Naarmate de tijd vordert, gaat het ene (eind)signaal na het andere af zonder dat de Fed ondanks de zojuist in Jackson Hole aangekondigde rentemaatregel nog maar iets in de melk te brokkelen heeft. Met de eindbestemming in de afdaling in zicht is alleen de aankomsttijd van deze hoogst “wonderbaarlijke” rit nog ongewis.
Goud
Ongetwijfeld was het meest opvallende signaal afkomstig van Warren Buffett’s Berkshire Hathaway, het meest succesvolle beleggingsfonds ooit die recent een greep deed naar de aandelen van Barrick Gold, één der grootste goudproducenten ter wereld. Opvallend vooral omdat hij met zijn uitspraak: “je haalt het goud uit de grond om het er vervolgens weer in te stoppen”, niets (geen rendement) in het edelmetaal zag. Opeens begreep hij kennelijk het potentieel van een oplopende goudprijs in combinatie met de substantiële winstpotentie binnen deze sector.
Eindspel
Voorts kwam het woord “eindspel” in beeld bij Bank of America, één der grootste banken ter wereld. Beetje laat maar alleszins voor de hand liggend gezien het ongebreidelde monetaire Fedbeleid sinds de crisis van 2008/9 leidend tot een waanzinnige “papierorgie”. De bank schoot dit beleid nu af met ‘an absolute apocalypse’ en ‘as a result, nothing prevents more fiscal policy stimulus, funded by more money printing’. Of in onze termen: “de Fed is hiermee “knap van het padje geraakt”. Powell’s love letter bestemd voor de beurs is dan ook niet meer dan een zoethoudertje! Zoals bekend verdween een groot gedeelte van de gespuide QE naar de financiële markten en dat zal wel zo blijven. Met de rente op de nulstand, zou zelfs een koers/winstverhouding van 100 niet eens misstaan. Bij een huidige stand van ruim 25 zou een rente passen van 4%, een vuistregel op de beurs. Op de beursvloer wordt intussen al stiekem gezinspeeld op een Dow richting 50.000 punten. Tot dusver is er nog geen enkele sprake van enige ‘irrational exuberance’ (uitspraak van voormalig Fed president Greenspan in 1997), dus een dergelijke stand zou in theorie dan best kunnen. Het geld moet immers ook nu ergens heen.
Fake
Om met Trump te spreken leven we in een volstrekte fake world of beter in “twee werelden”. Wel behoort hij te weten dat de centrale bank zich van de gevaren van dit beleid meer dan bewust is maar tevens ook stuck is. Zie onderstaand het verschil in perceptie.
The credit expands and generates wealth for equity holders, while the average person GOES DOWN! Courtesy: Zerohedge.com
Inflatiespook
Een grotere mismatch is op dit terrein nauwelijks denkbaar. Om welke gutfeeling gaat het? De consument op Main Street is zich al lang bewust van de stijgende kosten van levens-onderhoud die in geen verhouding staan tot het officiële cijfer van het Bureau of Labor Statistics (BLS) of de Amerikaanse afkorting voor bull shit. Kijken we naar de meest betrouwbare uitkomsten van John Williams Shadowstats (sinds 1989 – veel bekritiseerd maar nooit weersproken) dan vigeerde de reële inflatie inclusief voeding en energie(!) sinds begin deze eeuw gemiddeld tussen 4% en 6%. Voor de houders van Amerikaans staatspapier impliceerde dat gemiddeld een idem negatieve yield van 4% tot 6 % buiten de rente.
Geldhoeveelheid
Uitgaande van de M1 geldhoeveelheid sinds 1980 kunnen we aan de hand van onderstaande chart vaststellen dat de gemiddelde jaarlijkse groei tot 2008 ongeveer 8,8% bedroeg. Vanaf 2008 tot februari 2020 bedroeg die groei gemiddeld 16,6% en vanaf februari tot heden met maar liefst 34% of 68% op jaarbasis en hoogstwaarschijnlijk (veel) meer bij de jaarwisseling. M.a.w. de Fed heeft zich nu op de meest ondenkbare wijze volstrekt in de eigen inflatoire jas weten te naaien. De Fed baseert zich op een gemiddeld inflatiecijfer over de laatste 10 jaar van ca. 1,7% (volgens de BLS), dus een aanmerkelijk verschil met Shadowstats.
Met dank aan De Beurs
Met het achtereenvolgens hanteren van “de vrije drukpers”, de edelmetaalmachinaties op de COMEX en “het afserveren” van de rente, wordt het nu hoogtijd om ook “het gevogel” met de inflatiecijfers gewicht te geven. Tot dusver kon middels het vliegwiel van de immense vergroting van de geldhoeveelheid de perceptie van deflatie in stand worden gehouden. Tegelijkertijd rijst er bij de commerciële banken twijfel over de gevolgen van de kredietverstrekking nu de economie terugloopt. Die twijfel bestaat uiteraard ook bij de Fed. Bijgevolg koopt de Fed nog meer bedrijfsleningen en zgn. commerciële mortgage backed securities (MBDS) op om te voorkomen dat de pleuris bij de banken uitbreekt en het systeem vanuit “deze regio” onderuit dreigt te gaan.
Weimar
De verwachting is nu dat de M1 geldhoeveelheid vervolgens nog sneller zal stijgen. Linksom of rechtsom zal dit beleid op enige termijn moeten leiden tot een steeds grotere onevenwichtigheid op de kapitaalmarkten. Het Weimar scenario in de jaren ’20 voortvloeiend uit de onmogelijk hoog opgelegde oorlogsschattingen na de verloren WO1 in 1918 dreigt na dik 100 jaar weer in beeld te komen. Ook toen was er maar één uitweg: geld bijdrukken totdat je met je bakfiets vol “papier” de boer op moest om boodschappen te doen die tijdens de aankoop alweer meer papier vergden. Er was toen van alles tekort, hetgeen nu nog niet speelt. Maar ook recentere voorbeelden als de Sovjet-Unie, Zimbabwe, Argentinië, Libanon en Venezuela zijn ons voorgegaan, zonder dat hieruit lessen worden getrokken: een herkoppeling met goud nadat deze koppeling in 1971 (“tijdelijk” – Nixon) was losgelaten. De gevolgen van deze “omissie” vertalen zich thans in een mondiaal “zwart papiergat”. Een dergelijk scenario heeft zich nog nooit eerder voorgedaan en lijkt daarmee weinig goeds voor de toekomst in te houden. Na het uitblijven van een sanering in 2008/9 is er geen remedie meer voorhanden!
Andere signalen
Naarmate het Covid fenomeen aanhoudt, zal het aantal faillissementen ongetwijfeld verder stijgen tenzij het bedrijfsleven blijvend in het staatsvangnet zou kunnen landen (wishful Marxist thinking). In elk geval speelde dit niet bij Morgan Stanley, een andere grote Amerikaanse zakenbank die een week geleden waarschuwde met de woorden ‘the first tradable correction could begin imminently’. Kennelijk ziet deze bank er thans geen gat meer in na begin dit jaar vanwege de niet aflatende geldstroom nog buitengewoon bullish te zijn geweest. Het nieuws voor Morgan Stanley is dat vooralsnog alle zeilen zullen worden bijgezet om deze “correctie” nog even uit te stellen!
Bankroet
Intussen schat Moody’s dat wereldwijd thans meer dan 10% van het bedrijfsleven in mindere of meerdere mate in staat van insolventie verkeert. In de V.S. is intussen sprake van een serieuze bankruptcy growth industry! Niettemin bleek zojuist het aantal fabrieksorders weer wat te zijn opgelopen maar dat zal naar alle waarschijnlijkheid het gevolg zijn geweest van de financiële hulpprogramma’s. In buurland Duitsland wordt voorts geschat dat al meer dan een half miljoen bedrijven op de wip zitten. En volgens de centrale bank in Spanje zou al meer dan 25% van het bedrijfsleven zich in “de rode zone“ bevinden. Het Franse hulpprogram van 100 miljard (gratis geleend) geld zou in dit opzicht nog even een beetje lucht kunnen geven.
Onzekerheid troef
Intussen begint het geloof in een afdoende vaccin te groeien, hetgeen het vertrouwen in de economie een steuntje zou kunnen geven. Wordt dit geloof niet bewaarheid dan staan we weer op hetzelfde punt. Bovendien is nog geenszins zeker wanneer het eerste vaccin op de markt zal komen en evenmin hoe lang het zal duren voordat de gehele wereldbevolking hiervan daadwerkelijk zal kunnen profiteren. Met een monetaire systeem op apegapen en een ongeëvenaard sterk teruggevallen economische groei (handelsoorlog, Brexit, voortwoekerend corona en een toenemend aantal faillissementen) blijven we hoe dan ook zitten.
Edelmetaal
Zoals bekend vertalen de gevolgen van het monetaire beleid zich al jaren in een permanent dalende koopkracht van de onderliggende muntsoorten uitgedrukt in een fysiek evenredig stijgende goudprijs. Dit onderstreept de functie van goud als koopkrachtbarometer ook al wordt er hiervan zelden of nooit gewag gemaakt. Alleen DNB is openlijk positief over goud.
Source: Bloomberg
Waarom beleggen
Uitgaande van het moment van de loskoppeling in augustus 1971 op de gefixeerde prijs van $35 (Bretton Woods 1944) en een Dow van nog geen 1.000 punten zou een investeerder in louter goud gegeven de huidige standen van goud en de Dow vandaag op een vermogen van ruim tweemaal de Dow zijn uitgekomen. De dividenden zouden dan voor de nodige compensatie moeten zorg dragen. Met deze wijsheid kun je je de vraag stellen waarom dan beleggen op de beurs? Oorspronkelijk te danken aan “onze” roemruchte VOC wier aandelen uitgegeven in 1606 reeds in 1611 op de eerste effectenbeurs ter wereld (gebouwd door Hendrick de Keyser) als warme broodjes over de toonbank gingen. De beurs kreeg de functie van kapitaalmarkt, waarmee tevens gezegd is dat “de heilige grond” van het kapitalisme in Amsterdam huist.
Fiatgeld
Om “het ontbindingsproces” van het fiatpapier opnieuw optisch te vertragen, werden er in de maand juli en vervolgens ook in augustus opnieuw rappe stappen ondernomen om goud weer beneden de (heilige) limiet van $2.000 te manipuleren. Daartoe moesten zware middelen worden ingezet. Dit bleek uit de enorme gold swaps van de BIS met het hoogste volume van de voorbijgaande jaren ad 474 ton en waarschijnlijk meer in augustus. Een definitieve opgave is nog niet bekend. De jaarproductie bedraagt amper 3.000 ton.
World Gold Council
Deze swaps dienen om toegang te krijgen tot het goud bij de bullion banks waarmee door de BIS zgn. sight accounts ten behoeve van de centrale banken open komen te staan. Hierin schuilt tevens de (toenemende) kans op een substantiële mismatch met de uitstaande unallocated longs op de COMEX in New York. Zolang dit spel in tact blijft, spinnen de bullion banks er goudgaren bij. Maar zoals in maart j.l. bleek, dreigt dit spelletje uiterst tricky te worden.
Manipulaties
Het kan niet genoeg worden benadrukt dat de voortdurende manipulaties voortvloeien uit het meest “opportunistische” centrale bankenbeleid ooit, dat zonder anker geen enkele rem op de invulling van de beleidsruimte kent. Daardoor ontstaat een communicerend vat, waarbij de intrinsieke goudwaarde de voortdurende devaluering van de “intrinsieke” papierwaarde nauwlettend volgt, resulterend in een verval van ca. 80% in de laatste 20 jaar (zie boven)! Teneinde dit verval optisch nog enigszins te stuiten, blijkt dit jaar al nagenoeg de gehele jaarproductie “over de toonbank” te zijn gegaan. De vraag is gerechtvaardigd over hoeveel ammunitie de bullion banks thans nog beschikken om dat malversieve COMEX spel te kunnen blijven spelen. Bij een verder groeiende twijfel zal de fysieke leveringsvraag de voorhanden voorraad op goed moment (fors) overstijgen en dan is het over and done with! Goud met zilver in de slipstream is dan niet meer aan te slepen. Het enige uitstel in deze va banque uitvoering zou dan nog gelegen kunnen zijn in een mogelijk snelle verwerking van het eventueel op grote schaal aangeboden(?) in juwelen verwerkt goud. Louter theorie.
Negatieve rente
Het roeien tegen de stroom in blijkt ook uit bovenstaande grafiek die laat zien dat de goudprijs in tandem loopt met de stijging van de negatieve reële rente (rente minus inflatie, thans rente plus inflatie). Dat ligt voor de hand daar edelmetaal geen counterparty risk kent en alleen kosten vergt bij het aanhouden van fysiek in opslag, een ondergeschikte factor. Amerikaanse pensioenfondsen blijken met de dalende papierrendementen uit vastrentende waarden als obligaties steeds meer in het rood te belanden en neigen bijgevolg om goud te kopen teneinde aan hun verplichtingen te kunnen voldoen. Bij deze “dambreuk” gaat het om vele biljoenen. Tot dusver zijn er nog maar enkele fondsen die deze stap hebben gewaagd.
Inflatie
Mocht de inflatie zonder renteverhoging toenemen dan heb je als pensioenfonds in wezen weinig keus meer! De dollar verzwakt dan als eerste verder tegen de achtergrond van een voortgaand afnemend vertrouwen in het Fed beleid gevolgd door toenemende monetaire spanningen, verzandend in een cumulatie van factoren.
Robert Broncel
