Over schulden, aflossen en de geldhoeveelheid

Een goed stukje economische theorie van Merijn Knibbe op Luxetveritas.nl. Het artikel begint met een citaat van Milton Friedman:

I know of no severe depression, in any country or any time, that was not accompanied by a sharp decline in the stock of money and equally of no sharp decline in the stock of money that was not accompanied by a severe depression.

Geld speelt een rol. De bekende libertaire econoom Milton Friedman is vooral beroemd vanwege zijn werk met Anna Schwartz, over de geschiedenis van het geld in de VS. Uit dit werk wordt duidelijk dat de crisis van de jaren dertig gepaard ging met een sterke afname van de geldhoeveelheid. Dit was, zoals uit het citaat hierboven blijkt, geen unieke situatie. Deze situatie is zelfs kenmerkend voor economische crises in systemen die werken met ‘fiduciar geld’, zoals het onze. Dit werkt nog steeds zo. De geldhoeveelheid in bijvoorbeeld Ierland en Griekenland is de afgelopen jaren sterk afgenomen. En dan hebben we het over percentages van rond de 30%, ongeveer net zoveel als de afname van de geldhoeveelheid in de VS, tijdens (daar istie weer) de Grote Depressie.

De vraag is hoe dit veroorzaakt werd en in hoeverre dit een rol speelde bij het extreme karakter van de Grote Depressie. Friedman zelf stelde dat het de centrale bank was die deze daling veroorzaakte: “The Federal Reserve definitely caused the Great Depression by contracting the amount of money in circulation by one-third from 1929 to 1933“. Als de centrale bank beleid zou voeren middels een lage rente dan zou er min of meer vanzelf weer meer geld in de economie zou komen en dan was het probleem grotendeels voorbij. Niet iedereen was en is dat met hem eens. Irving Fisher keek daar destijds met goede reden op een andere manier tegenaan. Hij bekeek dit namelijk, anders dan Friedman die eigenlijk enkel een soort ‘enkelvoudige’ boekhouding hanteerde, vanuit het in een macroperspectief correcte systeem van ‘viervoudige boekhouding’. Overigens bleek recentelijk dat de stijging van de geldhoeveelheid in de VS na 1933 vooral veroorzaakt werd door extra leningen en bestedingen van de overheid, maar dat terzijde. Om dit alles uit te leggen moeten we eerst ingaan op wat geld is.

Wat is geld? De vraag lijkt simpel – maar over het antwoord zijn boeken vol geschreven. Dat komt omdat de rol van geld van het ene op het andere manier kan veranderen – en omdat er verschillende waardepapieren zijn die in meerdere of mindere en veranderende mate ‘geldachtig’ zijn.  Momenteel is er bijvoorbeeld een sterke stroom waarneembaar van langere termijn spaartegoeden naar betaalrekeningen en contant geld, in de EZ. Maar dit is nog geen antwoord op de vraag. De vraag is: “wat stroom er”? Lees verder op Luxetveritas.