De Belgische tak van de Nederlandse bank ABN AMRO duikt op in de beruchte Panama Papers. Het gaat om een lening van maar liefst 100 miljoen euro aan Antwerpse diamantairs onder (op zijn minst) dubieuze omstandigheden, via zes postbusconstructies op de Britse Maagdeneilanden.
Mossack Fonseca
Het Panamese advocatenkantoor Mossack Fonseca, dat onder meer deze constructies opzette, ‘waarschuwde de financiële toezichthouder op de Maagdeneilanden al in april 2016’ dat er mogelijk sprake was van witwassen en fraude. Interne mails van ABN AMRO die nu het licht zien, geven aan dat de bank deze waarschuwingen negeerde. Géén doorgedreven onderzoek deed naar de betrokken partijen. Wanneer je dan weet dat nog slechts vorig jaar de 20 grootste Europese banken een kwart van hun winsten boeken via dergelijke belastingparadijzen – kunnen uitdrukkingen als ‘de sterkste schouders dienen de zwaarste lasten te torsen’ en ‘ieder moet zijn fair share bijdragen’ meteen met het vuilnis mee de deur uit.
Belastingontwijking versus belastingontduiking
Belastingontwijking is alle mogelijke wettelijke middelen gebruiken om zo min mogelijk belastingen te moeten betalen, ook en zeker de technisch meest gecompliceerde, en is toegestaan. Zorgen dat je zelf als particulier of bedrijf (meestal laten faciliteren door gespecialiseerde advocaten) zo min mogelijk belastingen moet betalen. Kapitaalkrachtige partijen maken meestal gebruik van zogenaamde belastingparadijzen – de naam zegt het zelf al; een postbusdres op de Kaaimaneilanden, Bermuda, in Luxemburg of Panama, om er maar enkele te noemen, volstaat soms al. Het is niét tegen de wet maar of het etisch is? Belastingontduiking is wel strafbaar want dat betekent fraude plegen. Maar helaas: In de praktijk bestaat er echter een grijs gebied tussen ontwijken en ontduiken.
Het slechte voorbeeld geven
Is het een wonder dat de ‘gewone man & vrouw’ hier minstens bedenkingen bij hebben. Bij zichzelf zeggen; jamaar, als zij dat mogen, dan mogen wij toch ook… sjoemelen, toch? Een beetje of een beetje veel? Banken (meestal Zwitserse) die miljarden gestolen door dictators van hun eigen volk met graagte accepteren, verstoppen ook? Neem Marcos van de Filipijnen, of Mobutu van het toenmalige Zaïre, wijlen Haile Selassie van Ethiopië, om maar een paar voorbeelden te noemen uit het verleden. Het gebeurt nog tot op de dag van vandaag. Mààr: er is recent toch enige hoop op gedragswijziging bij financiële instellingen in het algemeen (tot er weer zo’n ABM AMRO genoemd wordt natuurlijk, voor recente feiten). Onder (wettelijke) dwang natuurlijk, omdat een en ander in de media komt, dankzij journalisten die hun werk goed doen. Déze profiteur staat in ieder geval al met de billen bloot. Maar slechte voorbeelden van de ’top’, krijgen navolging van ‘beneden’, daar moet je niet aan twijfelen. Ethiek, gerechtigheid, ieder zijn fair share laten bijdragen – mooie woord en termen uit langvervlogen tijden, horen terug in de schijnwerpers te komen. Opnieuw hun oorspronkelijke betekenis verkrijgen én toegepast worden!
Het goede voorbeeld geven
Niet alle grote bedrijven of multinationals mogen over dezelfde kam geschoren worden. Neem de Amerikaanse keten Ben & Jerry’s. Een ijsgigiant en inmiddels zelfstandige dochteronderneming van Unilever. Elk jaar geeft Ben & Jerry’s een deeltje van de winst aan liefdadigheid, vrijwillig. Dàt is nou het goéde voorbeeld geven. Ik noem al zo maar een bedrijf op, want er zijn er nog veel meer gelukkig. Dit citaat van een van de leden van de Raad van Bestuur van B&J is trouwens wel bijzonder krachtig en waard te onthouden: “Als er gerechtigheid was, hadden we geen liefdadigheid nodig!”
