Als het om de economische, financiële en maatschappelijke crises gaat dan heb je het over twee werelden, die van veraf, het abstracte en die van heel dichtbij. Veraf is dat Renault in Frankrijk de komende jaren 7500 banen gaat afbouwen, dat Opel in diverse landen duizenden werknemers ontslaat. Veraf zijn ook de Spanjaarden en Grieken die geen werk meer hebben, die een kleine of geen enkele uitkering krijgen, niet meer naar de dokter kunnen omdat deze contante betaling eist, om zijn eigen hoofd boven water te kunnen houden, en meer van dit soort zaken.

Dichtbij is het als je met een garagehouder, om tafel zit die niet meer weet wat hij kan of moet doen, met pijn in zijn buik rondloopt van de spanningen. De autoverkoop is enorm in het slop geraakt. Dure auto’s, waar nog een redelijke marge op zat, worden helemaal niet meer verkocht. Als er überhaupt een potentiële koper komt dan wil die een kleine, goedkope, mooie en liefst super zuinige auto. Veel ontwerpers en autofabrikanten hebben hier niet, nauwelijks of veel te laat op ingespeeld. Elke fabrikant en importeur probeert op eigen wijze vast te houden aan wat hij heeft of had, terwijl er dringend impulsen nodig zijn om de totale –kleine Nederlandse markt- te reorganiseren. Al die importeurs en garages met één of enkele merken, vormen eigen bureaucratische, afgeschermde toko’s, met bij elkaar opgeteld een enorme berg aan overheadkosten gelet op het aantal verkochte auto’s, de omzet en vooral de netto te behalen winst.

Gebrek aan creativiteit en veranderbereidheid

Door veel goede jaren zijn we met zijn allen figuurlijk en soms ook letterlijk gesproken dik en lui geworden en in een soort narcoseslaap terecht gekomen. In het hbo- en universitaire onderwijs blijken zo’n veertig duizend studenten er in het eerste jaar, soms al na één week, de brui te geven, aan hun net begonnen studie. Een ex-studente, na vijf dagen hbo-journalistiek er al mee gestopt, omdat het “heel anders was dan ze had gedacht”, zat en zit nu doel- en werkloos thuis, dacht er aan om toch maar weer te gaan studeren, maar had nog geen idee wat.

De wereld, Europa en Nederland

Het lijkt en is een ziekte van de westerse wereld, namelijk een in zestig of meer jaren opgebouwde traagheid en verstening. Dat bleek ook nog weer eens uit een zondag gehouden discussie, uitgezonden in het programma Buitenhof tussen de hoogleraren Alexander Rinnooy Kan, VandenBroucke (tevens Belgisch minister van staat) en Koos Richelle Directeur Generaal Sociale zaken van de Europese Commissie. Alle heren schetsten zeker voor 2013 een meer dan somber beeld voor de Europese burgers zeker wat de werkloosheid aangaat en kwamen daarna niet verder dan wat algemeenheden en dooddoeners. Elke vorm van vuur, inspiratie, boosheid, initiatief, vitaliteit laat staan oplossingsgerichtheid ontbrak.

Ontketenen aanwezige potentie

Ons land beschikt, aanwezig in zijn burgers, over een enorm potentieel aan kennis, ervaring en innovatief vermogen. We hebben ook een enorme verstikkende bureaucratie, een regelberg van gigantische proporties, instrumenten voor inkomensherverdeling, subsidies en belastingen, kortom een zware lappendeken die elk initiatief, elke onbaatzuchtige inzet, direct ontmoedigt en mensen die willen en kunnen helpen doet verzuchten “als het zo moet dan….”

Van individueel naar samen

In de afgelopen decennia hebben we bijna allemaal een eigen individuele leefwereld geschapen. Een eigen huis, eigen kamer, eigen tv, computer en smartphone. We zetten vier jarigen al aan het leren en moeten anno 2013 constateren dat er nog nooit zo veel jonge mensen waren die moeite hebben met rekenen en het begrijpen en schrijven van hun eigen moedertaal. Kernpunt in wat jongeren geleerd hebben is dat het leuk moet zijn. Beroepen waar met de handen gewerkt moet worden zijn daarom uit. Marketing, klantenpsychologie, journalistiek of het lekker brede bedrijfskunde, voor als je helemaal niet weet te kiezen, zijn in.

Naar Oplossingen

Steeds weer praten over de crisis en de ontdekte problemen heeft weinig zin als je net als de Gasten in Buitenhof niet met echte en concrete oplossingen komt. Wat mij betreft worden alle jongeren tot hun 15e jaar opgeleid in een aantal algemene vakken inclusief techniek. Ontplooiing van ieders talent en kunnen op eigen niveau staan daarbij voorop. Klassen worden afgeschaft. Er wordt groepsgewijs en individueel gewerkt. Tot hun 15e moet er ook veel aandacht zijn voor beroepen en werkzaamheden in de samenlevingen . Dat kan door stages, door het uitnodigen van praktijkmensen, rondleidingen en meer. Alleen op die wijze kan de jongere tot een meer afgewogen keuze komen wat de verdere studie betreft of het gaan werken in een systeem van leerling, gezel en meester.

Ook wat werkgelegenheid is zijn er een aantal duidelijke trends te onderkennen. Vaste banen zijn uit en komen waarschijnlijk niet meer terug. Voor producten en werkzaamheden waarvoor dit kan is er wereldwijde concurrentie. De druk om de loon- én productkosten laag te houden of krijgen zal groot zijn. Te meer omdat de groep minstverdienende flink groeiende is en de vaste kosten van ons dagelijkse leven nog behoorlijk zullen toenemen. Flexibiliteit en meer samendoen worden kernbegrippen voor de komende jaren. Een leven lang leren of beter gezegd zich het hele leven lang ontwikkelen is en wordt een eerste vereiste. Verder kijken dan je neus lang is opdat en zodat er zich –misschien plotseling- nog ongekende perspectieven kunnen ontplooien.

Ten slotte

Vers van de pers werd vanmorgen in de media bericht dat in ons land de autoverkopen in 2012 zo’n 10% zijn gezakt t.o.v. 2011. De organisatiekosten nemen toe terwijl de omzet en winst in elkaar zakken. Wie dus niet op tijd de bakens verzet en dat geldt voor elke schakel in het proces, ontwerpers, fabrikanten, importeurs en garagehouders, die wordt van zelf door de werkelijkheid achterhaald. Deze simpele regel geldt voor onze hele samenleving, of je past je aan, maakt een evolutionaire sprong of sterft gewoon uit.