Dit zijn de mogelijke eindscenario’s voor de economische toekomst

Er bleek een “ordinair” virusje nodig om de wereld snoeisnel met “de grenzen aan de economische groei” te doen herinneren. Het 50 jaar geleden uitgebrachte Rapport van de Club van Rome onder dezelfde titel verdween als “slecht nieuws” destijds binnen de kortste keren in de bekende bureaula. Maar ook de ‘Great Financial Crisis’ 10 jaar geleden miste enige signaalfunctie. Homo Sapiens als de meest invasieve en destructieve “diersoort” op onze planeet heeft naast een gigantisch grote monetaire puinbak met een ongeëvenaard hoge schuld een enorme schade veroorzaakt op het terrein van de leefbaarheid – klimaat, biodiversiteit en voedselketen. Wat op economische groei leek, bleek veeleer op vernietiging te wijzen. De destructieve gevolgen hiervan werden te lang verzwegen en uiteraard in geen enkel groeicijfer meegenomen. We kunnen bijgevolg thans spreken van een dubbele handicap!

Alle hens aan dek

Bij nader inzien kunnen we corona maar beter als een blessing in disguise beschouwen, die ons ten laatste weer met beide benen op aarde doet belanden. Teneinde ons nageslacht nog voldoende levenskansen te kunnen bieden, zullen we middels een grootschalig deltaplan “aan de bak” moeten. Niet alleen op nationale maar op mondiale schaal! Daarvoor is een veel grotere en bredere inzet nodig dan waarvan thans sprake is. Dat gaat veel inzet kosten maar op termijn leidt dat ook weer tot grote en vooral blijvende besparingen! De focus zal vooral gericht dienen te zijn op een voortvarend algeheel herstel van onze  “uitgewoonde” habitat. Tegelijkertijd zal ons volstrekt “uitgewoonde” monetaire systeem aangepakt dienen te worden, ook dit op straffe van een nog aanzienlijk hogere rekening. 

Andere aanpak

Blijven we fantasieloos doorhannesen dan wordt de rekening stelselmatig en in een versneld tempo steeds hoger! Hoe gaan we een dergelijk deltaplan realiseren? Wellicht niet binnen de huidige machtsstructuren! Voor “deze klus” zal wellicht een nieuwe generatie gemotiveerde no nonsense beleidsmakers zich moeten aandienen die niet alleen op overtuigende wijze deze boodschap weet uit te dragen maar ook zelf de handen uit de mouwen wil steken! Dit vanuit de kritische stelling dat ons huidige economische groeimodel geen enkele toekomst meer biedt. Toegegeven, dit wordt op voorhand inleveren en betreft een grote uitdaging maar één die het noodzakelijkerwijs ruimschoots waard is om voor te gaan!

Karl Marx

Hoe abject dat ook moge klinken, zullen we misschien toch nog eens met een gericht oog naar de denkbeelden van ene Karl Marx dienen te kijken. Inderdaad, z’n ideeën werden binnen het toenmalige kapitalistische model verketterd, terwijl we intussen al deels in deze richting zijn opgeschoven. Zie de grootscheepse opkoop door centrale banken van obligaties, aandelen en andere stukken, met de Bank of Japan als leader of the pack. 

Schip maakt slagzij

Immers, “het schip van onze habitat” maakt reeds flinke slagzij en er zal keihard moeten worden gehoosd! Deze keiharde realiteit dienen we voor langere tijd voor ogen te houden en ons te realiseren dat we met “halve” maatregelen alsnog de mist ingaan. Het wordt de hoogste tijd ons van onze normalcy bias te ontdoen vóórdat er nieuwe (fatale) rampspoed toeslaat. Dat dient onze belangrijkste motivatie te worden! Het onderwijs zal hiertoe eveneens een bijdrage moeten leveren. Diverse “oude boekjes” kunnen dicht! De nadruk zal moeten komen te liggen op een in alle opzichten veel gezondere habitat en leefwijze die zich op termijn uitbetalen in juist lagere kosten!

Blik op “nieuwe wereld”

Kijken we terug naar “de waan van de dag” dan blijkt tot dusver nog steeds een beleid van “pappen en nathouden” de absolute boventoon te voeren. Dat beleid krijg je niet om zonder uiteindelijk een doortimmerd mondiaal plan voor te leggen, uitmondend in een adequate internationale samenwerking vastgelegd in verdragen. Kernpunt dient te zijn dat we ons richten op een meer op utiliteit georiënteerde economie. Laten we wel zijn, daarvan was in oorsprong al ver vóór de uitvinding van de landbouw een slordige 10.000 jaar geleden sprake. We moeten af van “meer” willen tenzij dit resulteert in reële economische meerwaarde! 

Verkiezingen

Misschien dat de VN Agenda 2030 hiertoe een eerste aanzet zou kunnen geven. We moeten dan niet wachten tot 2030 nu het water  intussen tot de lippen is gestegen! Voor politici die zich stram aan het huidige model wensen vast te klampen, dient geen plaats meer in de volksvertegenwoordiging of regering ingeruimd te worden. De verkiezingen in ons land volgend jaar zouden hiertoe een eerste aanzet kunnen geven, met Nederland straks opnieuw op de wereldkaart (?) maar dan zonder uitbuiting! Terugkerend naar het mondiaal totaal geïnundeerde monetaire systeem zal er niet veel anders opzitten dan op dit terrein eveneens “de emmers” te hanteren. Zo niet dan kan van enige herstructurering bepaald geen sprake zijn! Getuige het al drie decennia gehanteerde monetaire beleid in Japan met een staatsschuld van 235% blijkt dat er tegen beter weten in middels “de flappentap” tot dusver nog steeds hoop op “een goede afloop” wordt gewekt”. 

De ontstane onevenwichtigheden

Gelet op de laatste ontwikkelingen op dit terrein valt hieruit niets anders af te leiden dan het in leven willen houden van een in alle opzichten terminaal zieke patiënt, zoals blijkt uit onderstaande opsomming:

• De verruiming van de geldhoeveelheid gaat met de grootste gretigheid gepaard  gegeven het feit dat nagenoeg niemand op voorhand in de gaten heeft op deze wijze van z’n koopkracht te worden beroofd;  dit onderdeel ontbreekt veelal in de leerstof en biedt de beleidsmakers de gelegenheid haar bevolking lange tijd sigaren uit eigen doos (vroeger brood en spelen) te blijven bieden(!), met historisch desastreuze gevolgen (zie wederom de ondergang van het Perzische Rijk, Romeinse Rijk, de Franse Revolutie alsook de ondergang van het Sovjet imperium – alle door schuld ten onder!)
• De rente die als beleidsinstrument tot nul is gereduceerd in de wetenschap dat juist de rente de prijsfunctie vormt van vraag en aanbod op de kapitaalmarkt, waarmee thans tevens de risicoperceptie wordt “vernullificeerd”
• De permanente manipulaties op de edelmetaalmarkt die geen ander doel dienen dan het vertrouwen in het fiduciaire monetaire systeem te schragen in de wetenschap dat het edelmetaal nu eenmaal als barometer van dat systeem geldt sinds de als “tijdelijk” aangekondigde loskoppeling in augustus 1971. 
• De onevenwichtige inkomensverdeling, waarbij de 1% rijken zo langzamerhand de halve wereld bezit ten koste van de 99% die het met de rest moet doen (Piketty c.s.)
• Het feit dat die 99% bovendien steeds meer en harder moet werken om een inkomen te genereren dat in koopkracht nauwelijks afwijkt van dat in 1971 (loskoppeling) geeft eveneens te denken dat we ons op een sterk hellend vlak bevinden. 

Gratis biljoenen

Op bovenstaande grafiek wordt duidelijk hoe het staat met de verder uit elkaar groeiende inkomens- en koopkrachtverhoudingen. Deze ontwikkeling doet zich wereldwijd voor! De oorzaak ligt in de eerste plaats bij de Fed in Washington met haar niet aflatende verruiming van de geldhoeveelheid. Volgens zijn laatste uitspraken tijdens de Federal Open Market Committee (FOMC ) zal Fed president Powell niet rusten vóórdat de economie weer in full swing verkeert. IJdele hoop die hij evenals z’n voorgangers hoopt te bereiken middels gratis biljoenen bestemd voor opkoop van Amerikaans staatspapier, corporate bonds and stocks alsmede leningen en garanties. Dat dit dweilen met de kraan open is, wordt glashard ontkend! Begrijpelijk, want een exit strategie ontbreekt ten enenmale!

Schuldontwikkeling 

Het kostte de V.S. twee eeuwen om de staatsschuld tot $1 biljoen te laten oplopen. Die lijn werd in 1981 gepasseerd. In de laatste 40 jaar werd op 9 juni j.l. de grens van $25 biljoen gepasseerd, waarvan $2.5 biljoen in de laatste 2½ maand, dus gemiddeld $1 biljoen per maand! Geen wonder dat het schuldplafond  thans mede als gevolg van “corona” geen enkele rol meer speelt en vermoedelijk nooit meer zal spelen. Een en ander is niet verwonderlijk nu de rente op de nulstand is gebracht! Gezien de hoogte én de snelheid van deze immense schuldcreatie is de renterol binnen het huidige monetaire systeem voorgoed uitgespeeld. Dit vormt één van de beste signalen dat het huidige monetaire systeem op z’n gat ligt. Tot dusver wordt hierover door alle betrokken partijen in alle stilte gezwegen! Je kunt je afvragen hoe lang “dit uitgavenspel” nog gespeeld kan worden zonder dat er iemand plots “wakker” wordt, juist nu er tegelijkertijd ook sprake is van een dalend BBP. De IMF “schets” beneden laat “nogal geflatteerde” uitslagen zien en let vooral op de wishful thinking balk voor 2021.

Zie hieronder de uitkomsten van Shadowstats. De blauwe lijn laat een totaal ander beeld zien! Een doorn in het oog van John Williams van Shadowstats die al bijna 40 jaar de reële statistieken in de V.S. bijhoudt.

Risk off

Enerzijds een bizar groeiende schuldenberg en anderzijds een dalende economische groei is een recipe voor een weinig houdbare ontwikkeling! De verwachting voor dit jaar is dat het tekort oploopt tot boven 15% van het BBP en de staatsschuld reikt tot boven 130%. Het is tegen deze achtergrond dat het voor de Fed simpel een kwestie is van pompen of verzuipen op kosten van “de vooruitgang”. Middels spooky stimuleringen wordt successievelijk elke marktwerking onderuit gehaald en vormt de beurs allang geen weerspiegeling van de economie meer! De beurs heeft sinds maart opnieuw een spectaculaire stijging like there’s no tomorrow laten zien, in de wetenschap” dat de centrale bank “permanent” voor voldoende liquiditeit zorgt. Vandaag steeg de beurs opnieuw na de bekendmaking dat de Fed “een breed scala” aan bedrijfsobligaties”opkoopt. De risicoperceptie is ook hier volledig zoek gespeeld! In feite kun je stellen dat met name de Fed, de BoJ en tot op zekere hoogte ook de ECB als belangrijkste partijen de (bedrijfs)schulden overnemen (initiële nationalisatie) en daarmee het risico voor beleggers uitnemen. Zelfs in Disney World is men nooit zover gekomen! Wat is er mooier dan door het verschaffen van cost-free cash de schuld van alles en iedereen over te nemen? Kortom, het zal niet lang duren of de in het verleden zo verfoeide communistische heilstaat komt steeds meer in zicht! Dit alles om de sociale rust tot de laatste snik in stand te houden!

Eindscenario’s

Je kunt stellen dat we hiermee op een waterscheiding staan, met verschillende eindscenario’s in aanzet. Dat kan zijn op de COMEX op een moment dat da boyz “even” de controle kwijt zijn. Of dat een systeembank als gevolg van overgearing door het ijs zakt. In dit kader valt te  denken aan vooral Europese banken met schuldratio’s variërend van 93 maal het eigen vermogen (Deutsche Bank), Unicredit met een ratio van 117 en Société Générale met een ratio van zelfs 129. Voorts is denkbaar dat het vertrouwen in een centrale bank opeens wegglijdt wanneer  bij het ontstaan van een runaway inflatie te veel geld op zoek is naar te weinig assets (goederen). Of wanneer het misplaatste vertrouwen uit de beurs loopt en het geld op zoek is naar meer houdbare alternatieven (tangible assets) als edelmetaal of zelfs de veel te goedkope grondstoffen. Kortom, er staan diverse opties tot Andere Tijden open! Robert Broncel