor het vergroten van de winst. Alle andere werknemers krijgen eenzelfde percentage van de gemaakte winst.
“Ik hoor dan: ja, maar zo belonen we slechte werknemers op dezelfde manier als goede. Dan vraag ik: hebben we slechte werknemers dan? Daar moet je iets aan doen, stuur ze op cursus of school ze om.” Ook moeten banken anders ingericht worden. Ze moeten terug naar de kernactiviteit: spaargeld aantrekken en uitlenen. Niet in het buitenland, want banken met grote internationale netwerken lopen grote risico’s.
Vooral door de komst van internetbankieren en openbaarheid van geruchten en beurskoerzen, waardoor mensen massaal en razendsnel geld van hun rekeningen kunnen halen. “Maar het lijkt alsof ik de enige in Nederland ben die zich daar druk om maakt.” Banken zouden hun Retail en Investment activiteiten moeten splitsen in aparte bedrijven, zodat de spaarder geen last heeft van de grote risico’s die banken lopen met fusies en overnames. Daarnaast pleit Wawoe voor een algemeen tuchtcollege voor bankiers die wanprestaties leveren.
Doen we dat niet, dan kan dat volgens hem desastreuze gevolgen hebben. “In de toekomst kijken kan ik niet. Maar wat ik zie is dat alle elementen die de crisis ontketend hebben, nog steeds aanwezig zijn. Fundamenteel is er niets veranderd. Morgen kan er zo weer een bank omvallen.” Niet alle banken doen het even slecht. Banken die zich richten op spaaractiviteiten en op Nederland, lopen minder risico. “Vroeger heb ik afgegeven op het ‘saaie’ model van de Rabobank. Maar ik moet nu eerlijk bekennen dat het goed bestand is gebleken tegen de crisis.”
Waarom gebeurt er niets om een nieuwe crisis te voorkomen? “Ik heb nooit een politicus of toezichthouder ontmoet die me voor gek verklaarde. Ze halen de internationale context aan en zeggen dat het niet haalbaar is. Er is inderdaad lef voor nodig om als enige land te zeggen: wij willen dit niet meer.”Wawoe schrijft in zijn boek dat systemen zichzelf niet corrigeren, maar dat politici de macht hebben om dat te doen. Dat is geen ‘linkse hobby’. “Banken zijn geen onderdeel van de vrije markt. In feite is de meerderheid van de Nederlandse banken failliet gegaan. Zonder miljarden overheidssubsidie stonden ze nu niet meer overeind.”
Van initiatieven als de Commissie Code Banken, die de nieuwe gedragsregels bij banken evalueert, is Wawoe geenszins onder de indruk. “Als een student dat rapport bij mij had ingeleverd, had ik hem een onvoldoende gegeven”, zegt hij streng. Hij heeft vooral kritiek op het gehanteerde ‘comply or explain’ principe. “Dat is hetzelfde als: je mag maar 120 kilometer per uur rijden of uitleggen waarom je te hard rijdt”, zegt Wawoe. “Wat er eigenlijk staat is: wat je deed was prima en ga daar maar gewoon mee door.”
Via: NuZakelijk
