(Gerrit Welbergen) Regelmatig wijs ik in mijn columns op het gevaar van de dalende rente. Centrale banken die de rente tot een instrument hebben gemaakt van kunstmatige stimulering van de mondiale economie. Over de hele aardkloot doen centrale banken hetzelfde. Wie heeft dat in onze monetaire geschiedenis ooit zo voorzien? Wie had in het verleden kunnen bedenken dat er een tijd kwam dat de rente naar nul procent ging en zelfs daar onder? Kijk naar de negatieve rente op staatsleningen die bepalend zijn voor de bancaire rentetarieven. Wie had ooit kunnen denken dat geld lenen bij de bank bijna voor niks is.
Rentedaling vanaf jaren tachtig
Heb ik ooit in de jaren tachtig een woning gekocht en daarvoor 80.000 guldens geleend tegen een rente van 8,6 procent. Ik weet dat de jaren er voor de rente nog hoger was. We wisten niet beter, de inflatie was toen ook hoog. Een niet al te best decennium voor de werkers in loondienst. De loonontwikkeling blijft altijd achter als de inflatie hoog is. Wat we ook in de jaren tachtig wisten is dat de centrale banken de hoge inflatie bestreden door de centrale rentetarieven stelselmatig in stappen te verhogen om de inflatie te beteugelen. Dat is gelukt want in de paar decennia daarna is de rentestandaard stelselmatig verlaagd naar nul procent anno 2019. Wat zal de rente doen in 2020 als we het lijntje op de tijdlijn doortrekken? De reden dat ik deze column schrijf geeft natuurlijk al aan dat mijn verwachtingen negatief zijn. Ook wat de rente betreft.
Verdienmodel van banken naar de “klote…”
Hoe kan een negatieve rentestandaard de financiële wereld in dit monetaire tijdperk nog overeind houden? Hoe kunnen de banken hun verdienmodel nog staande houden door aan mij geen vergoeding meer uit te betalen voor het uitlenen van mijn geld naar de bank. Nu geef ik natuurlijk een slecht voorbeeld want de bank gaat niet verzakken van mijn onnozele rotcenten. Het gaat natuurlijk om het grote plaatje. Als vermogende mensen, waaronder ook beleggers die de beurzen niet meer vertrouwen, hun cashgeld uitlenen aan de bank en daarvoor geen vergoeding meer ontvangen en in sommige landen al moeten betalen, wat is dan nog het verdienmodel van onze banken? Nou ja, de rente op (hypothecair) krediet kun je natuurlijk op 2 procent zetten maar dan is het op termijn wel gebeurt met hun verdienmodel. De vermogende mensen zien dat ook en zullen hun overtollig kasgeld liever uitlenen aan de particulier met eigen woning als onderpand of ondernemer met een perfect bedrijfsplan. Ja oké, er blijft altijd risico dat de schuldenaar in gebreke blijft. Maar hoe groot wordt het risico bij onze banken waar inbrengers hun geld weg halen. En wat te denken van onze jongeren die geen nut zien in het stallen van hun overtollige kasgeld bij de bank.
Spaarmoraal bij de jeugd naar de “klote…”
De jeugd opent niet eens meer een spaarrekening gekoppeld aan hun lopende rekening. Levert niets op. Het grote gevaar hiervan is dat de spaarzaamheid en de spaarzin bij de jongere generatie totaal afwezig is. Dat is een groot contrast vergeleken bij de oudere generatie die opgevoed is met de gedachte dat sparen zinvol is. Centrale banken hebben de spaarmoraal verwoest bij onze jeugd.Hoe langer dit repressieve beleid van centrale banken aanhoudt hoe meer jeugdigen verkeerd opgevoed worden. Moesten wij vroeger ooit sparen voor het bekende appeltje voor de dorst, nu liggen de appels voor het oprapen. Hoever is onze samenleving afgeraakt van het padje van de maatschappelijke ethiek. De appels liggen nu dus voor het oprapen. Geld lenen kost bijna niets meer en daar tegenover staat dat sparen niet meer rendeert, dus niets oplevert. Het is een proces van geleidelijkheid waar onze jeugd langzaam in wordt meegetrokken. Ze weten niet beter. Het is gewoon het beleid van onze gestudeerde beleidsmakers, dus ‘volkomen’ normaal in dit tijdperk. Wij ouderen moeten niet zeuren over een fout monetair beleid. Tijden veranderen nu eenmaal. Dat is de gedachte bij onze jeugd.
“Geld lenen kost geld’ wordt: “geld lenen kost geen drol”
Hoe gevaarlijk is deze ontwikkeling wel niet. Centrale banken die onze jeugd een foute moraal aanleren door spaarzin en spaarzaamheid in de ban te doen. De appels liggen voor het oprapen, zo schreef ik in de vorige alinea. De slogan, “geld lenen kost geld,” kan worden gewijzigd in “geld lenen kost geen drol.” Maar wat als straks de oogsten tegenvallen doordat bij zwaar weer veel appelboompjes uit de grond gerukt worden? Als banken hun verdienmodel (moeten) aanpassen van passief naar repressief dan vallen ook wat bankjes om. De topzware schuldenberg zal uiteindelijk gaan schuiven en in zijn val naar het diepe dal wat bankjes meetrekken. En niet alleen de houten zitbankjes met mooi uitzicht vanaf de hellingen. Ook de monumentale gebouwen met marmeren vloeren en gouden deurknoppen zullen de kracht van de lawine niet kunnen doorstaan. Een treffende beeldspraak op wat ons te wachten staat. Meer kan ik er niet van maken. Dit is mijn verontrustende blik op een onzekere financiële toekomst.
De weg kwijt
Centrale bankiers zijn de weg kwijt met hun beteugelende beleid. Hoe lang kun je blijven doorgaan met kunstmatige stimulering van de economie waarbij de samenleving een foute moraal wordt aangeleerd. De verslaving aan stimulerende middelen heeft onze samenleving weinig goeds gebracht. Het betekent het einde van een beschaving die achterover is gaan leunen. Iemand met (nog) een nuchter verstand die goed om zich heen kijkt ziet de afbraak van onze welvaartsstaat. Een verzorgingsstaat zoals we die ooit hebben opgebouwd in een tijd dat we er wat voor moesten doen. In het algemeen zijn dat de periodes nadat de vredespijp is gerookt na de zoveelste verwoestende oorlog. Na grote oorlogen moeten verwoestingen weer worden opgebouwd. Dat geeft een lange cyclus van economische groei. Een cyclus die zich periodiek herhaalt zolang de mensheid bestaat. Gelukkig ben ik een eeuwige optimist, wat de geschokte lezer niet zou vermoeden. Ik leef net als iedereen van dag naar dag. Mijn geheim: Een beetje positiviteit in de morgen is weer een dag zonder zorgen…
GW
Even terzijde, maar toch. Heeft alles te maken met het huidige monetaire beleid. Het is onvoorstelbaar om te zien hoe momenteel de beurzen omhoog gaan. Puur op basis van uitspraken van centrale banken en president Trump die valse verwachtingen wekken. Beurzen veren omhoog en de middenklasse met onderlaag gaat omlaag. Hoe lang kan zoiets duren? Hoe kunnen beleggers nu nog speculeren op hogere winsten van bedrijven terwijl de onderliggende economie in de samenleving wordt afgeknepen door het beteugelende beleid van centrale banken en de warrige fiscale maatregelen van overheden. De ene heffing omlaag en de andere heffing omhoog. Per saldo omhoog. Rentetarieven omlaag op spaartegoeden en rente omlaag op krediet. Per saldo gaan hierbij vermogenswaarden omlaag bij overgrote meerderheid in de samenleving. Denk aan pensioenvermogen en spaartegoeden. Let wel, hier wordt de samenleving dubbel gepakt. Besteedbare inkomens omlaag en reserves omlaag. Beleggers leven kennelijk op een eiland en zijn het contact met de samenleving kwijt. De straf die hen straks treft zal dubbel zo hard aankomen. Als beurzen gaan crashen zal het belegd vermogen keihard naar beneden gaan. En dat is waar ik mij boos over maak. Het onverantwoorde gedrag van beleggers die speculeren met het geld wat uit de samenleving is onttrokken door ook al weer onverantwoord beleid van centrale banken. Hoe gevaarlijk is dat! Je zou zeggen, boontje komt om zijn loontje. Maar vergeet niet dat dalende beurzen straks, of nog erger een beurscrash, een verwoestend effect heeft op de samenleving. Flinke kortingen op pensioenen, faillissementen, werkloosheid en alle ellende daaruit voort komend. Oei, was bijna mijn statement vergeten: Een beetje positiviteit in de morgen is weer een dag zonder zorgen… Echter, ik schrijf deze reactie op de vroege middag met een cynische glimlach…
Kijkend naar de goudprijs die zich de afgelopen dagen opmerkelijk omhoogwerkt, zou de val wel eens kunnen ingezet zijn.
Heel opvallend dat behalve goud ook echt alles omhoog schiet vandaag. Olie, grondstoffen, aandelen en obligaties, de euro, gewoon alles. Er zijn genoeg beleggers die het niet meer vertrouwen maar deze huidige gekte op de beurzen niet willen missen. Het spel van de communicerende vaten klopt niet meer. Als het geld ergens invloeit moet het ergens anders uitvloeien. Hoe kan het bestaan dat de onderliggende economie ondervoed raakt en de bovenliggende financiële markten overgewicht hebben. Hier klopt iets niet.
Het verschijnsel is te wijten aan de ‘bubbels’ of ‘zeepbellen’, waardoor marktprijzen tot ver boven de nog te verantwoorden waarde zijn gestegen Kennen we ook van de woningmarkt, als veranderingen in de fysieke kostenfactoren niet of nauwelijks (meer) van invloed zijn op de marktwaarde (‘irrational exubenance’).
Gerrit
Dat er iets niet klopt kan je op je vingers natellen, als zelfs Mark Rutte en Hans de Boer van de wergevers vinden dat de lonen nu snel moeten stijgen.
En die werkeners Polderbonden zich voor het karretje laten spannen om via een”referendum” dat pensioen debacle eruit te slepen, waar de pensioenen op grote schaal in slechte tijden direct en met instemming van de schaapjes kunnen worden verlaagd!
Het moet financieel economisch toch niet Gekker worden!
Niet Gekker is gewoon, KnetterGek geworden!