Economische groei + 2,6 procent, voedselbanken + 8 procent

Er klopt iets niet. Hoe kan in een land dat wordt gerekend tot de top van westerse welvaartslanden het aantal klanten bij de voedselbanken nu zo enorm stijgen. Dat is in schril contrast tot hetgeen wordt betoogd in vette krantenkoppen. Daar zien we cijfers die aangeven dat het goed gaat in ons kleine polderlandje. Maar is dat werkelijk waar? Of worden we bewust bestookt met mooie cijfertjes om de gemoederen onder controle te houden.

Alleen mooie cijfers tellen

Een typische vorm van indoctrinatie door overheden van westerse welvaartsstaten. Gesubsidieerde instituten die hun bestaansrecht hebben te danken aan de overheid en hun onderzoeksresultaten aanbieden aan de ministeries. Vervolgens worden de gepolijste cijfertjes met chocoladeletters gepubliceerd. Er zijn uiteraard ook verontrustende onderzoeksresultaten maar waarom zou een regering slechte resultaten bovenaan en mooie cijfers onderaan plaatsen. Een bestuursorgaan dat zichzelf wegcijfert moet ik in mijn leven nog tegen komen.

In slaap gesukkeld

Dat is wat ik bedoel. Ook al gaat het economischer slechter, je gaat dat niet knalhard over de bevolking afroepen. Voorzichtig aangeven dat er na goede tijden ook slechtere tijden kunnen volgen maar wees niet bevreesd we hebben alles onder controle. We vertoeven toch in een gecontroleerde verzorgingsstaat? Op allerlei gebied bestaan toezichthouders. Echter blijkt dat deze af en toe een oogje dichtknijpen. Je moet natuurlijk niet op alle slakken zout leggen. Na een lange periode van hoogconjunctuur is de algemene gedachte dat de eenmaal verworven welvaart ons niet meer afgenomen wordt. De waakzaamheid verzwakt, het leven is goed, alles is onder controle, de democratie regeert. En zonder het te merken zijn we langzaam in slaap gesukkeld.

Niet klagen

De waarschuwingssignalen over afnemende welvaart en krimpende verzorgingsstaat moeten we vaak zoeken buiten de overheid om. Dat is een kwestie van zelf analyseren wat er op financieel en economisch gebied gebeurt. Ik denk dat er een zekere spanning ontstaat in onze samenleving die bij meer mensen voelbaar wordt. Een bepaald deel van de samenleving zal niet willen bekennen dat het echt slechter gaat bij een groot deel aan de onderkant van onze bevolking. Dat zijn mensen die een goed inkomen genieten en druk zijn met hun baan en gezin. Geen tijd nemen voor sociale verkenningen in de harde wereld buiten hun gezichtsveld. De moderne mens leeft met oogkleppen op en is druk met zichzelf, vooral het gevolg van de individualisering in deze tijd waarin niet de mens maar de technologische vooruitgang centraal staat. Maatschappelijke saamhorigheid is verdreven door de technologische evolutie. We hebben alles. TV, PC, internet, smartphone, supers om de hoek, online bestellen, enzovoort. Kortom, geen klagen.

Straks weer een kerstgratificatie

Echter worden we nu ingehaald door harde feiten. Dat het wel eens heel anders kan zijn als we wat verder om ons heen kijken. Dat de keiharde realiteit heel anders is en dat onze welzijnsstaat hard achteruit holt. We verkeren in een roes van maatschappelijke sufheid en zien geen gevaren meer. Het gevaar van een zinkende verzorgingsstaat dat door velen die nog in extase verkeren niet wordt doorzien. Oké, we snappen inmiddels dat de economische groei op een lager pitje is gezet en dat het gas nog niet is afgesloten. Zal niet zo’n vaart lopen toch? Vandaag een pak suiker, een pakje rijst met pakje kruiden in de super afgestaan aan de voedselbank. Komt vast goed terecht. Met de Kerst een gratificatie en een 13^e maand voor harde werkers. Sinterklaas pakt uit op 5 december, wie doet ons wat. Nou ja, zwarte Piet misschien, sommigen willen hem niet zien. En daar begint het mee.

Onrust begint vanuit culturele onvrede

Het is niet alleen de zwarte Piet-discussie, er speelt meer. In onze democratische welvaartsstaat waar het leven goed is en niemand honger lijdt komen wij niet in opstand omdat we massaal honger lijden. Het is meer de maatschappelijke onrust in een groot deel van de samenleving. Daar waar tekorten ontstaan in de huishouding die men niet direct openlijk toegeeft. Mensen mopperen niet op voedseltekorten maar op andere zaken die hen niet aanstaan, zoals immigratie, (vermeende) discriminatie, geven af op het nationaal excuus op de fouten in de vaderlandse geschiedenis, op de beteugelende maatregelen inzake klimaat en milieu, enzovoort. Kortom, er is veel onvrede die vooral wordt gevoeld aan de onderkant van de samenleving. Het gebrek aan voedsel hoort daar ook bij maar wordt niet benoemd uit valse schaamte. “Kom nou? Geen eten in deze welvaartsmaatschappij vol overvloed? Dat is godsonmogelijk, de supers puilen uit.”

Geen voedseltekort maar geldtekort

Toch is het een bittere werkelijkheid dat hier in Nederland een voedseltekort bestaat bij meer mensen dan menigeen denkt. De cijfers die op voedelbanken.nl worden gepubliceerd, maar vrijwel niemand interesseert, zijn buitengewoon verontrustend. Zelfs 140.000 personen ontvingen op enig moment in 2008 een voedselpakket. Omdat ze het geld niet hadden om voldoende en gezond eten te kopen. De supers puilen uit inderdaad, maar de betaalrekeningen staan bij velen (diep)rood. De aantallen zijn zeker behoorlijk hoger dan de officiële 140.000. Lang niet iedereen meldt zich bij de voedselbank uit pure schaamte. Het past namelijk niet in het beeld van een welvaartsstaat. Want dat zijn we toch? Ik durf te stellen dat het aantal wel 3 x zoveel is. Kijk maar eens naar de volgende cijfers.

Alarmerende cijfers over 2018

Het aantal mensen dat leeft onder de armoedegrens bedraagt zelfs 1,1 miljoen mensen(cijfers 2018 CBS). En 980.000 hebben een inkomen wat niet toereikend is(cijfers 2018 SCP). Bewindvoerders in de schuldhulpverlening maken overuren om hun cliënten te helpen die na aftrek van te hoge kosten van woonlasten en kredieten onder de streep niets overhouden. Afgelopen week moest een klant voor mij aan de kassa een paar artikelen uit zijn karretje halen en kon daarna opnieuw aansluiten in de rij. Kortom, de nood is hoger dan menigeen denkt. Meer dan 2 miljoen gezinnen komen niet rond in onze welvaartsstaat. Zijn we dan nog een welvaartsstaat? Als 12 procent van onze bevolking niet rond komt met hun inkomen.

In 2020 nog meer alarm

De cijfers die ik hier heb verzameld zijn van afgelopen jaar 2018 maar zullen dit jaar nog dramatischer zijn. Het aantal klanten dat bij de voedselbanken aanklopte was in 2018 gestegen met 8 procent. Ik weet van 2 voedselbanken in mijn omgeving dat deze in dit jaar tot nu toe een stijging van meer dan 10 procent constateren vergeleken met 2018. Ben daarom zeer benieuwd naar de officiële cijfers die in 2020 worden gepubliceerd. Als de landelijke stijging ook boven de 10 procent uitkomt dan lijkt mij dat best alarmerend. Hoezo Nederland welvaartsstaat? Sommigen zijn nu al verheugd om te horen dat pensioenen mogelijk niet gekort gaan worden in 2019. Misschien zijn ze vergeten dat de indexering dan al 11 jaar stil staat en dat daarmee de achteruitgang bij veel senioren tussen de 15 tot 20 procent bedraagt na aftrek van inflatie.

Wat is de waarde van statistieken

Oké, we hebben nog economische groei volgens de statistieken. Wat jammer nu dat veel mensen niet kunnen omgaan met statistische berekeningen. Dat mensen aan lopen tegen allerlei onberekenbare financiële en persoonlijke calamiteiten die niet ingecalculeerd worden door onze beleidsmakers en wetenschappelijke instituten. Welke waarde moet ik nu hechten aan de mooie cijfertjes van het CBS en consorten. Als ik om me heen kijk zie ik een duidelijke tweedeling in onze samenleving. En ik zie een maatschappelijke onrust onder diverse beroepsgroepen. Ik kan makkelijk twee oorzaken aanwijzen.

Minder, minder, minder

De eerste is m.i. veroorzaakt door het beleid van centrale banken met hun repressieve monetaire maatregelen. Nummertje twee is een gevolg van een Klimaatakkoord waarop een klein landje hard op vooruit wil lopen. We moeten minderen met onze CO2-uitstoot en andere vervuiling. En minder overconsumptie zou goed zijn voor ons milieu. Vreemd genoeg lijkt een economische krimp, die momenteel al voelbaar is bij een deel van de samenleving, niet echt verkeerd uit te komen voor onze aardkloot. Een hele bizarre conclusie in de  slotzin van deze column.

GW