Het blijft een hot item, onze pensioenen. Helaas staan niet alle belanghebbenden er bij stil. De millenniumgeneratie is vaak nog met andere dingen bezig. Huisje, boompje, beestje enzovoort. De twintigers die zo ongeveer levensmoe zijn van het zoeken naar een fatsoenlijk onderkomen. Een dak boven je hoofd en boven dat van je kinderen.
Waar blijven de jonkies?
Daarvoor wordt het nu wel eens tijd, om een gezinnetje te stichten. Weg van de zolderkamer bij pa en ma en samen onder de wol zonder voorbehoedsmiddelen. Het wordt tijd voor een poppie, om daarmee de eigen toekomst veilig te stellen. Een toekomst waarin er voldoende pensioenpremies worden ingelegd door de jongere generatie waardoor de senioren onbezorgd van hun pensioen kunnen genieten. Dat is hoe ongeveer een pensioenstelsel werkt.
Het is niet alleen corona
Of het nu een nieuw stelsel is of het oude systeem dat kraakt en piept aan alle kanten. Het pensioenstelsel bestaat deels uit een overdracht van premies naar de ouderen en deels uit het renderen van de inleg. Om een dergelijk systeem in evenwicht te houden is het zaak om voldoende mensen aan het werk te hebben maar ook te zorgen voor voldoende aanwas van jongeren. De rest wordt verzorgd door de pensioenfondsen die beleggen op de financiële markten. In aandelen en in negatief rentende obligaties. Dat is helaas zoals de financiële markten er tegenwoordig uit zien. De gemiddelde rendementen van 6 à 7 procent zoals de grote pensioenfondsen die de afgelopen 15 jaar behaalden zijn duidelijk verleden tijd. Het is schrapen nu. Inmiddels weten we de oorzaak. Er wordt heel makkelijk naar de coronapandemie gewezen en heel makkelijk wordt vergeten dat er een wezenlijk andere oorzaak ten grondslag ligt aan de huidige veel te lage rendementen. Dat de wereld is overspoeld met een recordhoge schuldenberg, aangejaagd door centrale banken. Dat de rente op “betrouwbare” staatsleningen is gedaald beneden nul en dat er juist daardoor een crash dreigt op de financiële markten, daar wordt makkelijk aan voorbij gegaan.
In de overgang
Een beurscrash gebeurt maar eens in de honderd jaar toch? Net zoals een pandemie. En daarnaast hebben we, of moet ik nu al schrijven, hadden we in NL het beste pensioenstelsel ter wereld. Oké, waarom moest dit dan zo nodig op de schop? Hoe dan ook, na jarenlang gesteggel ligt er dus eindelijk een pensioenakkoord. Maar in wat voor een tijd? Hoe kun je het bedenken om na zoveel jaren oeverloos overleggen juist vlak voor coronatijd een nieuw pensioenakkoord neer te leggen. In een tijd dat echt alles onzeker is. Maar dan ook echt alles. Een tijd van minder werkgelegenheid, grote vergrijzing, te weinig jonge aanwas, negatieve rentestandaard, enorme inflatie vastgoed, recordhoge begrotingstekorten overheden, recordhoge mondiale kredietbergen, dé-globalisering, dreigende krediet- en bankencrisis, teveel om op te noemen. Nu zitten we in een overgangsfase waarin pensioenfondsen gezond moeten overstappen naar het nieuwe pensioenstelsel in 2026. In die tussentijd moet de dekkingsgraad op orde worden gebracht en de afspraken tussen werkgevers en vakbonden definitief zijn geregeld.
Interen
Inmiddels is een discussie los gebarsten over de enorme reserves die de fondsen nog altijd achter de hand hebben. Wat echter nog steeds niet wordt begrepen is dat iets wat hoog staat ineens heel diep kan vallen. Je kunt hele hoge reserves hebben maar als de rendementen uit het verleden al geen garantie zijn voor de toekomst dan blijft die toekomst onzeker. Als de rendementen uit het verleden omslaan naar negatieve rendementen op de pensioenreserves die o.a. zijn belegd in deposito’s en obligaties. Als de beleggingen op de beurs op een wiebelend vlak verkeren met grote kans op een beurscrash, dan durf ik te beweren dat met al deze negatieve factoren de pensioenreserves keihard interen.
Massaal aan de antidepressiva
Er wordt al lang gepraat over pensioenkortingen en over premieverhogingen. Er wordt gewezen op de pijnlijke gevolgen voor onze economie die geen stootje meer kan verdragen na die enorme coronakrimp. We worden langzaam voorbereid op een tijd met minder pensioen en minder loon. De senioren zijn er al 10 jaar aan gewend om achter te lopen op de gemiddelde inkomensontwikkeling. Hoe zal de onvrede zich uiten als er straks zomaar sprake is van een korting op pensioenen terwijl juist de zorgpremies stijgen, gemeentelijke lasten de pan uit rijzen, de virusbesmettingen extreem oplopen, de overheid nog meer beperkingen in bewegingsvrijheid oplegt, en de grote onzekerheid mensen doet grijpen naar de antidepressiva, enzovoort, enzovoort. Niet om echt vrolijk van te worden.
Aanbreken van de reserves
Gelukkig hebben we gespaard en zijn er flinke reserves in kas bij de fondsen maar ook op de spaarrekeningen van rekeninghouders. Banken zijn verlegen met de enorme spaaroverschotten van hun rekeninghouders. Er is in 2020 nu al meer gespaard dan ooit tevoren. Hun kasoverschot, dat is het batig saldo van ingeleend(spaargeld) en uitgeleend geld, wordt gestald bij de ECB waarvoor een strafrente wordt betaald van een half procent. Banken moesten in deze tijd van economische krimp immers meer uitlenen om de economie op te krikken. Wat vaak vergeten wordt is dat reserves zijn bedoeld voor mindere tijden. Soms moeten we interen op onze reserves en mogen we blij zijn dat we hebben gespaard. Kijken we even naar het dierenrijk. De hamsters, de eekhoorns, de mieren en alle dieren die weten dat de winter nadert, hebben al hun inspanningen verricht om een voedselvoorraad aan te leggen. Bij een lange strenge winter komen ze soms tekort en vallen ze af. De zwakkeren komen om.
Korten en ravotten
Ook in de economie komen we soms te staan voor een lange economische winter. Zag toevallig deze week dat mijn verkering al flink heeft gehamsterd. Onze proviandkast puilt uit van de nootjes en de chocola. We kunnen wel even vooruit. Laat de pensioenkortingen maar komen. Als iedereen al minder krijgt te besteden dan gaan de winkels ook wel hun prijzen korten. Toch? Dat heet dus deflatie. Kunnen we steeds meer kopen voor hetzelfde geldbedrag. Wordt mijn pensioentje minder en de prijzen lager dan is er niets aan de hand toch? Waarom heeft vrouwlief dan toch gehamsterd? Binnenkort maar eens een stevige discussie voeren. Dat is dus wat ik bedoel. De discussie over de besteding van een krimpend inkomen en de ongekende lastenstijging op alle fronten. Niet aangekondigd in de miljoenennota. Ik memoreer nog even aan de titel van mijn column en sluit af met de woorden: het wordt korten en ravotten.
GW
