Het gaat al lange tijd goed in onze westerse (schuld-gedreven) welvaartseconomie. Althans dat zeggen de cijfers zoals die veelvuldig door de verschillende overheidsinstanties (CBS, banken etc.) over ons heen worden gestort. Je kan niet een krant of een nieuwssite inzien, of je wordt dood gegooid met positieve economische cijfers. De argeloze denkt, “het kabinet Rutte III doet het goed.” Nou ja, marionettenkabinet Rutte zouden we moeten zeggen. In feite is het Brussel, de EU dus, die regeert. Elk jaar dat we langer deel uitmaken van de EU worden we overvoerd met regelgeving die door de Europese Commissie is bedacht. Niet de beste regeltjes voor een zichzelf respecterend land, alleen goed voor een machtige unie. Het is een politiek van verdeel en heers. Wij een beetje minder en Zuid-Europa een beetje meer. Gewoon de koek eerlijk verdelen heet dat. Ach ja, als we opbeurende economische berichten lezen in de krant dan is het tijd om feest te vieren en roepen we hosanna in koor. Maar morgen kan het anders zijn.
Opgepept en opgepompt
De economie kent golfbewegingen met toppen en dalen. Een gezonde economie kenmerkt zich met lagere toppen en minder lage dieptepunten en wordt niet gestimuleerd door de overheid en centrale banken maar vergroot zijn BBP door gezonde handel zonder belemmeringen. Een meer constante lijn dus. Onze huidige welvaartsstaat anno 2018 is een ongezonde economie wat blijkt uit de enorme stimulantia, zeg maar medicijnen, die centrale banken over ons heen storten. We worden kunstmatig overeind gehouden met een lage rente en kunnen geld lenen in overvloed. Kost geen drol. We krijgen de laagste rente sinds mensenheugenis. Dus kopen we met ons allen toch maar die nieuwe auto, accufiets, nieuwe keuken, en als het nog effe kan een nieuwe woning. Daarvoor betalen we dan wel de hoofdprijs. Een tussenwoning van 3 tot 4 ton in de grote steden. Maar geeft niks, de rente is superlaag. Moet tegenwoordig wat eigen geld bij, maar daar doen we niet moeilijk over tegenwoordig want rente op ons spaargeld krijgen we toch al niet. Dus al het eigen geld maar in een huis op naam, dat is investeren in de toekomst. Een hoogst onzekere toekomst. Hoe dan ook, de economie wordt enorm opgeblazen met goedkoop geld. Het is mens eigen dat we niets leren van de vorige crisis.
Slaapverwekkende massamedia
Veel onnozelen denken dat onze overheid en centrale banken onze welvaartsstaat met stimulerende middelen overeind kunnen houden, want we lezen en zien(?) toch dat de economie draait als een tierelier. Toch bestaan er nog wakkere lieden die iets verder kijken dan hun neus lang is. Die niet direct afgaan op de subjectieve berichtgeving in onze slaapverwekkende media. Wellicht ben ik er één van. Ik volg liever wat diepgravende online-nieuwssites waarbij het een kwestie is om de ‘goeien’ er uit te halen. Ook daar is veel kaf onder het koren. Wanneer het eenmaal lukt om niet politiek gekleurde en onafhankelijke nieuwssites te vinden dan lijkt het of er online een totaal andere belichting op het nieuws is dan bij onze staatsomroepen zoals de NPO en andere brave omroepen. We moeten niet vergeten dat het Nederlandse publieke omroepbestel door de staat wordt gefinancierd. Maar ja, op het internet weten we zachtjes aan ook al niet wat nepnieuws is en welke berichten wel geloofwaardig zijn. Het is een kwestie van feiten checken en niet klakkeloos aannemen wat op sociale media als zogenaamd nieuws wordt verspreid. De huidige polarisering in de politiek zou best wel eens versterkt kunnen worden door het nepnieuws en ook de opruiende taal op sociale media. Vaak wordt ik moe van de verspreiding van allerlei opgeklopte onzin op Facebook. Ik zou graag een medium willen zien wat puur feitelijk nieuws onze polder in slingert zonder al een oordeel klaar te hebben. Veel verslaggevers moeten er tegenwoordig wat van vinden. “Trump is een pracht vent, maar ongeschikt als president,” om maar een opgedrongen NPO nieuwsfeit te noemen. Zijn ongeschiktheid kan ik pas beoordelen als zijn ambtsperiode voorbij is. Nu vallen voor- en tegenstanders over Trump heen en heb ik gerede twijfel over de onpartijdige nieuwsvoorziening over een president die anders is dan zijn voorgangers.
Vrije markteconomie verstoord
Vanuit de inhoud van mijn columns zou men kunnen denken dat ik politiek rechts georiënteerd ben maar dat is maar ten dele waar. Ik probeer politiek onafhankelijk te denken maar hang daarbij toch wel de liberale gedachtegang aan van een vrije markteconomie waarin de overheid zich juist terughoudend opstelt. En dat is in schril contrast met wat er nu gebeurt. Onze beleidsmakers zijn volgens mij veel te ver doorgeschoten met het verstoren van een vrije markteconomie door in EU-verband ‘onrendabele landen’ te subsidiëren. Met ongelijke landen in een zelfde muntunie en Centrale banken die schuldpapier opkopen van bijna failliete landen, met de ECB voorop. De Europese Centrale Bank die momenteel als laatste redmiddel zelfs de historisch laagste rente dicteert om daarmee de ondergang van onze schuld-gedreven-welvaartsstaat nog even uit te stellen. Ik vind deze handelingen ronduit gevaarlijk. Onze huidige verzorgingsstaat is verworden tot een soort luilekkerland. Alles wordt ons voorgekookt. Vele voorgaande beschavingen zijn op deze manier ten onder gegaan.
We zakken door het ijs
Het feit dat momenteel onze door de EU gestuurde overheid en door de ECB geleide centrale banken onze samenleving kunstmatig beïnvloeden leidt tot een verwaande luiheid van het volk. Mensen gaan minder ondernemen in de brede betekenis van het woord. Er is overduidelijk sprake van een overheids-gestuurde economie die op zijn laatste benen loopt. De massa gaat achterover leunen in de veronderstelling dat de overheid ons welzijn wel regelt door een woud van stimulerende maatregelen. Kijk bijvoorbeeld naar de vele subsidieregelingen, toeslagen en fiscale voordeeltjes. Zinloos rondpompen van geld waar veel ambtenaren hun werk in vinden. Een geldstroom wat totaal niet bijdraagt aan het bruto binnenlands product(BBP). Dat kan een tijdje goed gaan maar wanneer dit en alle andere stimulantia met geleend geld(staatsleningen) wordt gefinancierd dan moet je uiteindelijk de rente verlagen om het nog enigszins betaalbaar te houden. Op het eind van de rit nemen de rente- en aflossingsverplichtingen een steeds grotere hap uit het besteedbaar inkomen bij de alsmaar groeiende schuldenberg.
Op gegeven moment komt de nul-rente in beeld en krijgen we het kantelpunt. Centrale banken en systeembanken zijn al een tijdje nerveus. Dat kunnen we zien aan het tempo waarin de spaarrente is verlaagd tot 0,03 procent bij de grootbanken. Er is nog maar 1 bank (Triodosbank) die de nul-rente aandurft maar de grootbanken wachten lijdzaam af totdat……???!!! En dat is waar we allemaal op wachten. Niemand kan voorspellen wat er gebeurt als we door het ijs(nul-rente) zakken. Is het water diep, dan zakken we ver. In ondiep water krijgen we natte voeten. En daar wringt ‘m nou net de schoen. Bij natte voeten zullen we ijskoude teentjes krijgen, maar wanneer het water tot aan de oksels komt dan gaan we flink bibberen.
Opkomende economieën in chaos
Er zijn genoeg signalen van naderende chaos. Kijk naar de instortende economieën van de eens zo veelbelovende opkomende landen Brazilië (Venezuela), Argentinië, Turkije, Zuid-Afrika, India, Indonesië. Zelfs China ziet hun BBP wegzakken. En dat in een tijdperk van enorme economische verbondenheid met vrije handel over open grenzen waarin nu handelsbelemmeringen en valuta oorlogen dreigen. De kans op een wereldwijde ineenstorting is nu levensgroot. Het gaat als een olievlek. En daarbij kan de olie nog een belangrijke rol gaan spelen als landen elkaar dwarsbomen met invoertarieven en sancties in de vorm van blokkades. Kortom, veel signalen die duiden op een neergaande spiraal. De mondiale schuld heeft een recordhoogte bereikt van meer dan 318 procent van het mondiale BBP. Dat is 12 procent hoger dan bij de vorige kredietcrisis in 2009. Zonder hogere economie te hebben gestudeerd snap zelfs ik dat dit fout afloopt. Toch vrees ik dat velen het niet snappen of het misschien gewoon niet zien.
Bankiers houden mondje dicht
En (centrale) bankiers die het wel zien maar hun mondje houden. Pas na de grote klap komt het zogenaamde opbiechten. Natuurlijk gaan bankiers die nu aan het roer staan niet roepen dat het dadelijk fout gaat. Zou ik ook niet doen met een vorstelijk betaald baantje. Als ik met een 10 x modaal salaris in een luie bureaustoel aan de financiële touwtjes mag trekken ging ik deze vast niet doorknippen. Zou net als de rest stiekem op de achtergrond mijn vermogen veilig stellen door het onopvallend en geleidelijk van de bank te halen. Wat aandelen kopen in een brandkastenfabriek en gouden munten bestellen.
Opletten geblazen
Hoe dan ook, we gaan het meemaken. Onze welvaartsstaat is over de top. We hebben een stadium bereikt van overdaad. Het is nu een kwestie van alert zijn en de signalen in de gaten houden. De financiële markten volgen en opletten wanneer de grote beleggers er uitstappen. Wanneer straks de Telegraaf en de NOS met grote koppen en veel lawaai de beurscrash gaan verslaan dan zullen we zien dat het voor velen te laat is. Zo is altijd het verhaal bij een naderende beurscrisis en de neergaande economische spiraal die daarop volgt. Mensen haasten zich om de trein niet te willen missen en als men later wakker wordt staat de trein stil in een donkere tunnel en kun je niet zomaar uitstappen want een een lawine van de schuldenberg heeft de uitgang versperd. Het is wachten op een lichtje aan het einde van de tunnel. Vele bulldozers en graafmachines moeten worden ingezet om de rotzooi op te ruimen. Ach ja, een beetje beeldspraak kan helpen om aan te geven hoe onze zogenaamde heilstaat er momenteel voor staat.
Op https://www.businessinsider.nl/zo-kan-italie-in-9-stappen-de-eurozone-opblazen/ “Zo kan Italië in 9 stappen de eurozone opblazen”. Zal Italië de lang gevreesde totale inéénstorting van het huidige financiële systeem in gang zetten? En wat dacht je dan wanneer Iran besluit om de Straat van Hormuz af te sluiten en er in één keer veel minder ruwe olie beschikbaar is?
De rente op de 10-jarige Italiaanse obligaties is inmiddels gestegen naar 3,24 procent. Het vertrouwen van beleggers zakt dus verder weg. Dat belooft weinig goeds. Daarbij komt dat momenteel een crisis ontstaat in de opkomende landen waar valuta’s blijven dalen. Centrale banken interveniëren inmiddels in deze landen. Een daling van de munteenheid heeft grote gevolgen voor hun uitstaande schuldenberg die voor een groot deel staat genoteerd in dollars. Zou tot veel interne faillissementen kunnen leiden maar ook bij de buitenlandse schuldeisers waar velen naar hun centen kunnen fluiten. En wat te denken van de inzakkende wereldhandel doordat de export naar deze landen drastisch zal afnemen. Want te duur. En tel dan de bevolking eens bij elkaar van deze landen: Brazilië 207, Argentinië 44, India 1281, Turkije 80, China 1391 miljoen. En er zijn er nog een paar. Bij elkaar bijna de helft van de totale wereldbevolking. De graadmeter voor tarieven van de bulkscheepvaart, de Baltic Dry Index: https://www.bloomberg.com/quote/BDIY:IND , laat momenteel een daling zien die dus goed valt te verklaren. Dan hebben we nog de importheffingen die over en weer escaleren en ook een flinke belemmering vormen voor de wereldhandel. Een ongeluk komt zelden alleen. Er komen spannende tijden en ik probeer ik de ontwikkelingen nauwgezet te volgen.
Trump dreigt om uit de WTO te stappen, lees ik op https://www.rtlz.nl/algemeen/politiek/trump-dreigt-met-vertrek-uit-wto-slechtste-handelsdeal-ooit “Trump dreigt met vertrek uit WTO: ‘Slechtste handelsdeal ooit'”. Als dat gebeurt, heb je de poppen aan het dansen.
Persoonlijk denk ik dat de Miljoenennota direct de papiercontainer in kan en dat het kabinet volgend jaar drastisch moet bezuinigen, mocht de economie toch in een nieuwe recessie komen.
De omgekeerde rentecurve komt eraan! Indicator voor recessie. Zoals het er nu uitziet zien we begin 2019omgekeerde rentecurve. Langere rentes (bijv. in Ameriak) zijn dan goedkoper dan kortere rentes. Normaal gesproken zijn lange rentes duurder dan korte rentes. Beleggers gaan dan uit van een recessie en dat is qua timing helemaal geen gek moment.
Houd dus de rentes in de gaten, bleek ook tijden dotcom en kredietcrisis een goede indicator!
https://www.telegraaf.nl/financieel/2505725/grotere-zorgen-over-schuldenberg-italie-bij-fitch . Met deze afwaardering zullen beleggers beslist niet blij zijn. Benieuwd hoe maandag hierop gereageerd wordt!