Aandelenkoersen worden kunstmatig hoog gehouden en vanaf de tweede helft van 2010 lijkt een daling onvermijdelijk, aldus hoofdeconoom David Karsbol van de Saxo Bank. ‘Aandelen zijn nu een zeepbel’, zegt Karsbol tijdens een presentatie van de Deense bank in Amsterdam. Vanaf midden 2010 voorziet hij een daling van de beurzen wereldwijd.
De Deen vergelijkt de huidige crisis met de ‘savings and loans’ crisis in de jaren ’80 in de Verenigde Staten en het uiteenspatten van de internetzeepbel aan het begin van deze eeuw. In beide gevallen volgden jaren van krimpende kredietverlening aan het Amerikaanse bedrijfsleven.
“Maar deze keer zal het met veel meer geweld gaan”, luidt zijn onheilsvoorspelling. Hij wijst op de sinds de jaren ’70 gestaag gegroeide ‘leverage’: de totale schulden ten opzichte van het bruto binnenlands product in de Verenigde Staten. “De deleverage is nu begonnen. We kijken aan tegen een daling van deze ratio voor de komende twee decennia.”
De blootstelling aan de huizenmarkt en de markt voor commercieel vastgoed gaat nog “veel pijn doen” bij banken, onder meer via hun enorme hypotheekportefeuilles. Ze hebben volgens Karsbol nog onvoldoende afgeschreven op die beleggingen, “maar dat zullen ze in 2011 wel moeten doen”.
Zijn advies aan beleggers is daarom om helemaal weg te blijven van banken. “Wij adviseren niet in banken te beleggen, het is een loterij”, zegt hij, waarbij de winkans voor een groot deel wordt bepaald door de bereidheid van de overheid om de reddende hand te bieden. In veel Amerikaanse staten kunnen huiseigenaren onder hun hypotheek uitkomen door simpelweg de sleutels van hun huis in te leveren bij de bank. Het enige dat ze hiervan tot nu toe weerhoudt is hun “eergevoel”, aldus Karsbol.
Nu mensen meer en meer inzien dat zij de rekening moeten betalen voor de redding van in problemen geraakte banken, voelen ze zich steeds minder geroepen te voldoen aan hun bankverplichtingen. Karsbol waarschuwt voor ‘strategic defaulting’: huizenbezitters die hun hoge hypotheeklasten nog wel kunnen betalen, maar toch hun sleutel inleveren, omdat de hypotheek hoger is dan de verkoopwaarde van hun huis.
Het goede nieuws is dat consumenten zo wel ruimte krijgen om te gaan sparen. Hun spaarzin zal volgens Karsbol ook hun consumptie drukken. Het gevolg zal zijn dat de Verenigde Staten voor het eerst in decennia een overschot op de betalingsbalans zal krijgen. Omdat met het spaargeld het begrotingstekort van de overheid kan worden gefinancierd, worden de Verenigde Staten minder afhankelijk van financiering door het buitenland. Over Amerikaanse staatsobligaties is de Saxo-econoom daarom minder pessimistisch dan anderen.
Toch staan overheden in de hele westerse wereld nog voor ingrijpende hervormingen. Zo moet de transparantie binnen het systeem verbeteren, om de verliezen bij met name de financiele instellingen echt zichtbaar te maken. Er zit volgens Karsbol niets anders op dan verlies te nemen op de schulden die te groot zijn om terug te betalen, ook als meer banken en houders van bankobligaties daardoor onderuit gaan.
Het alternatief zou een scenario van stagnatie en deflatie zijn, zoals zich dat de afgelopen twintig jaar in Japan heeft ontvouwen. “Daar is het de overheid ook niet gelukt om zich met nutteloze investeringen uit de economische problemen te spenderen.” Karsbol voorziet een omkeer van de huidige situatie, waarin arme landen met hoge groei de financierders zijn van rijke westerse landen met lage groei. “Die perverse situatie gaat omkeren. Westerse landen gaan sparen, waarmee groei gefinancierd kan worden in regio’s als Azie – exclusief Japan.”
