Nadat Ben Bernanke vorige week enigszins teleurstelde in Jackson Hole en vooralsnog weigert om de Amerikaanse economie te ondersteunen, was het donderdagmiddag 6 september de beurt aan zijn Europese collega, Mario Draghi, in Frankfurt. Ten eerste werd duidelijk dat de rente werd gehandhaafd op 0,75%. Ten tweede liet de Italiaan weten verder te gaan met het opkopen van staatsobligaties. Het was persbureau Bloomberg die woensdag al terecht speculeerde over het opnieuw opkopen van obligaties in de eurozone. Echter zullen landen eerst een aanvraag bij het EFSF/ESM moeten doen voordat de ECB via Outright Monetary Transactions (OMT’s) korte termijn obligaties zal opkopen.

Onderpand en de waarde van de euro

Ook het IMF zal betrokken worden bij een steunaanvraag van noodlijdende landen. Alleen obligaties met een korte looptijd, tussen de 1 en 3 jaar, zullen worden aangekocht door de Europese Centrale Bank. Verder zullen de eisen voor onderpand, voor banken die liquiditeit nodig hebben, verder worden versoepeld. In eerste instantie steeg de waarde van de euro naar het hoogste niveau van de afgelopen twee maanden. Daarna daalde de euro donderdagmiddag echter tot onder de $1,26.

Gesteriliseerde aankopen

Bij het opkopen van de obligaties zal worden uitgegaan van ‘gesteriliseerde aankopen‘. Hierdoor wordt naast de investering in de obligaties een even grote hoeveelheid geld ergens anders uit het systeem verwijderd. De beslissing om opnieuw staatsobligaties op te kopen was echter niet unaniem en kon rekenen op een tegenstem, vermoedelijk afkomstig van de Duitser Jens Weidmann. Het hoofd van de centrale bank van Duitsland (de Deutsche Bundesbank) liet eerder weten in het Duitse weekblad Der Spiegel dat de aankopen van obligaties op de lange termijn niet werkt. Het ontbreken van unanimiteit in het bestuur van de ECB geeft eens te meer aan dat het ontbreken van consensus een blijvend probleem is tussen Duitsland en de rest van Europa.

Geen SMP, maar OMT

Het activeren van het OMT programma betekent dat het vorige aankoopprogramma, SMP, definitief in de ijskast gaat. Dit programma kocht de afgelopen jaren zowel korte als lange termijn staatsobligaties op van noodlijdende landen als Griekenland, Ierland, Portugal, Spanje en Italie en heeft op dit moment nog voor €209 miljard aan staatsobligaties in bezit. Volgens Draghi worden deze obligaties aangehouden tot de einddatum. De reden dat staatsobligaties tot maximaal drie jaar worden aangekocht is volgens Draghi, omdat deze obligaties het meest effectief zijn om aan te houden tot einde looptijd. Een ander verschil is dat het nieuwe programma ‘no ex ante quantitative limits’  heeft, oftewel een onbeperkte omvang, dit in tegenstelling tot het SMP wat slechts beperkt kon ingrijpen en daardoor minder effectief was.

Spaanse rente daalt

De lange termijn gevolgen voor deze nieuwe stap om de eurocrisis te bezweren zijn echter nog onduidelijk. Vooralsnog dalen rentes van landen als Spanje en Italië opmerkelijk hard. Dit gebeurde ondanks dat er al flink wat marktparticipanten deze stap hadden ingecalculeerd. De rentes dalen dus vooralsnog. De rente van de 2-jarige Spaanse staatsobligatie is afgelopen tijd fors gedaald, van 6,6% eind juli, naar 3,1% nu, zoals hieronder is te zien.