Alles hens aan dek. Onzer Den Nederlandsche Bank heeft namelijk gewaarschuwd voor langdurige zwakke economische groei en een Nederlandse huizenbubbel. De DNB rapportage (pdf alert): ‘Macro-economische risico’s voor het financiële stelsel’ werd vorige week aan de Tweede Kamer aangeboden door Klaas Knot. De eerste alinea van het rapport begint DNB als volgt: ‘De Nederlandse financiële stabiliteit blijft kwetsbaar door drie structurele bedreigingen: ten eerste de Europese schuldencrisis, ten tweede toenemende nationale onevenwichtigheden en ten derde zorgen over het aanpassingsvermogen van Nederlandse financiële instellingen.’

Eurocrisis heeft groot effect op economie

Dat de Europese crisis zou zorgen voor een nieuwe recessie stond voor ons vorig jaar al vast. De Nederlandse Bank laat nu ook weten dat de europerikelen effect hebben op de reële economie. Het consumentenvertrouwen staat inmiddels lager dan tijdens de Lehman crash in 2008, de bestedingen en investeringen nemen af, bedrijven maken minder winst en er is een stagnatie van de huizenmarkt gaande. Tevens neemt de werkloosheid flink toe en stijgen de verliesratio’s van banken. Hierdoor kan de kredietversterkking weer teruglopen en dat heeft effect op de economische groei (of krimp dan natuurlijk).

Hypotheekschuld zeepbel

Inmiddels heeft de Nederlandse hypotheekschuld de 640 miljard euro bereikt (dat is 105% van het bbp). ‘De hoge hypotheekschuld, in combinatie met de tegenvallende economische groei en de daling van huizenprijzen, zorgt voor oplopende kwetsbaarheden bij huishoudens, banken en indirect ook bij de overheid’, aldus DNB. Wederom waarschuwt Knot voor de verliesratio’s van de banken. Die verliesratio op hypotheken bedragen gemiddeld 30% van de balans en kan verder oplopen als de huizenprijzen blijven dalen. ‘De afnemende woningwaarde verlaagt de kwaliteit van de hypotheekportefeuille. Omdat banken hypotheken in aanzienlijke mate gebruiken als onderpand om  marktfinanciering aan te trekken, kan een neergang uiteindelijk ook doorwerken op hun financieringscondities.‘

De verwevenheid van het economische systeem

Over het macro-prudentieel beleid wordt gezegd wat iedereen al weet, maar waarvan niemand weet hoe het kan worden opgelost: ‘Een belangrijke les uit de crisis is dat te weinig aandacht werd besteed aan de risico’s in het financiële systeem als geheel en de verwevenheid van financiële instellingen, markten, infrastructuur en de macro-economie.‘ Grote financiële instellingen, over het algemeen banken, zijn zo groot dat ze een risico vormen voor de maatschappij.

Problemen bij de too big to fail’s kunnen ernstige gevolgen veroorzaken in het gehele financiële systeem en tevens kan de reële economie worden angetast. De overheid moet de systeembanken wel redden, omdat de schade anders niet te overzien is. Hieruit blijkt nog maar eens dat financiële instellingen eigenlijk carte blanche hebben, omdat ze weten dat ze toch wel gered worden als het echt verkeerd gaat.

Wat kan hier volgens DNB aan worden gedaan?

Meer toezicht, het opstellen van resolutieplannen en het aanhouden van extra kapitaal. DNB hamert er tevens op dat de groei van de hypotheekschuld moet worden tegengegaan. Er zal dus meer actie moeten worden ondernomen om de hypotheekrenteaftrek in te perken. Ook de beperking aan de loan-to-value ratio’s (de loan-to-value geeft de verhouding aan tussen het totale leenbedrag en het inkomen en vermogen) remt de groei van de hypotheekschuld en verkleint de kans op een restschuld. Tevens moeten banken en verzekeraars grotere kapitaalbuffers gaan aanhouden, met oog op eventuele nieuwe crises en moeilijkere tijden.