De topbankiers van witwasbank ING worden niet persoonlijk vervolgd. De schikking van 775 miljoen euro die de bank in september 2018 trof met het Openbaar Ministerie wordt voldoende geacht. Niemand aan de top van ING is verantwoordelijk. Niemand hoeft op te stappen, of ontslagen te worden. De Nederlandsche Bank ‘kon het bestuur van de financiële instelling nog wel toetsen als er sprake is van een redelijke aanleiding‘. Dat dit nu niet gebeurt is opnieuw een signaal naar de buitenwereld toe. Bankiers staan boven de wet.
Mijn eed of meineed?
Nochtans bestaan de mogelijkheden om commissarissen en bestuurders persoonlijk te vervolgen. Sinds 2015 moeten topmensen in de bankwereld een eed afleggen. De zogenaamde bankierseed ging wel op 1 april van dat jaar in. Maar waarschijnlijk was dat slechts een aprilvis, een grapje. Oud-bankier Hans Ludo van Mierlo is de ‘geestelijk vader van de bankierseed.’ Hij deed de aanbeveling in 2008 in zijn boek ’Gepast en ongepast geld’. 775 Miljoen boete lijkt verschrikkelijk hoog maar het is lang niet het maximum dat een rechter mag opleggen.
De Tienprocenters
Iedereen die een beetje het nieuws volgt heeft wel weet van de zogenaamde 1% versus de 99%. Het betreft de haves en de have nots. De superrijken staan zo tegenover de rest van de wereldbevolking. Er zou in theorie een nieuwe ‘klasse’ gecreëerd kunnen worden. De ’10 procenters’. Maar die bestaan nog niet vandaag. De afkoopwet in de volksmond is eigenlijk een wet op de minnelijke schikking. Overtreders kunnen alzo vervolging afkopen. Het lijkt op klassejustitie volgens critici. Wettelijk mag de rechter maximaal 10 procent van de omzet van een bedrijf als boete opleggen. Boete, afkoopsom, minnelijke schikking: het loopt allemaal door mekaar in de praktijk. Als het kind maar een naam heeft.
Witwasschandaal: Een niet te versmaden koopje
Tien procent boete zou neerkomen op 1,7 miljard euro. Dat is namelijk de geschatte omzet van ING in de periode waarin de bank fraude en witwaspraktijken pleegde. Dat is tussen 2010 en 2016. Geschatte omzet van 17 miljard euro, want niemand kon of kan blijkbaar achterhalen om hoeveel geld het precies ging. Zo gezien heeft ING nog bijna een miljard euro omzet over. Het is het hoogste bedrag aan boetes ooit uitgedeeld in Nederland. Maar echt arm zal de bank er niet op worden. Het kan integendeel aanzetten tot blijven risico nemen. Je overtreedt de wet, en als (!) je ooit betrapt wordt, betaal je maximaal tien procent boete. Geen strafvervolging voor verantwoordelijke personen, geen keiharde straf voor je bedrijf of handel. M.i. de moeite waard om gewoon voort te doen zoals je (slecht) bezig was. Want wat denkt u hier zelf van: ‘Je wil tenslotte wel een boete geven die pijn doet’, verklaart een woordvoerder van het OM. Desondanks valt het bedrag nog altijd in het niet bij de winst die ING maakt. Alleen al de eerste helft van dit jaar hield de bank onder de streep ruim 2,6 miljard euro over.’
Bankiers staan inderdaad boven de wet. Ze beheren het wereldwijde financiële systeem waarin al ons geld omgaat. Ooit waren ze de bewaarders van ons geld toen ze nog flinke kluizen hadden waar we het teveel aan contanten konden bewaren plus nog wat juwelen en andere waardepapieren. Ze leenden af en toe wat geld uit en hadden daarmee hun verdienmodel. We kregen in de goeie ouwe tijd een reële rentevergoeding waar we wat aan over hielden na aftrek van een normale inflatie van ongeveer 2 procent. In die goeie ouwe tijd was de schuldenberg een kleintje vergeleken bij die van nu. Wat is dan gebeurd vanaf jaren 80 tot heden? Welnu, we haalden de welvaart van de toekomst naar voren door onverantwoord veel geld uit de toekomst naar voren te halen. Lenen heette dat. De banken roken ineens een enorm verdienmodel en pasten hun producten er op aan. We werden groots verleid met reclamecampagnes om onze auto en eigen woning te financieren. Banken schreven het bedrag gewoon bij op de linkerzijde van de balans en ze hadden daarmee een vordering. Ik was de schuldenaar en de bank de schuldeiser. Er werd niet gekeken in de kluis of er voldoende spaargeld voorradig was om uit te lenen. Nee, gewoon de lening uitschrijven. De spaarders zouden echt niet allemaal tegelijk de volgende dag op de stoep staan om hun spaargeld op te eisen. Deze kredietbubbel wordt nog altijd verder opgeblazen. Er is een depositogarantiestelsel in het leven geroepen voor de spaarders om nog enig vertrouwen te winnen en ach, de Nederlandse Bank staat daarvoor garant. Daarnaast opereert de EU-bankenunie i.o. en ook dat klinkt wel degelijk. Zo ongeveer is de algemene gedachte bij veel mensen van wie keurig netjes elke maand een vast bedrag wordt afgeschreven voor het aanhouden van een (verplichte) betaalrekening. Niemand vraagt zich af waarom nu de rente eigenlijk nul komma nul is en de hypotheekrente op laagste niveau in 7.000 jaren. Die lage rente voelt wel lekker als je geld moet lenen en ach, die paar spaarcenten maken de meesten zich niet zo druk over, die rente telt al lang niet meer mee. Er wordt niet nagedacht hoe fout dit systeem nu is en dat het systeem totaal omgekeerd is. Want na aftrek van inflatie en bankkosten teert men in op spaargeld. Het is niet anders denkt men, het is gewoon van deze tijd. En dat die bankbazen in feite beunhazen blijken te zijn is ook van alle tijden. Maar toch.
Er mee weg komen met alleen een stevige boete geeft bij steeds meer mensen nu wel te denken. Men gaat banken nu meer wantrouwen dan ooit. Een miljardenboete die met ons geld betaalt gaat worden. Ammehoela. Ik pas. En ik denk niet alleen deze jongeman. Ik merk om mij heen dat mensen banken gaan verafschuwen en meer mensen gaan zich verdiepen in hoe het financieel systeem nu werkelijk in elkaar zit. Dat is zorgelijk. Als straks het wantrouwen een run op de banken geeft dan krijgen we een versterkend effect van nog meer wantrouwen en de rest valt te raden. Een echte bankencrisis en kredietcrisis tegelijk. En dat geeft een vertrouwenscrisis in kwadraat. Kijken we nu om ons heen naar de beurzen dan zien we dat beleggers het vertrouwen verliezen in aandelen over de volle breedte. Daarbij gaan de financials het meest de dieperik in. Ik verwijs alleen even naar de Deutsche Bank waarover al veel gepubliceerd is op deze site. Ik volg de financiële markten op de voet en volg wat analisten. De stemming is totaal omgeslagen en het aantal analisten die over een systeemcrash durven te praten neemt toe.
Wat mij verontrust is dat onze banken de spil zijn in ons financiële systeem en dat sommige banken slechte (financiële) producten, zoals bijvoorbeeld derivaten, hebben verkocht die straks enorm in waarde gaan dalen. Dat voelt niet goed. Ik denk dat ik hierover een keer verder wil uitweiden in een eigen column. Telkens wanneer een column over banken voorbij komt dan veer ik op. Niet dat ik verwacht eens wat positief nieuws te horen en dat ik mijn doemscenario over een bankencrisis aan de kant kan zetten. Banken halen het nieuws wanneer er sprake is van misstanden. Die zijn er nu van dag op dag. We raken er aan gewend en slaan de artikelen in de krant daarover gewoon over. Het is van alledag, zo denkt de meute. Hoe gevaarlijk is deze gedachte? Of zou men nu met de opkomst van de gele hesjes langzaam wakker worden en straks in de vesting Parijs wat bankgebouwen openbreken en de knop “systeemreset” alvast indrukken…