CEO SoftBank waarschuwt voor “Lehman-Like-Crisis” die de wereldeconomie kan doen crashen

Hoe moet de huidige economische situatie ingeschat worden? Eigenlijk heeft niemand een pasklaar antwoord op deze vraag bij de hand. Sommige economen voorspellen een economie die als een raket de lucht in zal schieten zodra de pandemie achter de rug is, maar daar staat dan weer het pessimisme van de CEO van het Japanse Softbank (zie beneden) tegenover. Ook over de inflatie verschillen de economen grondig van mening. Krijgen we hyperinflatie, stagflatie of vormt de inflatie helemaal geen probleem? Allemaal vragen waar we in de komende weken en maanden een antwoord op verwachten. Maar laat ons even de puntjes op de i proberen te zetten.

 

Duitsland en de hyperinflatie tijdens de Weimarrepubliek’

Het leven zit vol met feiten die we niet meer (her)kennen of die we simpelweg zijn vergeten. Dat geldt onder andere voor de ‘hyperinflatie tijdens de Weimarrepubliek’. Duitsland was uit de Eerste Wereldoorlog gekomen met het grootste deel van zijn industrie intact, maar de inflatie holde de waarde van de Duitse mark compleet uit. Daarmee werd bevestigd dat inflatie het gevolg kan zijn van een groeiend gebrek aan vertrouwen in een munt in plaats van alleen een gebrek aan beschikbare goederen.

 

Naarmate de inflatie meer voet aan de grond krijgt, krimpen de op de markt voor verkoop beschikbare goederen vaak omdat verkopers zich van de markt terugtrekken in afwachting van (nog) hogere prijzen, wat een zichzelf voedende spiraal creëert. Hyperinflatie kan met een verbazingwekkende snelheid toeslaan, zoals gebleken is in het Duitsland in de jaren twintig van de vorige eeuw. Het kan in een tijdperk van razendsnelle communicatie nog veel sneller gebeuren. Dankzij die communicatiekanalen kunnen ideeën en verwachtingen zich snel verspreiden over de hele wereld. Met de hyperinflatie kan dus hetzelfde gebeuren. In de wereld van vandaag hebben veel mensen een vals geloof in financiële stabiliteit ontwikkeld, dit vanwege de claims van de centrale bankiers dat ze de inflatie onder controle hebben tot het punt waar de economie in een beheerst tempo kan groeien.

 

Wat leert ons de geschiedenis?

De geschiedenis leert dat de Duitse munt in de eerste helft van 1921 relatief stabiel bleef op ongeveer 60 mark per dollar. In november 1921 was de koers gedaald tot ongeveer 330 mark per dollar. De eis in mei 1921 om de Duitse herstelbetalingen in goud of vreemde valuta te betalen in jaarlijkse termijnen van 2 miljard goudmark plus 26% van de waarde van de Duitse export was verpletterend. De eerste betaling werd betaald op de vervaldag in juni 1921. Dat was het begin van een steeds snellere devaluatie van de mark.

 

De totale gevraagde herstelbetalingen hadden betrekking op een bedrag van 132 miljard goudmark, wat veel meer was dan de totale Duitse voorraden aan goud en deviezen. De daling in de tweede helft van 1921 was nog maar het begin van een verslechtering van de situatie. In augustus 1921 begon Duitsland vreemde valuta te kopen met marken, waardoor de vrije val van de mark nog versnelde.

 

Gedurende de eerste helft van 1922 stabiliseerde de mark zich op ongeveer 320 mark per dollar vanwege enkele internationale herstelconferenties, waaronder één georganiseerd door de Amerikaanse investeringsbankier J. P. Morgan. Nadat deze bijeenkomsten geen werkbare oplossing hadden opgeleverd, groeide de inflatie door naar hyperinflatie en daalde de mark tot 8000 mark per dollar in december 1922. Dit betekende dat de index van de kosten van levensonderhoud in slechts zes maanden tijd door het plafond vloog.

 

Inflatiedoelstelling van 2% is de heilige graal van de centrale bankiers

De centrale bankiers hebben anno 2021 een inflatiedoelstelling van 2% en dat is de “heilige graal” van die centrale bankiers geworden. Dit objectief geldt echter voor optimaal economische omstandigheden en dat is momenteel zeker niet het geval. De stelling van de centrale banken dat deflatie hun QE-beleid stimuleert of aanmoedigt lijkt onaantastbaar. Maar op het moment dat de inflatie wortel begint te schieten en stevig verankerd raakt tot een zichzelf voedende spiraal, gaat de flexibiliteit van het beleid van de centrale banken verloren.

 

Wat dit debat over toekomstige inflatie meer relevant maakt, is het feit dat de gemiddelde Amerikaan in de afgelopen 30 jaar getuige is geweest van een groeiende kloof tussen de overheidsrapporten over inflatie, gemeten aan de hand van de consumentenprijsindex (CPI), en de werkelijke kosten van levensonderhoud. Wat de centrale bankiers gemakshalve over het hoofd zien, is het feit dat de formule die de inflatiecijfers oplevert in de jaren negentig van vorige eeuw werd ontwikkeld. Washington wijzigde toen de formule waarmee de CPI werd berekend, in een poging om het federale tekort te drukken zodat niemand in het Congres zou stemmen tegen een maatregel die het imago van de sociale zekerheid zou schaden.

 

Als indicator van de werkelijke kosten van inflatie moet gekeken worden naar de stijgende vervangingskosten als gevolg van recente stormen en natuurrampen in de Verenigde Staten. De inflatie zou veel hoger zijn als er de afgelopen decennia meer geld in materiële goederen was geïnvesteerd dan in papieren investeringen (zie de explosie van de beurskoersen) en in allerlei beloften.

 

Dollar is fors in waarde gedaald

De verschuiving van rijkdom naar immateriële activa heeft de snelheid gemaskeerd waarmee centrale banken de dollar in waarde hebben laten dalen. Dit betekent dat we beter niet te veel vertrouwen koesteren of te zelfgenoegzaam worden over het idee dat de inflatie beperkt kan blijven tot 2%, vooral wanneer de tekorten exploderen, de schulden toenemen en centrale banken de economie blijven stimuleren door geld te drukken.

 

De inflatie kan onbeheersbaar worden wanneer de centrale banken niet in staat zijn om de toestand onder controle te houden en de economie plotseling instort. Maar buiten (hyper)inflatie kan ook stagflatie ongenadig hard toeslaan. Ook dit is ook een bedreiging voor de man in de straat, want diens toekomst kan op losse schroeven komen te staan.

 

De meeste economen zijn het erover eens dat de centrale banken op dit moment niet in staat zijn om de geldhoeveelheid te controleren. Hou er daarnaast rekening mee dat veel van de activa waarin we beleggen, zoals pensioenen en aandelen slechts papieren beloften zijn. Hyperinflatie (maar ook stagflatie) kan wanneer ze toeslaat aan een razendsnel tempo doen, waardoor obligaties en vele andere beleggingen (bijna) waardeloos maakt. Wat betreft inflatie is de evolutie van de economie uiteraard van doorslaggevend belang. Hoe zit het eigenlijk met de Amerikaanse economie?

 

Amerikaanse economie zal eerst dieper wegzakken alvorens het weer beter wordt

De Amerikaanse economie is klaar om in 2021 sterk te groeien wanneer de vaccinatie op grote schaal inderdaad het einde van de pandemie betekent. Maar die economie kan eerst dieper wegzakken alvorens het weer beter wordt. Dat kan onder andere afgeleid worden uit de werkloosheidscijfers. Ongeveer 60% van de nieuwe banen zijn gerelateerd aan pakjesbezorgers en transportbedrijven. Dit dankzij de hausse van online winkelen tijdens de pandemie.

 

Het coronavirus remt in andere sectoren aanwervingen af, leidt tot meer ontslagen en verzwakt het herstel. Op basis van een afzonderlijke enquête uitgevoerd bij huishoudens is de werkgelegenheid zelfs negatief. Scott Anderson, hoofdeconoom van Bank of the West, wijst erop dat dezelfde trend zich voordeed tijdens de de Grote Recessie van 2007-2009. Toen daalde de werkgelegenheid 10 maanden na het uitbreken van de crisis. Hetzelfde patroon trad trouwens ook op tijdens de recessie van 2000-2001. Het zijn vooral de werknemers van kleine bedrijven zoals restaurants en hotels die ontslagen werden. Grotere bedrijven waren natuurlijk niet immuun voor de crisis, maar de meesten onder hen hebben de storm beter doorstaan.

 

Afgezien van bedrijven in een paar zwaar getroffen sectoren zoals reizen en entertainment. Het aantal mensen dat een werkloosheidsaanvraag indient, schommelt al enkele maanden rond 700.000 per week of zelfs iets meer. Dit aantal zal zeker hoger komen te liggen als het aantal ontslagen versnelt en het aannemen van personeel opnieuw zou vertragen. Alleen dankzij de snelle goedkeuring van het nieuw hulppakket door het Congres kan de economische pijn verlichten en een brug slaan voor de economie naar een post-vaccinatie wereld. En ja, ook dat herstel zou wel eens bijzonder fors kunnen zijn. De economen twijfelen voortdurend tussen (overdreven?) pessimisme en (overdreven?) optimisme.

 

Pandemie kan leiden tot een krachtig economisch herstel 

Hoe zal de post-Coronawereld er economisch uitzien? De vraag stellen is makkelijk, het antwoord geven een stuk moeilijker. Op de eerste plaats is het Coronavirus nog niet verdwenen, ondanks het feit dat de vaccinatie op volle toeren draait. Maar zelfs na een volledige vaccinatie van de wereldbevolking, moet de economische schade aangericht door het virus nog opgelapt worden.

Maar het herstel van die economische schade zou wel eens sneller dan verwacht kunnen gebeuren, tenminste wanneer we ons mogen baseren op wat er iets meer dan 100 jaar geleden is gebeurd.

 

De combinatie van de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog en het opduiken van de Spaanse griep trokken doen diepe sporen door het economisch landschap. De Spaanse griep vergde zelfs nog meer slachtoffers dan de ‘Grote Oorlog’. Geschat wordt dat aan de ziekte wereldwijd tussen 50 en 100 miljoen mensen bezweken. Economisch zag de toekomst er op dat moment roetzwart uit. In sommige delen van de wereld was de situatie inderdaad belabberd. Denk daarbij maar aan Duitsland, dat een enorme oorlogsschade moest betalen (zie boven).

 

Maar de Amerikaanse economie krabbelde tot verbazing van zowat iedereen pijlsnel overeind. In het decennium na de donkere periode groeide die economie met ongeveer 40%. De Verenigde Staten beleefde de periode van de Roaring Twenties, een periode die zowel vanuit economisch als vanuit cultureel standpunt door grote bloei werd gekenmerkt. Drijvende krachten waren onder andere de auto- en de vliegtuigsector, die sterk groeiden. De beurs van Wall Street beleefde gouden tijden, tot de beurskrach van 1929 de pret kwam drukken. Maar dat is een ander verhaal. Tot dusver het standpunt van de optimisten, laten we nu even de medaille van de pessimistische kant bekijken

 

CEO SoftBank waarschuwt voor “Lehman-Like-Crisis” die de wereldeconomie kan doen crashen

In een toespraak op de DealBook Online Summit van de New York Times waarschuwde Masa Son, CEO van SoftBank, voor de kansen op een grote ramp die de wereldmarkten de komende maanden zou kunnen overspoelen wanneer een nieuwe golf van de pandemie zou uitbreekt, in een scenario waarbij rekening wordt gehouden dat het virus op een dusdanige manier evolueert dat de beschikbare vaccins te zwak zijn om het te bestrijden. Son sprak van een “Lehman-Like-Crisis” die de wereldeconomie zou kunnen doen crashen, iets wat allesbehalve een vrolijk scenario mag worden genoemd.

 

Aan ​​Son werd gevraagd om dit “worst-case scenario” nader toe te lichten. Meer bepaald werd de vraag gesteld welke gebeurtenis de wereldwijde markten zou kunnen doen instorten. Het antwoord van Son liet niets aan de verbeelding over. Zelfs als de algemene vaccinatie een succes wordt, bestaat de mogelijkheid dat ergens in de wereld een of ander groot bedrijf kan crashen wat een “domino-effect” van financiële turbulentie over de hele wereld met zich meebrengt.

 

Het kan bijvoorbeeld één bank zijn die over de kop gaat, waardoor een “Lehman-achtige crisis” zou ontstaan. Son waarschuwde dat er in de komende maanden allerlei onverwachte gebeurtenissen kunnen gebeuren. Het plaatje is overigens recent wat beter geworden met het positieve nieuws over vaccinaties, maar dat betekent niet alle gevaren verdwenen zijn. Son is voorbereid is op het ergste scenario.

 

Zijn waarschuwing komt er op een moment dat een nieuwe Coronavirusgolf het westen nog altijd teistert en de vrees voor een dubbele dip recessie nog niet verdwenen is. Son’s eigen Softbank presteerde over het afgelopen kwartaal dramatisch slecht, met een verlies van 3,70 miljard dollar. Intern wordt hij dus al met heel wat tegenwind geconfronteerd. Crisis of geen crisis, de centrale banken mogen de aandacht niet laten verslappen. En dat geldt op de eerste plaats voor de Amerikaanse FED.

 

FED moet op puntje van de tenen blijven lopen

De heisa veroorzaakt door de Amerikaanse presidentsverkiezingen is eindelijk achter de rug, maar daarmee hebben, sommigen vergeten dat er nog een belangrijke factor is die in de huidige omstandigheden voor stabiliteit zorgt. Die factor is uiteraard de Amerikaanse centrale bank. Voorzitter Jerome Powell van de FED moet niet overtuigd worden van ingrijpende maatregelen op economisch vlak, hij blijft maar herhalen dat de economie stimulansen nodig heeft.

 

Wat de Verenigde Staten momenteel nodig hebben, zijn fiscale stimuleringsmaatregelen om de economie te helpen herstellen van de effecten van het Coronavirus en die maatregelen moeten er zelfs dringend komen. Het nieuwe herstelplan van president Biden is goedgekeurd, maar het wachten is nu op de afhandeling van het programma.

 

Het kan wel een tijdje duren alvorens de aangekondigde maatregelen ook effectief worden uitgevoerd. Dit terwijl de tijd nochtans dringt. Julian Emanuel, strateeg voor aandelen en derivaten bij BTIG, is van mening dat de aankondiging van extra stimuleringsmaatregelen voortdurend vertraging oploopt en dat is allesbehalve goed nieuws voor de Amerikaanse economie. Die kan wat extra zuurstof absoluut gebruiken, dit in afwachting dat zowat de ganse Amerikaanse bevolking is gevaccineerd. Die algemene vaccinatie lijkt nochtans om de volledige heropening van de economie van de nog gesloten staten mogelijk te maken. Daarbij worden vooral de diensten- en toeristische sector nauwlettend in de gaten gehouden. Veel staten zijn overigens alweer open…zie https://www.nytimes.com/interactive/2020/us/states-reopen-map-coronavirus.html

 

In afwachting moet worden gekeken naar de reactie van de Amerikaanse centrale bank op de uitdagingen die zich aandienen.

De FED maakte haar laatste belangrijke beslissing bekend tijdens haar laatste vergadering van 2020, toen de centrale bank een nieuwe benadering introduceerde voor de inflatie. Er wordt niet langer gerekend op een doelstelling van 2% voor de inflatie. De vraag is echter of deze aanpassing van de inflatiedoelstelling de benodigde vruchten zal afwerpen, rekening houdend met het hierboven geschetste scenario. De conclusie kan luiden dat 2021 nog heel wat vraagtekens inhoudt, zowel wat betreft economie als wat betreft inflatie (of het ontbreken daarvan).

 

Harm van Wijk

www.beleggen.com