Big Tech kop van jut. Over censuur en onvrijheid van meningsuiting

Beste lezer, beste lezeres; ik heb een probleem en misschien, waarschijnlijk, hopelijk kunt en wilt u mij helpen. Het is iets (véél) dat ik niet begrijp, hoewel ik ook wel een beetje de advokaat-van-de-duivel speel in deze. Het wordt u dadelijk allemaal wel duidelijk. Ik heb het dan over het begrip ´vrijheid van meningsuiting´, en in hoeverre dit werkbaar is in de praktijk. Hoe dit toegepast wordt en hoe er – m.i. dan – met twee maten en gewichten wordt geoordeeld en veroordeeld. Laat me toe eerst even de context te schetsen. In de VS wordt van Microsoft een contract ter waarde van 10 miljard dollar afgepakt, vanwege het Amerikaanse ministerie van Defensie. Die opdracht zal verdeeld worden ´over verschillende bedrijven´. In China kreeg eerder in 2021 e-commerce gigant Alibaba een boete van omgerekend 2 miljard dollar, de beschuldiging vanwege de Chinese overheid luidde kartelvorming. Ook vandaag, donderdag 8 juli 2021, wordt onder meer datzelfde Alibaba wettelijk ´aanpakt´ zeg maar. Dit keer omwille van ´for failing to report earlier merger and acquisition deals for approval.´ Nou ja, als het kind maar een naam heeft oftewel zoals het spreekwoord luidt: wie een hond wil slaan vindt altijd wel een stok (niet doen hoor!!) Samengevat: de Staat, staten, overheden censureren, beperken, perken andersoortige macht in, omwille van het eigen-bestaan. 

Zelfs oud-president Donald Trump had het al niet begrepen op Big Tech, en spant een rechtszaak aan tegen drie online grootheden: Facebook, Twitter en Google. Zij het sinds hij president-af is vooral om persoonlijke redenen – zijn accounts werden geschrapt. Donald Trump mag zich niet meer publiek uiten via deze kanalen. Nu ben ik wel de allerlaatste in de rij om fan te zijn van The Donald, en toch ben ik het met dit, hem censureren, pertinent, principieel niet eens. Vrijheid van meningsuiting is een recht, en dat is een recht voor iédereen. Niet soms? Het kan misschien cru overkomen, maar dat is inclusief de uitingen van complotdenkers, fascisten, QAnon-aanhangers, ontkenners van de Holocaust et al. Dát is echte vrijheid om je mening te uiten, toch? Iederéén dan, geen uitzonderingen. Maar…

De censor speelt voor God

Ik vraag het u, lezer, lezeres: is dit werkelijk doenlijk, te doen in de praktijk? Want bedrijven als Facebook en Twitter, werkzaam in de privésector, sociale media, hoewel beursgenoteerd – die censuren dus, toch. Kun je hen dat verbieden? Ze krijgen wel al kritiek van een zeker aantal gebruikers hierom, maar hun diensten zijn zo gegeerd dat dit de bedrijfsleiding weinig lijkt uit te maken. Mark Zukerberg speelt dus een beetje God, als censor – maar wees ervan verzekerd dat hij dit niet voor z´n plezier doet! Honderden, duizenden werknemers zitten heel hun werkdag te kijken naar ingezonden posts, filmpjes van Facebookers, met bepaalde instructies van dit kan wel door de beugel en dat niet. Wat behelzen die ´instructies´ precies, wie stelt ze op en met welke criteria? En ook: wie controleert de controleurs? We zijn veel actief op Twitter, bijvoorbeeld, en meermaals zien er daar meldingen, klachten als ´´mijn account is geschrapt – waarom?´´ Soms weet je dat inderdaad niet, dus vraag je je dat af. Wat deed je verkeerd? Wat mag en kan en waarom dan wel? Er is censuur, van vele kanten zelfs, en dat strookt allemaal niet met het begrip ´vrijheid van meningsuiting´… 

Beetje zwanger

Overheden spelen ook een beetje (veel) God omdat ze censureren. Zo zijn publieke uitingen als het ontkennen van de Holocaust, de vervolging van en moorden op Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog, verboden, en zelfs strafbaar. Maar het is onduidelijk of iemand bijvoorbeeld mag ontkennen dat er ook Poolse, Oekraïense en Letse mensen vermoord werden, en Zigeuners, en gehandicapten (mindervaliden). Je mag als burger – u en ik – de Koning of de president van een land beledigen in schrift en mondeling, maar je mag niet beweren, als voorbeeld, dat er géén miljoenen Joden vervolgd en uitgeroeid werden in concentratiekampen. Nochtans: dit soort lieden, ze bestaan, en ze krijgen zefls een naam: de negationisten. Maar ze hebben geen recht van spreken. Hun mond wordt gesnoerd. En hoewel ik absoluut niét tot dit soort slag behoor, vraag ik toch in naam van de (heilige/niet-zo-heilige?) vrijheid van meningsuitinng zoals in de wet is vastgelegd: Waarom…? Waarom die twee maten en gewichten? Waarom die vrijheid-maar-niet-voor-iedereen? Vrijheid-maar-met-een-grens. Vrijheid is vrijheid en daar valt in principe niet aan te tornen, want dat is net als ´een béétje zwanger´ zijn. Gaat ook niet, hé?

Dit is wat Amnesty.nl erover schrijft: 

´Groepen en individuen die de Holocaust ontkennen zijn vooral actief in Noord-Amerika en West-Europa. Ze ontkennen onder meer het gebruik van gaskamers. In diverse landen zijn tegen de ontkenners processen aangespannen op grond van haatzaaien. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens verklaarde in 2005 dat holocaustontkenning, ‘de ontkenning van duidelijk vastgestelde historische feiten’, niet onder de bescherming van de vrijheid van meningsuiting valt.

Een wettelijk verbod op holocaustontkenning is er onder meer in Canada, Frankrijk, België, Polen en Duitsland. Ook in Nederland is ontkenning van de Holocaust verboden op grond van het Verbeke-arrest (1997) van de Hoge Raad. De redenering is dat de historische feiten van de massavernietiging van de Joden onloochenbaar zijn, en dat ontkenning daarvan een ‘strafbare vorm van discriminatie‘ (antisemitisme) is. De Nederlandse evangelisten Jenny en Lucas Goeree, geen ontkenners van de Holocaust als zodanig, werden tussen 1985 en 1989 meermalen veroordeeld omdat ze stelden dat ‘de Joden de Holocaust over zichzelf hadden afgeroepen’ door de Messias niet te erkennen. In 2009 kreeg VVD-leider Rutte weinig publieke of politieke bijval voor zijn voorstel om holocaustontkenning niet langer strafbaar te stellen.´

(De zwarte aanhalingen in de tekst zijn van onderstaande). Oké, dus we begrijpen dat anti-semitisme strafbaar is, en dat ´ontkenners´ haat zaaien. Dat eerste wijt ik – corrigeer me indien ik verkeerd zit, beste lezer, maar ik speel hier even voor sdvokaat-van-de-duivel, u begrijpt… Wijt ik aan de aanzienlijke politieke invloed die de Joodse gemeenschap bezit in tal van landen. Zo is het een publiek geheim dat je in de VS nooit verkozen kunt worden als president wanneer je die gemeenschap niet méé hebt. ´t Is een drukkingsgroep, zoals er vele zijn, sommige gering in omvang en andere blijkbaar zeer machtig. Neem de NRA, de National Rifle Association. Ook die heb je in de praktijk naar verluid beter aan je zijde wanneer je wil run-for-office.

Historische feiten ontkennen is strafbaar

Nog uit die tekst vanwege Amnesty: historische feiten ontkennen is strafbaar. Goed, maar geldt dat dan toch alleen maar voor die Holocaust  (ook wel Shoah, Shoa of Sjoa (Hebreeuws: השואה Ha-Shoah) genoemd, was de systematische Jodenvervolging en genocide door de nazi’s, dixit Wikipedia.org)? Of mag ik, bijvoorbeeld, ontkennen dat Nederland meegewerkt heeft aan de slavernij? Nog uit Wikipedia: ´Het aandeel van de Republiek in de Atlantische slavenhandel was gemiddeld zo’n vijf procent, ongeveer 500.000 mensen. De slavenhandel door de West-Indische Compagnie (WIC) heeft vooral in de beginjaren bijgedragen aan de status van de Nederlanden als economische wereldmacht.´ De slavernij heeft dus bijgedragen aan onze economie en nog wel aanzienlijk, ´vooral in de beginjaren´. Goed, maar is dit een ´historisch feit´, of mag ik dat bijvoorbeeld wel ontkennen? Heb ik die vrijheid of niet? Gesteld: ik ben een ontzettende domoor, geloof niks en niemand, en ontken ´alles´. Zo geloof ik niet in geschiedenis of wetenschap.  Mag ik dat dan inderdaad ook doen, uiten zo, in woord en spraak? Ik weet dat niet, wat u…?

Complicaties

Het wordt nog gecompliceerder. De Corona-ontkenners, de anti-vaxxers – moeten die dan ook niet veroordeeld, gestraft worden? De mond gesnoerd, het uiten van hún mening verboden? Of de aanhangers van QAnon? Voor de niet geheel ingewijden in deze even een korte uitleg vanuit Wikipedia:

´QAnon ([kjuːəˈnɒn]) is een extreemrechtse complottheorie die de zogenaamde plannen beschrijft van een “deep state” gericht tegen onder meer de Amerikaanse oud-president Donald Trump en diens aanhangers. De naam verwijst naar het pseudoniem “Q”, dat gebruikt is op verschillende internetfora (zoals 4chan) door een vermoedelijk Amerikaans(e) individu of groep van individuen. Door critici wordt QAnon beschreven als een “ongegronde”, “losgeslagen”, “feitenvrije”, “gestoorde samenzweringcultus”. Binnen de QAnon-beweging doen bovendien veel antisemitische en anti-joodse theorieën de ronde…´ Tot daar een schets van deze beweging, en we onthouden dat daar binnen ´antisemitische´ en ´anti-joodse´ theorieën de ronde doen. Dus, eist de logica van ´haatzaaien is strafbaar´ dan ook niet dat deze groepering verboden wordt? En wie of wat gaan we, ze, overheden of private bedrijven, dan ook moeten verbieden? Die anti-vaxxers? De zogenaamde ´Corona-ontkenners´? Want kijk: vanuit het standpunt van ´de overheid´ zijn deze onverantwoordelijk, misschien zelfs een gevaar voor hun omgeving, voor de gemeenschap. Dus ook maar ´verbieden´? En zullen we Geert Wilders, wanneer hij zoiets zegt als ´alle Marokkanen buiten´ dan ook maar meteen ´verbieden´? Zijn vrijheid-van-meningsuiting eveneens beperken? Probeem is dan wel dat dit een verkozen politicus is, en de populairste dan nog van het land. Toch moet de man 24/24 beveiligd worden.  Bijzonder bizar eigenlijk, wanneer je er goed over nadenkt… For the record: ondergetekende is pro vermenging van rassen en gemeenschappen, pro de multi-culturele-samenleving,  pro vrijheid-blijheid, voor de open-samenleving, tegen discriminatie-om-welke-reden-dan-ook, pro absolute vrijheid-van-mening… Echter ook met een ´maar´. En die is: wie in eender welk land dan ook als immigrant aankomt, dient zich te schikken naar de wetten, reglementen en voorschriften van dat land. Dat lijkt me maar fair en logisch, want je bent een gast. Je dient je, net als alle oorspronkelijke inwoners, geboren in het land, naar de wet te schikken. Volgt u me daarin ook, of toch niet, beste lezer, beste lezeres? We vernemen het als altijd graag!

Het in vraag stellen van…´alles´

Het probleem met censuur is dat je wel weet waar je begint, maar niet waar je eindigt. Dus ofwel is iederéén vrij om zijn en haar mening te uiten, ofwel niemand. En dan zitten we in een dictatuur-van-de-staat. Zoals in China, Rusland ook ten dele (ga niet tegen Poetin in of je zult ´t geweten hebben, en voelen!). Noord-Korea zeker en vast. Iran toch ook. In ons (westers) hoofd is trouwens geprent (de MSM?) dat dit ´de slechten´ zijn. En wij ´de goeden´. Hoe fijn en duidelijk. Maar hoe goed zijn wij dan wel? Hier mag dan ´alles´ gezegd, geschreven, uitgesproken worden of… Neen, toch niet. Het is een ontzettend complex gegeven, en ik ga het nog wat moeilijker maken voor u, om mij hierbij te helpen. Gesteld: iemand doet een oproep (vrije meningsuiting, right?) om De Staat omver te werpen. Een oproep tot anarchie. Of: een oproep naar alle Nederlanders toe om meteen, nu, vandaag, stante pede, al hun geld van alle banken te halen. Is dat toegelaten? Zou dat worden ´toegelaten´? Mag en kan een Staat, een Overheid toelaten dat het eigen bestáán ter discussie (minstens) staat? Ik weet het niet, maar misschien kunt en wilt U mij wel helpen. Al uw reacties zijn welkom – dank!