De Nederlandse economie is in het tweede kwartaal van 2009 met een historische 5,1% gekrompen ten opzichte van een jaar eerder. Na het instorten van de investeringen en de export in de eerste drie maanden, is de crisis afgelopen kwartaal ook toegeslagen in de bouw.
Dit blijkt bij de publicatie van eerste ramingen over het tweede kwartaal van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Ten opzichte van het eerste kwartaal was volgens de Haagse rekenmeesters in de tweede driemaandsperiode sprake van een krimp van 0,9%.
Hoofdeconoom Michiel Vergeer van het CBS wijst op de “dikke minnen” in bestedingen als het gaat om export en investeringen, die respectievelijk 10,9% en 12,9% lager uitvielen dan een jaar eerder. Deze minnen waren echter ongeveer even groot als de gerapporteerde dalingen van 11,7% en 9,5% in het eerste kwartaal.
“Daarbij zit nu ook de bouw dik in de krimp”, aldus Vergeer tijdens een toelichting voor de pers in Den Haag. De sector kreeg een terugval van de bouwproductie van 5,0% te verwerken, waar ze in de eerste drie maanden van het jaar nog met een kleine 0,3% daalde. Volgens hem is het in de bouw “echt mis gegaan”. Het tempo waarin de sector afglijdt noemt hij opvallend. Aannemers produceren louter op “oude orders”, terwijl de vraag naar nieuwbouw opdroogt. Dit komt volgens de econoom doordat ontwikkelaars wachten tot een koper of huurder gevonden is voor met de bouw van een project aan te vangen. “Er wordt niet langer op voorraad gebouwd”.
Een andere belangrijke factor in de kwartaal-op-kwartaal krimp van 0,9% was de lagere aardgasproductie. Dit wijt het CBS aan het milde voorjaar. Ongeveer de helft van de neergang van het bruto binnenlands product was hieraan toe te schrijven. Nederlandse huishoudens houden ondertussen de hand op de knip. De consumptie daalde met 2,6% ten opzichte van een jaar eerder. Dit was iets meer dan de 2,4% daling gemeten in het eerste kwartaal. De grootste neergang deed zich voor bij de aanschaf voor nieuwe auto’s. Die zakte jaar-op-jaar in met 29%, wat een versnelling betekent van de 24% daling in het eerste kwartaal.
De daling van het bruto binnenlands product van 5,1% overtrof die van 4,5% gerapporteerd over het eerste kwartaal. Over het hele eerste halfjaar bedroeg de krimp daarmee 4,8%. Al doet het CBS doorgaans geen voorspellingen, lijkt het Vergeer wel duidelijk dat 2009 afkoerst op de grootste krimp sinds de Tweede Wereldoorlog. Terugkijkend komt 1931 met een krimp van 3,6% pas in de buurt. Al noemt hij vergelijken met de jaren 30 “gevaarlijk”, omdat “we nu met ons welvaartsniveau veel hoger zitten”.
Het Centraal Planbureau (CPB), dat voorspellingen maakt voor de overheid, gaat uit van een krimp van de Nederlandse economie van 4,75% over heel 2009. Om deze voorspelling uit te laten komen mag de economie in de tweede helft van het jaar niet meer krimpen. Om het verder afglijden van de bouwsector te compenseren zou groei terug moeten keren in andere sectoren. Vergeer heeft zijn hoop gevestigd op de export, “de belangrijkste peiler onder de Nederlandse economie”.
