ECB-opkoopprogramma uitgebreid: “Leve de ECB, daar komen we verder mee”

Op donderdag 4 juni kwam de ECB in vergadering bijeen om een beslissing te nemen over een eventuele uitbreiding van hun opkoop-programma. In het huidige programma, dat dateert uit maart 2020, wordt voor 750 miljard(!) euro aan staatsleningen opgekocht van de diverse EU-lidstaten. Het opkoop-program zou lopen tot eind december 2020, echter is de limiet al in september 2020 bereikt als de ECB opkoopt in het huidige tempo. Dat zegt wat over de ernst van de economische situatie in Europa.

Limiet te snel bereikt

Een belangrijke factor is dat de ECB rekening houdt met een juiste weerspiegeling wat betreft de hoeveelheid obligaties verdeeld naar rato van het BBP van de verschillende EU-lidstaten. Dat betekent dat er van Italië niet meer obligaties mogen worden opgekocht dan bijvoorbeeld een land als Duitsland. Italië is met hun BBP de derde economie, na Duitsland en Frankrijk. Echter zou in de komende maand juli voor Italië de limiet al zijn bereikt. Tsja, dan ligt het voor de hand om het opkoopprogram een ‘lichtelijk’ uit te breiden. Veel marktanalisten verwachten een ophoging naar 1000 tot 1250 miljard. Het werd een verhoging naar zelfs 1.350 miljard(!)

Windhandel in schuldpapier

De biljoenen vliegen ver boven onze hoofden, via de financiële markten, naar de balans van de Europese Centrale bank. Dat betekent dat er veel geld wordt verdiend in de handel met schuldpapier. Een lucratieve handel voor beurshandelaren. Obligaties die via grote beleggers als pensioenfondsen, banken en institutionele fondsen stuivertje wisselen. Het grote kapitaal zingt rond. Nogmaals, ver verheven boven onze hoofden. De financiële markten varen er wel bij. De aan- en verkoop van de staatsleningen is een verdienmodel voor het grootkapitaal. Hoezo scheefgroei? Veel landen kampen met enorme begrotingstekorten. Om de tekorten in de samenleving te financieren is een enorme windhandel in schuldpapier opgezet. Staatsleningen worden gretig gekocht en verhandeld op de financiële markten. En uiteindelijk opgekocht door de ECB om daarmee extra liquiditeiten te creëren voor onze banken. Een financiële draaikolk van jewelste. En wie betaalt de rekening als straks de balans van de ECB overloopt? Bij het aflopen van schuldbewijzen koopt de centrale bank gewoon nieuwe obligaties op.

Kiezen of delen

De grote vraag die zich bij de windhandel in schuldpapier aandient is hoe lang de ECB het opkoopprogramma denkt vol te houden. We moeten niet vergeten dat er een uitspraak ligt van het Duitse Constitutionele Hof van begin mei 2020. De ECB studeert er momenteel nog op om een listig antwoord te geven op de vraag of ze zich met haar opkoopprogram wel aan haar mandaat houdt. Ik denk dat de ECB in een spagaat ligt als het bedrag van 750 wordt verhoogd naar meer dan 1.000 miljard euro. Het grote probleem ligt in Italië als de ECB in juli de limiet van dat land heeft bereikt. Het is dus kiezen of delen. Zal de ECB de gok nemen en een confrontatie met het Duitse Constitutionele Hof aan durven te gaan? Of wordt de uitspraak volledig genegeerd en gezegd dat het Europese belang boven het (Duitse) landsbelang staat. Het Europese Hof van Justitie verklaarde namelijk dat de uitspraak van het Duitse Hof een gevaar vormt voor de Europese eenheid. Gaan we dan een clash tegemoet zien tussen de verschillende instituten? Hoe dan ook, het worden spannende tijden.

De EU-schuldentwist

Stel nu dat de ECB het niet aandurft om haar opkoopprogramma uit te breiden. Dan wordt de bal neergelegd bij de Europese Commissie en de Europese Ministerraad. Krijgen we weer het spelletje van wie het langst de bal kan hoog houden. Met andere woorden, wie is de slimste en wie is de sterkste. Het blijft dus nog altijd een wedstrijd tussen de verschillende lidstaten. Er is nog niet een eenheid, er is geen teamgeest. Er is sprake van individualistische spelers die voor zichzelf opkomen. Zolang er nog verantwoording moet worden afgelegd bij het eigen parlement zal de strijd harder worden naarmate het Europese speelveld hobbeliger wordt. De eerder genoemde steunfondsen komen straks weer ter sprake die Nederland in eerste instantie afwees. NL wil niet bijdragen aan verkwistende zuidelijke lidstaten. Zouden Rutte en Hoekstra hun rug weten recht te houden als het er op aankomt? Ach, ik heb dat al vaker geroepen, politici spreken met twee monden. Wat kunnen Mark en Wopke beginnen tegen een overmacht van schuldenstaten. Landen die diep vallen, schreeuwen hard. Er komt de laatste tijd veel lawaai uit het zuiden en noordelingen zijn uit zichzelf nogal stil. Daarom heeft NL de EU-schuldentwist bij voorbaat al verloren.

GW