‘Duits idee euroschuld is zelfvernietigend’

Het schuldherschikkingsmechanisme dat Europa, op initiatief van Duitsland, in de steigers heeft staan, is een mechanisme van zelfvernietiging voor de eurozone. Dat schrijft de Leuvense professor economie Paul De Grauwe in een bijdrage voor het Centre for European Policy Studies (CEPS). Het door Duits bondskanselier Angela Merkel aangebrachte plan om obligatiehouders te laten delen in de verliezen als het tot een nieuwe eurocrisis komt, blijft voor beroering zorgen. ECB-voorzitter Jean-Claude Trichet noemde dat eerder al een ‘rechtvaardig, maar gevaarlijk idee’. Daarin wordt Trichet nu bijgetreden door professor Paul De Grauwe, die te boek staat als een van de grootste Europese experts in de monetaire unie.

Banken verdienen goed geld aan overheidsobligaties wanneer de overheden mooi terugbetalen. Dan moeten de banken ook opdraaien wanneer het slecht gaat, via een zogenaamde ‘haircut’, zo luidt de redenering van Merkel. In het jargon heet dit ‘moral hazard’, de banken moeten het risico dat ze lopen ook echt dragen wanneer het mis gaat. Dat zou een ‘erg slechte beslissing’ zijn, volgens De Grauwe. ‘De beslissing zal de eurozone meer fragiel maken, door financiële crises inherent te maken aan de eurozone’, staat te lezen in de bijdrage van de professor Economie.

De Grauwe maakt om die stelling te onderbouwen de vergelijking met het Europees wisselkoersmechanisme (ERM), het systeem dat de EU voor de invoering van de euro kende om de Europese wisselkoersen te stabiliseren. Dat systeem leidde tot veelvuldige crises, omdat het de leden vrij stond om hun munteenheden in geval van nood te devalueren.

Dat zette een soort self-fulfilling prophecy in gang, aldus De Grauwe. ‘Wat de reden daarvoor ook was, vanaf dat speculanten ‘roken’ dat een devaluatie tot de mogelijkheden behoorde, moest de centrale bank van het betrokken land reageren met een renteverhoging. Dat was dan weer slecht voor de economie van het land en het overheidsbudget. Op dat moment was het minder aantrekkelijk om een stabiele wisselkoers aan te houden, wat het aantrekkelijk maakte om te devalueren. Dat deed speculanten hun activiteiten opdrijven, wat de rente nog hoger dreef en de kosten-baten ratio van een stabiele wisselkoers verder deed afnemen. Uiteindelijk was in veel gevallen een devaluatie onafwendbaar.’

Datzelfde gevaar dreigt volgens de Grauwe met het schuldherschikingsmechanisme dat Europa in de steigers heeft staan. ‘Wanneer overheden in tijden van betalingsmoeilijkheden hun obligaties zullen devalueren – want daar komt een schuldherschiking op neer – zal dit dezelfde speculatieve dynamiek in gang zetten als in het ERM’, meent de professor. ‘Eens beleggers betalingsmoelijkheden verwachten voor een overheid, zulen ze obligaties beginnen verkopen, waardoor de rente stijgt. Dat is exact wat speculanten in de ERM deden.

‘Eens het mechanisme in werking wordt gesteld, zullen overheden een grotere prikkel ervaren om hun schuld te devalueren dan wanneer er niet zo’n mechanisme bestaat. We moeten dus aannemen dat het introduceren van zo’n mechanisme crisis in de eurozone frquenter en dodelijker zal maken.’ De Grauwe wil dus dat Europa afziet van het mechanisme. Een beter alternatief is volgens de professor een permanent maken van de huidige European Financial Stability Facility (EFSF), het noodfonds voor hulpbehoevende landen dat in 2013 afloopt. ‘Geen enkele monetaire unie kan overleven zonder een solidariteitsmechanisme’, zegt De Grauwe.

Via: De Tijd