Stijgende voedselprijzen slecht nieuws voor arme landen

De FAO (Food and Agriculture Organization) van de Verenigde Naties heeft in Rome een spoedoverleg gehad over de stijgende voedselprijzen. Hoewel de voedselproblemen nog niet zo groot zijn als in 2008 moeten de ontwikkelingen op de grondstoffenmarkt niet worden onderschat, aldus de VN.

In het begin van augustus steeg de prijs van tarwe 25% in een week door de aankondiging van Rusland dat het geen tarwe meer zou exporteren door de mislukte oogsten. De kans op een nieuwe voedselcrisis neemt toe. Lees hier een stuk van de BBC over wat de stijgende voedselprijzen betekenen voor de arme landen in de wereld.

Het volgende artikel, geschreven door Matthew Berger, kwam ik tegen op een Belgische website. Het gaat ook over dat de armere landen als eerste de dupe zullen worden van de stijgende vraag naar voedsel. Maar ook blijkt dat er grote verschillen zijn tussen de prijs van grondstoffen op de internationale markt voor commodities in vergelijking met de prijs van voedsel die lokaal wordt geproduceerd:

| De recente stijging van de prijzen van tarwe, maïs, sorghum en rijst op de internationale markt kunnen voor problemen zorgen in landen waar veel mensen honger lijden. Een herhaling van de voedselcrisis van 2007 en 2008 staat gelukkig niet voor de deur, zeggen experts. Volgens de laatste editie van Food Price Watch, een rapport van de Wereldbank, zijn de internationale graanprijzen tussen midden juni en augustus met 16% gestegen. Dat maakt een even grote prijsdaling ongedaan die tijdens de eerste zes maanden van 2010 werd opgetekend. Tarwe werd tussen juni en augustus zelfs 56% duurder. De Wereldbank waarschuwt dat dergelijke prijsschommelingen voedsel duurder kunnen maken in arme landen en streken waar honger wordt geleden.

Tot hiertoe is er nog geen duidelijk effect. In Afghanistan werd tarwe tussen maart en juli ruim een kwart duurder, nadat de prijs in 2009 gestaag was gedaald. Maar in het oosten en het zuiden van Afrika bleef de maïsprijs deze zomer dalen. In Kenia kost maïs nu bijvoorbeeld maar half zoveel als eind 2009.

“Lokale voedselprijzen worden vaak bepaald door binnenlandse of regionale factoren die niets te maken hebben met de trends op de internationale grondstoffenmarkten”, legt de Wereldbank uit. In meer dan de helft van de 42 ontwikkelingslanden waar de instelling de voedselprijzen volgt, lagen de prijzen voor de belangrijkste graansoorten in juli lager dan in april. De internationale prijsstijgingen hebben volgens de Wereldbank vooral te maken met de voorspellingen over een lage tarweoogst in Rusland, Oekraïne, Kazakhstan en Canada.

Gevaar voor een herhaling van de scherpe prijsstijgingen van 2007 en 2008 is er niet meteen. Zowel de graanvoorraden als de productie liggen hoger dan toen, zegt Maximo Torero van het Internationaal Onderzoeksinstituut voor Voedselbeleid (IFPRI) in Washington. “De VS alleen hebben 26 miljoen ton tarwe in voorraad – meer dan genoeg om het geschatte verlies van 18 miljoen ton in Rusland, Oekraïne, Kazakhstan en de Europese Unie goed te maken”.

Toch is het uitkijken geblazen. “Zelfs los van wat de wereldprijzen doen, zijn er altijd landen waar de voedselprijzen snel stijgen”, zegt Hassan Zaman, een econoom van de Wereldbank. Dat kan te maken hebben met conflicten, misoogsten of onberijdbare wegen. In Mozambique leidde een sterke stijging van de broodprijs eerder deze maand tot rellen, maar dat had enkel te maken met de duurdere invoer van tarwe vanuit Zuid-Afrika. Stijgende internationale prijzen kunnen plaatselijke trends wel versterken.

Verontrustend is nu vooral dat de hoge tarweprijs ook andere graansoorten duurder maakt op de internationale markt. Sorghum en maïs werden tussen juli en augustus respectievelijk 8% en 7% duurder. De rijstprijs steeg in augustus met 10%, nadat hij de eerste helft van het jaar met 20% was gezakt. Ook het aanbod speelt uiteraard een rol. De Amerikaanse maïsoogst blijkt dit jaar toch niet zo overdadig uit te vallen als eerder werd verwacht. En door de massale overstromingen in Pakistan zal dat land ruim een derde minder rijst kunnen uitvoeren dan vorig jaar.

Dat is allemaal slecht nieuws voor landen waar de prijzen al aan het stijgen waren, waarschuwt Zaman. Het risico dat voedsel nog duurder wordt in kwetsbare landen, wordt groter. Voorlopig is dat enkel een risico. Het duurt een tijd vooraleer internationale prijsstijgingen aankomen op de lokale markten. Tegen die tijd kan de internationale trend alweer omgekeerd zijn.

“Om de broodprijs omhoog te jagen, moeten de tarweprijzen voor een lange tijd hoog blijven”, zegt Torero. “In 2007 bleven de prijzen maandenlang stijgen voordat de consumenten dat begonnen te voelen. Nu hebben we te maken met prijsschommelingen.” Naast de Wereldbank maakt ook de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN zich zorgen over die snelle prijsschommelingen.

Door Matthew Berger, via IPS