In navolging op mijn artikel over “Banken blijven de baas, ook in 2014” heb ik gemeend daarop een vervolg te schrijven om aan te geven dat niet alleen de bankensector een waterhoofd heeft, maar dat onze maatschappij volledig wordt beïnvloed door de grootschaligheid en lobby van heel veel grootmachten. Naast de grootbanken gaat het hier ook om de multinationals. Grote concerns zoals AKZO Nobel, Philips, Siemens en Unilever, om er een paar te noemen, hebben door hun enorme wereldwijde omvang veel macht en invloed op politieke beslissingen. Uiteraard bieden deze grote jongens veel werkgelegenheid, dat moeten we niet vergeten. Dit gaat echter vaak ten koste van het Midden- en Kleinbedrijf.

Multinationals en het MKB

Grote internationale bedrijven hebben bijvoorbeeld ook de mogelijkheid om bepaalde productieprocessen  te laten uitvoeren in de lage-lonen-landen. Tevens maken de grote multinationals in Nederland massaal gebruik van brievenbusfirma’s in belastingparadijzen als Bermuda, de Bahama’s  en de Kaaimaneilanden. We zouden ons dus moeten afvragen of ons kleine polderlandje gebaat is om een bakermat te zijn voor wispelturige multinationals. Misschien zijn kleinschalige ondernemingen, zoals het MKB dus, juist wel beter voor de werkgelegenheid in ons polderlandschap.

Op naar een cashloze maatschappij?

In Zweden willen ze het contant geld afschaffen. De cashloze samenleving komt daar steeds dichterbij. In slechts 3% van de aankopen wordt nog cash gebruikt. Dat zal onder andere te maken hebben met de digitalisering van ons monetaire en financiële stelsel. De vraag is wat hiervan uiteindelijk de gevolgen zullen zijn voor de consument. We denken er niet bij na, maar het lijkt mij een zorgelijke ontwikkeling dat we met onze geldzaken geheel afhankelijk worden van het world wide web. Internet wordt steeds meer storingsgevoelig en niet te vergeten dat criminelen en ook onze overheid goed de weg weten op het internet.

Noodsituaties

Wanneer er een dreiging is van een noodtoestand, dan kan zelfs de overheid de internetaanbieders verplichten om het netwerk plat te leggen. Dat lijkt misschien vergezocht omdat we dit in het verleden nog niet hebben meegemaakt. Toch gaat alle belangrijke (data)verkeer  tegenwoordig via het web en daarin moeten we ons niet vergissen hoe belangrijk het kan zijn om in een noodsituatie het dataverkeer stil te leggen. Vergelijk het met een hoogwaterstand in de Maas. Er wordt een uitgebreide dijkbewaking ingesteld en in een noodverordening legt onze overheid het scheepvaartverkeer op de rivier stil. Hetzelfde kan gebeuren als een criminele organisatie beslag weet te leggen op heel belangrijke datagegevens. De internetproviders worden geconfisqueerd, en hupsakee, ons hele internet ligt plat. Of staat onder algehele curatele.

Internet & Security

We gaan het in de toekomst waarschijnlijk wel meemaken en de financiële sector heeft al verschillende keren problemen met de security gehad. Het is allemaal een gevolg van het uitbouwen van een oorspronkelijk klein systeem naar een wereldwijd groot systeem waar grote bedrijven zoals Google, Facebook en Microsoft en nog belangrijker, de National Security Agency (NSA) de dienst uitmaken. Een gevaarlijke ontwikkeling. Het lijkt bijna een vorm van moderne slavernij. De mens wordt geheel bedwongen door het grote interweb. Één ding kunnen we zeker aannemen: Big Brother is watching you. We zitten gevangen in het WWW als een vlieg in een listig geweven spinnenweb. De moderne mens kan op een gegeven moment niet meer zonder internet.

Het kapitaal regeert

Niet alleen het bankwezen is almachtig is geworden. We zien dezelfde ontwikkelingen bij bijvoorbeeld de farmaceutische industrie, de staal- en wapenindustrie en noem maar op. Door het enorme kapitaalkrachtige machtsblok is er een grote lobby naar de politiek en is in feite de echte macht in handen bij de grote multinationals. Als kleine burgers kunnen we stemmen wat we willen, maar het kapitaal regeert. Burgers zijn inmiddels kleine wezens en mogen stemmen voor de show. In een democratie stemmen we op partijen waarvan we denken dat deze het politieke klimaat bespelen en ons datgene brengen wat zo mooi in hun partijprogramma stond beschreven. De gemiddelde polderpiepers beseffen nog niet dat wij Nederlandse staatsburgers weinig invloed meer hebben op het beleid van ons marionettenkabinet. Ook de Haagse poppenkast is geheel onderworpen aan de oppermachtige Europese Unie. Brussel regeert. De grootschaligheid van het grote Europa maakt ons tot nietszeggende wezentjes en gedwee gaat ons “pierement” weer akkoord om een almachtige Europese bankenunie op te richten. Voor uw en mijn bestwil. Sorry, ik moet even braken…

Van grootschaligheid terug naar kleinschaligheid

De banken zijn, zoals algemeen bekend, te kolossaal geworden en daardoor te machtig. We moeten terug naar kleinschalige banken, de kleine bank in de Dorpsstraat en in de Hoofdstraat. Terug dus naar de burger in de straat. Maar dat is de tijd terug draaien in een tijd dat we allemaal zijn gedwongen om te gaan internetbankieren en pinnen in de winkel. Van grootschaligheid terug naar kleinschaligheid zal mijns inziens niet lukken op voorstel van de burgers. Dat noemt men kleinburgerlijkheid. De macht is nu eenmaal geconcentreerd bij de grote lobby. Vergeet niet dat in het systeem van de grootschaligheid ook veel banen met veel management  zijn gecreëerd, waar iedereen met een beetje opleiding graag aan de slag wil. Toch is naar mijn bescheiden mening door deze ontwikkeling de maatschappij ontwricht. Zie ons Neerlandse platteland. Leegloop in Groningen, Friesland en Drenthe. Dorpen waar winkels, scholen en banken zijn verdwenen en daarmee ook de werkgelegenheid. De kruidenier, de bakker en de slager zijn verdrongen door grote supermarktketens. Daar werken een paar vaste krachten en een flink aantal scholieren voor een zakcentje soms beneden het minimumloon. Wil je het minimumloon verdienen, dan is er voor jou wel een ander. Mag dus niet, maar ja, de vakbond inschakelen kost je weer een lidmaatschap. Wij consumenten willen uiteraard niet teveel betalen en zoeken de laagste prijs. Op die manier werken we het weer zelf in de hand.

Is er een oplossing?

De foute beweging van kleinschaligheid naar grootschaligheid is een ontwikkeling die automatisch ontstaat in een tijdperk van economische groei, zoals we in tientallen jaren gekend hebben. Je moest wel fuseren om mee te blijven doen met de andere grote jongens. Echter, aan alles wat groeit komt ooit een keer een eind. We zijn aan het einde van een lange groeicyclus, conform de Kondratieff-theorie. Dan is het de wal die vanzelf het schip keert en valt de boel uiteen door groeiende onvrede en chaos(oorlogen?).  In de grootschalige steden breekt de pleuris uit door grote werkloosheid. Een werkloosheid mede veroorzaakt door de uitholling van het MKB door onze multinationals. Productie naar lage-lonen-landen. De stedelingen moet uit louter ellende weer zelfvoorzienend worden en trekken weer naar het platteland om de chaos te ontvluchten. Dat zijn in mijn optiek ongeveer de vooruitzichten op langere termijn. Niet bepaald een oplossing dus welke wordt ingezet door verstandelijk menselijk denken, maar puur veroorzaakt door de buitenaardse krachten van onze economie waar wij als aardse wezens geen vat op hebben.  Kortom, een doemscenario. Ik vrees dat ons foute systeem van groei door grootschaligheid zoveel onlosmakelijke verbondenheid en verwevenheid heeft gecreëerd dat we daar niet eenvoudig een reset aan kunnen geven. Dus een makkelijke oplossing om nog veel sociale ellende te voorkomen ligt volgens mij niet voor de hand. Hoewel, roept u maar…

Gerrit Welbergen