Depressie in de maak: Is social distancing de doodsteek

De titel van deze column is dreigend maar keiharde realiteit. Zonder het te beseffen zitten we al in een financiële crisis, maar we worden afgeleid. De afleiding is het coronavirus dat ons dagelijks en in onze slaap bezig houdt. We kunnen geen radio aanzetten, zappen op de TV, internetten, of we komen wel in aanraking met het virus. Figuurlijk dan wel te verstaan. Want ik wil niet hopen dat u als lezer daadwerkelijk tegen een persoon met het virus bent aangelopen. Hoe dan ook, we verkeren in een uitzonderlijke tijd.

Leven in afzondering

Leven in afzondering op grote afstand van collega’s, vrienden, familie, klasgenoten, teamgenoten en noem maar op. Wat een geluk dat we tijdens deze pandemie over internet beschikken en met elkaar sociale contacten kunnen onderhouden via Facebook, Instagram, Whatsapp, enzovoort. Dat was even anders in de vorige eeuw ten tijde van de Spaanse Griep(1918 – 1918). Grote mondiale epidemieën veroorzaken altijd en eeuwig een wereldwijde recessie die vaak uitgroeit tot een depressie. In deze 21^ste eeuw zal het niet anders zijn.

Kwestie van vertrouwen

Er zijn genoeg analisten die beweren dat in deze tijd met enorme technologische vooruitgang de wereld niet blijft stilstaan zoals in depressies uit het verleden. Met de snelheid van ons ‘internet of things’ zijn we in staat om met semi-intelligente apparaten, zogenaamde embedded systems, te beschikken over enorme intelligentie. Dus hoeven we niet te vrezen voor een systeem crash van ons fiat geldsysteem bijvoorbeeld. Echter vergeet men dat het niet de computersystemen zijn die het wereldwijde geldsysteem aansturen maar het zijn nog altijd de mensen zelf die bepalen hoe en wanneer ze hun geld uitgeven. Het is een kwestie van vertrouwen hebben en leven in een wereld zonder angst. En daar schort het nu aan. De mondiale samenleving is bang gemaakt voor een agressief virus en is wereldwijd beperkt in zijn bewegingsvrijheid. Of de schadelijke maatregelen van de overheden wel of niet te ver gingen wordt pas later uitgevochten als het virus is overwonnen. Nu worden we overspoeld door emotie-TV met angstaanjagende beelden en wetenschappers die het voor het zeggen hebben in de talkshows. Economen zijn verdrongen naar de achtergrond. Het medemenselijke gevoel overheerst boven het materialistisch gewin.  

Op dood spoor

Hier zien we dus twee tegengestelde bewegingen die botsen. Socialisme tegenover kapitalisme. Toen de financieel journalist Jort Kelder in één van de talkshows opzien baarde met zijn statement: “Hoeveel economische schade is ons het redden van mensen waard die waarschijnlijk daarna binnen 2 jaar doodgaan?”, is de discussie op gang gebracht. Er is een gerede angst ontstaan dat onze economie kapot wordt gesocialiseerd door de ‘social distancing’. Oké, een dilemma van jewelste. Zo ineens wordt de maatschappij gedwongen om eens goed in de spiegel te kijken. Waar zijn we mee bezig. Zijn we in ons streven naar meer rijkdom in onze materialistische westerse economieën, waarin het laatste stukje economische groei moest worden gecreëerd door centrale banken met hun stimulerende middelen, op een dood spoor beland? Door de hoogmoedswaanzin van meneer Powell van de FED en mevrouw Lagarde van de ECB in het controle centrum van ons financieel systeem. Het lijkt er sterk op. Als een welvaartsstaat is gebouwd op krediet overleef je dat niet. Bij een korte hapering door ziekte blijkt ineens dat er onvoldoende reserves zijn opgebouwd.

Binnenkort in het theater van de EU

Kijken we even naar de VS. Daar gaat men voorop in de malaise. Een korte lockdown was al teveel van het goeie. In een mum van tijd waren bedrijven door hun reserves heen en stonden 22 miljoen werknemers op straat. In rijen voor de aanvraagloketten. Voor een uitkering en voor een voedselpakket. Hoe diep kun je vallen. Ben je een wereldspeler met de dollar als wereld-reservemunt en toch val je van je voetstuk. Bedrijven daarginds beschikken nauwelijks over reserves en moeten al snel hun personeel ontslaan. Maar ja, wat wil je als de creditcard wordt gekoesterd als je grote vriend. Hoe anders gaat dat in ons kleine polderlandje. Er zijn nog ‘reserves’ doordat we een lage staatsschuld hebben. Dus roept onze minister van Financiën dat er in ons landje niets aan het handje is. We kunnen nog volop lenen op de kapitaalmarkt omdat we zo weinig staatsschuld hebben. Dus stellen we de massa ontslagen nog even uit. Maar wat  als straks de staatsschuld boven de grens van 60 procent van het BBP uitkomt? En alle landen om ons heen een percentage van ver boven de 100 procent van hun BBP hebben? Een absolute gevarenzone. En wat gebeurt er als we ook nog eens in eenzelfde muntunie vertoeven? We gaan het zien, binnenkort in het theater van de EU.

Anderhalve-meter-samenleving genereert lager inkomen

De enorme mondiale schuldenberg zal na de wereldwijde lockdowns zwaarder drukken dan ooit op het gekrompen wereldinkomen. De economische groei van voor de pandemie zal na corona niet terugkeren, ondanks dat consumenten hun geld hebben bewaard tijdens de periode van thuiszitten. Door de angst en het weggevallen vertrouwen zal men niet zomaar het opgepotte geld versneld uitgeven om daarmee de ontstane vertraging in te halen. Dat is wensdenken bij sommige economen die verwachten dat na de ontsluiting van de diverse landen de economische motor weer op gang komt. In die tijd is er dan zoveel geld geleend en zijn overheidstekorten zo enorm opgelopen dat er de komende jaren volop bezuinigd gaat worden. Banken staan op de rem bij uitgifte van krediet en staan mogelijk zelfs op omvallen omdat hun verdienmodel naar de knoppen is. Hetzelfde geldt voor de horeca, de toeristenindustrie, het entertainment enzovoort. Bedrijven zijn niet in staat om de verloren inkomsten in te halen. Ook niet in de komende jaren van de ‘anderhalve-meter-samenleving’ als genoemde sectoren maar de helft aan inkomen behalen voordat Corona kwam.

Het grote afschrijven

Voorlopig regeert de angst bij een deel van de bevolking. Ook na het benodigde vaccin zal het nationale inkomen grotendeels opgaan aan de rente- en aflossingsverplichtingen van de angstaanjagende kredietberg. Het grote afschrijven op de schuldenberg zal intreden waarbij de verliezen van banken en andere schuldeisers automatisch neerdalen op de samenleving. Geen prettig vooruitzicht. Toch wil ik mijn column afsluiten met een optimistisch statement om te voorkomen dat er mensen voor de trein springen. Geld maakt niet gelukkig, achter de wolken schijnt de zon en het mooie stralende weer van de laatste tijd was helemaal gratis. En daar worden we toch vrolijk van?

GW