Het boek Moneyland komt van de hand van de Britse auteur Oliver Bullough, die eerder enkele prestigieuze prijzen won. Bullough schrijft ook bijdragen voor The Guardian en The New York Times. Moneyland is een vertaling uit het Engels. De oorspronkelijke uitgave wordt onder meer aanbevolen door niemand minder dan collega auteur John le Carré. Die schrijft: ‘Als je wilt weten waarom de rijken steeds rijker worden en alleen gewone mensen nog belasting betalen, dan is dit hét boek dat je moet lezen‘. Dat deden we dan ook graag! Met veel plezier en vooral: heel nieuwsgierig…
Veilige eilanden
‘Het is zo makkelijk geworden om geld van arme landen te stelen, het in Moneyland te verbergen en het daarna in Londen, New York of Amsterdam uit te geven, dat functionarissen in alle hoeken van de wereld het doen.’ Het gebeurt op Curacao, in Oezbekistan, in Venezuela,… Op Jersey, de Bahama’s, Nevis, St Kitts,… Op de Maagdeneilanden, Anguilla, Saint Lucia… Zovele exotische plaatsen waar de gemiddelde man en vrouw zelfs het bestaan niet van kent. Laat staan te weten waar ze te pinnen op een wereldkaart. Het is opvallend hoeveel eilanden in dit opzicht zeer populair zijn. Kleine tot piepkleine eilandstaatjes die al gelukkig zijn met een paar miljoen per jaar aan inkomsten.
Ook Nederland doet vlijtig mee
Jawel, Nederland wordt ook vernoemd! We mochten blijkbaar niet in de ellenlange rij van landen met onfrisse praktijken ontbreken. Desondanks, want ‘het soort witwaspraktijken dat zich bij ing voordeed richt overal ter wereld democratie, stabiliteit en voorspoed te gronde.’ En: ‘Nederland is op zich een van de grootste doorgeefluiken voor geld dat Rusland uit stroomt, evenals Cyprus, Luxemburg, Zwitserland, het vk en de gebruikelijke verzameling van aan Groot-Brittannië verbonden belastingparadijzen. Dit betekent dat grote sommen verdacht geld door alle financiële instellingen van Nederland stromen, niet alleen door ing.’
Wonen wordt artificieel duurder
‘Bovendien corrumperen die Moneylanders onze economie wanneer ze hun geld hier uitgeven, en drijven ze de vastgoedprijzen zo hoog op dat gewone burgers het zich niet meer kunnen veroorloven in hun eigen steden te wonen.’ We zien dat bijvoorbeeld aan de huizenprijzen in Londen, die de laatste jaren vooral de pan uit swingen. De buitenlanders die zich daar vestigen zijn vooral Indiërs en Russen, met héél diepe zakken…
Zwitserland is wat passé
Het land is eeuwenlang dé place to be geweest voor (groot) geld dat niet gekend en gezien mocht worden. Dat is inclusief crimineel geld. Tja, geld heeft geen kleur van herkomst, zelfs al is het zwart als de nacht. (Wel toonde onderzoek van de University of Massachusets in 2009 aan dat 90 procent van alle dollarbiljetten minieme sporen bevat van cocaïne… Bron: ‘4 Science secrets about money’ op de website van de American Chemical Society.) Hier waren ook de bijeengestolen fortuinen van onder meer wijlen Haile Selassie en wijlen Mobutu Sese Seko welkom. Vragen werden nooit gesteld. Tot de Verenigde Staten Zwitserland onder druk zette om alvast Amerikaanse fortuinen van dubieuze afkomst te weren. De Zwitsers zijn sindsdien ietjes minder discreet geworden. Zo wisselen ze toch al een beperkt aantal gegevens uit met negen landen. Maar in de loop der tijden zijn er tal van andere plaatsen ontdekt voor dit soort geld, zoals de bovengenoemde.
Hand in hand
Zo slaan advocaten, bankiers en andere financiële specialisten die het minder nauw nemen, de handen in mekaar met de plaatselijke wetgevers. Het is een en al postbusfirma’s, dekmantelbedrijven en offshore-vehikels. Discrete trusts, spitvondige taxconstructies en anonieme beleggingen. Eens de Berlijnse Muur werd afgebroken in 1989 waren die zeker meer ooit nodig. Staatseigendommen wisselden van eigenaar, openbaar bezit werd privé eigendom, vaak voor een appel en een ei. Het werd een Russische Far West. (Geen Fair West helaas). Tien jaar later toonden de Chinezen tot wat ze in staat waren. Keihard werken en keiveel sparen. Om nadien te kunnen uitgeven. Big time. Big money ook. En nogal wat steenrijke lui vinden dat ze niét hun fair share aan de maatschappij moeten bijdragen. Niet als het niet echt hoeft, of heel anders kan. Zo niet de kleine man en vrouw, wier arbeid met de jaren nog zwaarder wordt belast. Al was het maar om het verschil in overheidsinkomsten bij te passen. De overheden van West-Europa nemen waar ze zonder veel moeite aan kunnen. Iets verder reiken? Beter rust te laten waar rust heerst.
Over druppels en de vloedgolf
In de VS zijn de belastingen al laag, zo laag dat ze amper nog verminderd kunnen worden onder het neoliberalisme. Trickledown economics en hun theoretische effect, daar hopen ze sinds wijlen Ronald Reagan op. Geef de sterken, de slimmen, de rijken vooral alle ruimte. Dan zullen die vrijgekomen miljoenen en miljarden vanzelf wel naar beneden ‘druppelen’. En druppels zijn het, die ‘beneden’ arriveren. Terwijl de vloedgolf aan dollars niet geïnvesteerd wordt zoals gehoopt, maar veilig elders een discreet heenkomen zoeken en vinden. Opgepot en veilig aangroeiend, vermeerderd en liggen te wachten voor komende generaties. Uiteraard generaliseren we hier een beetje, maar die indruk hebben we ook af en toe bij het lezen van Moneyland. Of zijn we misschien nog naïef om beter te weten. Oliver Bullough heeft een heel vlot leesbaar boek geschreven, met tal van plastische voorbeelden en details van een eeuw van grijpen & graaien, die velen, en hopelijk zeer velen met open mond zullen achterlaten. Hij heeft een Register toegevoegd zodat je makkelijk een en ander kunt opzoeken of terugvinden. Mooi en welkom zeker dat hij in zijn Dankwoord ook vertelt waar precies hij zoveel interessante informatie vandaan heeft. Hoewel de auteur zelf behoorlijk wat heeft afgereisd om met eigen ogen en oren te constateren.
En de multinationals?
Die worden wel beloofd in de ondertitel van het boek, maar we zochten ze tevergeefs. Dan kon er toch een meer accurate vertaling of parafrasering gevonden worden van de oorspronkelijke, Engelse ondertitel? Want die luidt wel zodat de vlag de lading dekt. Namelijk: “Where the rich go to escape our democracy‘.
De oplossing?
Die zit hem in veel meer internationale samenwerking, schrijft Bullough terecht. Persoonlijk denken wij dat er tevens op en of andere manier opnieuw iets als ethiek zou moeten terugkeren. Heruitgevonden worden. Opnieuw geïntroduceerd. In zakendoen, in financiën, in geldbeheer en in (belasting)wetgeving. Zeker ook dient ‘de politiek’ het goede voorbeeld te geven, als verkozen of benoemde en goed betaalde vertegenwoordigers van het volk. Niet te veel ambten cumuleren, te nauwe verstrenging met de privé belangen van multinationals vermijden. Zoals geen postjes aannemen na een politieke carrière in een sector die je eerst moest controleren als bevoegd ambtenaar. Werk maken van de juiste, striktere wetgeving, en vooral de toepassing ervan. In internationaal verband want anders verschuift het probleem gewoon van zwart en grijs geld, verkregen door corruptie en grotere criminele activiteiten van alle soort. En er vàlt wat te halen, dames en heren ‘vertegenwoordigers van het volk’ hoog en laag. Zo’n 1.600 miljard dollars en euro’s. Per jaar. Ruw geschat. Make it happen!
Wil je dit boek winnen?
