Het zal niemand zijn ontgaan in deze komkommertijd dat er toch enige politieke spanning viel te bespeuren. Al was het dan op hoog Europees niveau en niet op een lager niveau in een klein kikkerlandje. Onze volksvertegenwoordiging heeft reces en daarom is het stil in Den Haag. Niet in Brussel waar de centrale macht van een ‘groot Europa’ zetelt. 27 Regeringsleiders hadden er een lange marathonzitting voor nodig om het samen eens te worden over enorme steunpakketten die de nooddruftige unie overeind moeten houden. Zonder noodpakket zouden een paar schuldenstaten het niet gered hebben en ten onder gaan aan financieel wanbeleid.
Failliet zonder noodpakket
Nu zijn wij samen één met nog 26 andere bevriende Europese landen en houden we elkaar overeind door het voeren van een gemeenschappelijk politiek beleid. Hoewel de EU nog niet officieel een politieke unie is. En ook geen fiscale unie, en geen monetaire unie, geen gezamenlijk beleid heeft voor de volksgezondheid, en noem maar op. Er is een monetair beleid tussen de 19 lidstaten die de euro als gemeenschappelijke munt hebben. De ECB moet de euro overeind houden door te concurreren tegen de dollar en andere valuta. We weten inmiddels waartoe het monetaire beleid van de ECB heeft geleid. De laagste rente ooit en de hoogste schuldenberg bij een aantal spilzuchtige lidstaten.
Is Mark Rutte de gevierde staatsman?
Hoe het ook zij, op bestuurlijk niveau is de EU nog lang niet gereed. Er zijn diverse instituten opgericht die met duizenden ambtenaren de verdeel- en heersregeltjes bedenken. Dat zijn opgelegde restricties en administratieve regeltjes waarover de soevereine parlementen van de lidstaten weinig of geen zeggenschap over hebben. Het lastige is dan dat voor beleidsbeslissingen een kosten verslindende top moet worden opgezet waarbij 27 regeringsleiders met hun ambtenaren en adviseurs bijeen komen. Er is (nog) geen centraal gezag die een centraal beleid voert. De Europese Commissie en het Europees Parlement, met zijn 751 parlementsleden, stippelen een beleid uit waarbij ze de 27 soevereine parlementen af en toe moeten raadplegen. Voor de grote zaken, zoals een noodfonds, komen de regeringsleiders in vergadering bijeen. De hotels en de cateraars in de Belgische hoofdstad vinden het prima. Hoe vaker, hoe beter. Gezien de deplorabele toestand waarin de EU zich momenteel bevindt zou dat vast wel vaker gebeuren. De top in Brussel duurde 4 dagen en lange nachten met een sfeertje om te snijden. Zoals onze ‘geliefde’ Mark Rutte treffend verwoordde: “We komen hier niet samen om elkaars verjaardagen te vieren.” Er werden stevige discussies gevoerd waarbij Rutte de kans greep om alvast stemmen te winnen voor de verkiezingen in 2021; ondanks dat nog onbekend is of Rutte zich beschikbaar stelt. Maar ook een persoonlijk succes siert de staatsman, zo zal Rutte denken.
Noodrem werkt niet
Onze Mark heeft zich sterk gemaakt voor het landsbelang en dat wordt gewaardeerd. Echter heeft niemand nog enig idee hoe een aantal punten uit het akkoord moeten gaan werken. Er is bijvoorbeeld een soort van ‘noodrem’ bedacht voor de situatie waarin een lidstaat niet levert. De grote vraag is wie als toezichthouder moet optreden. Wie gaat bepalen of Italië onvoldoende levert? Dat zal niet een andere lidstaat kunnen zijn, zoals Nederland. Is de rol toebedacht aan de EC, het EP, of bijvoorbeeld een onafhankelijk accountantsbureau. Dit gaat m.i. niet werken. Er zou nog een nadere uitwerking volgen op het akkoord waarin wordt vastgelegd aan welke ‘gedragsregels’ landen als Italië en cs zich moeten houden. Er worden uiteraard ontsnappingsclausules in opgenomen om te voorkomen dat de Italiaanse bevolking wordt afgeknepen of zelfs in opstand dreigt te komen tegen vergaande hervormingen die leiden tot verplichte bezuinigingen. Die noodrem gaat niet werken. In een rijdende trein heeft niemand zicht op de machinist.
Rente op staatsleningen daalt verder
We kunnen er op wachten dat na enige tijd de financiële markten zich weer tegen Italië keren als blijkt dat afspraken niet worden nagekomen. Als beleggers en valutahandelaren het niet vertrouwen en inzien dat het noodfonds is gebouwd op drijfzand. Dan gaan bijvoorbeeld de rentemarges op staatsleningen tussen de sterke en zwakke EU-lidstaten weer verder uiteen lopen. Maar vandaag (21 juli 2020) nog niet. De rente op de 10-jarige Italiaanse staatslening daalt sneller dan die van Duitsland en Nederland. Maar wat betekent dat? De rente op de Duitse en Nederlandse 10 jarige staatsleningen zijn negatief. Respectievelijk min 0,4 en min 0,3 procent. De Italiaanse 10-jarige staat op plus 1,13. De rentes op alle Europese staatsleningen dalen dus verder, maar moeten wij daar blij mee zijn? Dit zijn dus de gevolgen van het EU-akkoord. Dat een noodfonds wordt opgetuigd waarbij veel geld op de kapitaalmarkt geleend moet worden. Voorlopig eerst 360 miljard. Beleggers azen op deze eurobonds en dat is een slecht teken. De rente zou verder kunnen dalen.
Gedeelde smart is halve smart
Vooral de institutionele beleggers, zoals onze pensioenfondsen, beleggen meer in veilig staatspapier als ze de opgeblazen aandelenmarkt niet meer vertrouwen. Opgeblazen door het beleid van centrale banken. Door de negatieve rentetarieven vluchten voornamelijk de vermogende particulieren naar de beurs. Met negatieve spaarrente op deposito’s zou je best een gokje willen wagen op de beurs. De afloop van dit casinospel is voorspelbaar. De EU werkt hier aan mee door een noodfonds op te tuigen waarbij nog meer geld geleend moet worden op de kapitaalmarkt. Geld lenen doet Italië bijna niet meer zelf maar dat doen de vrienden die in de bres springen. Letterlijk en figuurlijk. We springen met 27 EU-landen tegelijk in een nog onzichtbare breuk die zichtbaar verder zal scheuren door het overgewicht van een enorme Europese kredietberg. Dat is dus solidair zijn met je Europese vrienden. Ach ja, gedeelde smart is halve smart. Deze woorden gebruik ik helaas al vaker in de slotzin van mijn columns. Moet geen gewoonte worden.
GW
Slim. Dus als men nu in Frankrijk en Italië moet gaan hervormen, kunnen ze de schuld geven aan de Hollanders, die gaan dan aan de noodrem hangen. Wij (de inmiddels 5 landen, tegen giften) worden dan de boeman van de EU, let maar op. Dan maar weer naar Turkije op vakantie. Overigens kunnen ze het niet tegenhouden wat ik begrijp, alleen uitstellen.
Ook las ik iets over een Europese CO 2 aansturing vanaf 2023. Zal me ook benieuwen wat dat nu weer gaat betekenen.
Het idee van de noodrem is in afgezwakte vorm overgenomen. Als landen problemen hebben met de condities waaronder de coronasteun in andere Europese landen wordt toegekend kunnen ze dat aankaarten in de Europese Raad van regeringsleiders. Daar wordt dan over gediscussieerd. Pas als die discussie is afgerond mag de Europese Commissie het geld daadwerkelijk uitdelen. Tussen deze regels doorlezend maak ik er uit op dat NL zwak staat tegenover de sterke landen DLD, FR en IT. Tegen een “ja” van hun kant kan mister ‘No’ weinig tegen in brengen en een veto zal Rutte zeker niet gebruiken.
Met andere woorden: weer zo’n mooi “inlegvelletje” zonder waarde. Het moet allemaal over te veel schijven en dat maakt het bij voorbaat zwak en onbetrouwbaar. Hoe houden we onze bevolking voor de gek. Eens een lijstje gezien van beroepen die door vrouwen als betrouwbaar worden gezien. Politici stonden helemaal aan de bodem. Goh je meent het.
Maar wat ik eigenlijk bedoel is dat ze zo kunnen gaan hervormen (Frankrijk, Italie) en als dat op veel weerstand stuit, kunnen ze naar ons wijzen. Heel sluw wat daar gebeurd. Alleen als je dan op vakantie gaat in die landen, is de kans groot dat jij erop aangekeken wordt. Wordt je dubbel genaaid.
Rutte maakt zijn naam als beroepsleugenaar weer waar:
Brussel fluit Rutte terug: Overwinning helemaal niet zo groot
Premier Rutte riep zichzelf na de EU-top als winnaar uit, vooral omdat hij een ‘noodrem’ uit het vuur had gesleept: de geldstroom uit het coronafonds zou kunnen worden gestopt als een land niet genoeg hervormt. Het gaat echter niet om een stop van de betalingen, maar slechts om een pauze, zegt Brussel nu.
Woensdag lichtte de Europese Commissie de ‘noodremprocedure’ toe. Het komt erop neer dat de politiek leiders de geldstroom naar een land kunnen pauzeren als er te weinig hervormingen worden doorgevoerd. Daarna hebben ze maximaal drie maanden de tijd voor discussie. Komen ze er niet uit, dan kan uiteindelijk de Commissie met een gewone meerderheid besluiten om de betalingen te hervatten. Het gaat dus enkel om een betalingspauze, benadrukt de Europese Commissie.
De uitleg van Rutte dinsdag was anders. De premier zei dat betalingen langdurig gestaakt kunnen worden bij gebrek aan hervormingen. “Je probeert er met drie maanden uit te zijn. Maar als het niet lukt met drie maanden mag het ook langer duren,” klonk het.
Rutte heeft dus helemaal niet zoveel voor elkaar gekregen in die vier dagen en nachten vergaderen. Wel heeft half Europa nu een hekel aan hem.
Het (gratis) subsidiebedrag van € 390 is natuurlijk op geen stukken na genoeg om Italië, Spanje e.a. te ‘helpen’, laat staan te ‘redden’. Dat weet iedereen, ook Rutte, ondanks zijn schijnblokkade. Maar, waar het feitelijk om ging, de teerling (van de onvermijdelijke verdere financiering van aanvullende steun) is geworpen. De eurobonds zijn een feit en zullen zich uniebreed uitbreiden, ter ondersteuning van het centrale gezag in Brussel en tot vreugde van de financiële markten.
Er is nog te veel verschil tussen de staten, dat gat gaat nooit meer gedicht worden. Maar hier is het een drama, in de VS net zo, kijk de dollar even vallen de afgelopen dagen. Alsof de euro veel beter is. Nee de goudprijzen gaan richting nieuwe records, dat is een zekerheid.