Het is hoopgevend, als het gaat over deflatie dan zien we een opening om biflatie volwaardig te laten doorstromen tot het collectieve debat. Euforie slaat om in absolute wanhoop wanneer we geconfronteerd worden met kapitale denkfouten, het is alsof we een deur openen en onmiddellijk terug barricarderen, helaas. In dit artikel een les om nooit te vergeten, laat ons hier aub komaf mee maken, het zit in kleine dingen.
Waar gaat het om?
Dat biflatie – voor velen nog ongekende materie – een hoopgevend alternatief is, staat buiten kijf. Vandaag zijn we getuige dat steeds meer berichten in de richting wijzen van deflatie, het is de voorbode van een transformatieproces zonder weerga, niets dan goed nieuws. Echter, als we courante berichtgeving volgen dan blijkt er een meerderheidsgedachte te bestaan die berust op een ‘kapitale denkfout’. Deflatie wil eenvoudig zeggen dat alle prijzen dalen, net zoals het loon deze trend volgt. De stelling is dat deflatie onhoudbaar is aangezien af te betalen schulden een steeds groter deel van het loon zullen uitmaken. Het mag u misschien verbazen dat een dergelijke stelling economisch onwaar is. De argumentatie hiervoor is nochtans verbluffend eenvoudig, dit is belangrijk.
Kapitale denkfout
Gelukkig hebben we geen ‘raketwetenschap’ nodig om deze foutieve aanname te doorzien, een vereenvoudigd schema volstaat ruimschoots. Principieel eenvoudig, als alle prijzen dalen dan geldt dat evenzeer voor het object waarvoor een lening werd afgesloten, dit wil zeggen dat de schuld dezelfde trend volgt en de lening aan een correctie onderhevig is. In het andere geval wordt het appelen met peren vergelijken waardoor nog meer ‘schizofrene turbulentie’ ontstaat. We hoeven het echt niet moeilijker te maken dan het is.
In dit schema drie voorbeelden, het eerste weerspiegelt een stabiele economie, het loon bedraagt 1000 en de aflossing 10%. Bij inflatie stijgt het loon alsook de aflossing die onderhevig is aan een correctiefactor, het aandeel blijft 10%. Analoog geldt bij deflatie dezelfde methodiek, het loon en de aflossing dalen overeenkomstig, het aandeel blijft derhalve 10%. Om deze reden kunnen we zonder probleem stellen dat de aanname een ‘kapitale denkfout’ betreft, het betekent dat we een blokkade opwerpen voor het doorbraakproces dat zich – willens nillens – maatschappelijk op gang trekt.
Another brick in the wall
Biflatie betekent sociale innovatie en dat is in grote mate ‘creatieve destructie‘, het is verandering in de goede zin van het woord. Verandering wordt niet steeds met open armen ontvangen, dat is gekend. Het verhaal wordt totaal anders wanneer we verschillenanalyses opmaken, dit is waartoe we uitnodigen op basis van dit artikel. Het doorzien van deze kapitale denkfout is ‘just another brick in the wall’ die we wegnemen opdat het herstelproces vlotter doorgang kan krijgen. Zoals altijd zijn de meningen verdeeld, kapitale denkfouten zijn echter van een kwalitatief andere orde. Kapitale denkfouten gaan over inkonsekwenties in het denken en dat is een heel andere kwestie. En zie hier, toevallig hebben we een toepasselijk beeld gevonden, the beginning is near.
“als alle prijzen dalen dan geldt dat evenzeer voor het object waarvoor een lening werd afgesloten, dit wil zeggen dat de schuld dezelfde trend volgt en de lening aan een correctie onderhevig is” Is dat zo? Wordt een hypotheek aangepast aan de in-/deflatie? Ik dacht dat dat een ‘absoluut’ bedrag was, waaromheen alles – loon, woningwaarde etc. – fluctueert obv in-/deflatie.
Dat is zo inderdaad, rente bestaat uit verschillende componenten waaronder de ‘inflatievergoeding’. Het vermoeden ontstaat dat het een ‘absoluut’ bedrag is, dit komt omdat men die rente eerder ‘vreemd’ samenvoegt. Het zou veel transparanter worden als men de inflatievergoeding apart zou weergeven, los van de kapitaalsaflossing. Vandaag doen banken gouden zaken omdat men die leningen niet aanpast. Tenminste, als deflatie blijft aanhouden, net om deze reden is deze ‘kapitale denkfout’ zo zwaarwichtig. Kunnen ons natuurlijk de vraag stellen of dit (manipulatief) doelbewust gedaan wordt, het betekent wel wat als we hierover doordenken.
Deflatie is goed , vertrouwen is beter.
Mee eens, deflatie is handig om dat vertrouwen te herstellen, in het verlengde biflatie.
Deflatie in de hoofdsom? WTF? Op zich logisch natuurlijk. Maarreh, spaarrekeningen zijn dan ook deflatoir? Zoiets als je saldo dat elk jaar afneemt met 3,5% oid? Ik snap ‘m niet Werner. Komt bij dat de schuldgroei de enige optie is tot ‘groei’, niet omdat wij dat ambieren, maar omdat de hele wereldopinie daaraan is opgeknoopt. En omdat groei het enige is dat ons te vreten geeft. Want zonder schuld op schuld loopt het beestje vast. En da’s precies wat je wilt vertellen. Ff zonder wollige taal, WTF? Besef wel dat ‘belangen’ iets anders is als ‘boekhouden’. Maar goed, dat is JUIST je harde keutel.
Spaarrekeningen zijn niet deflatoir, bij deflatie gebeurt – omwille van de relativiteit – net het tegenovergestelde en dat is het ‘heikele’ van dit alles. Bij deflatie komt er spontaan geld vrij in het economische systeem, dit geld kan je ook gebruiken om de schulden op te lossen. Banken weten maar al te goed dat heel het monetaire systeem ontmanteld kan worden met deflatie, men zal je dus die ‘kapitale denkfout’ graag doen geloven. Om deze reden is dit zo belangrijk als we het herstel van economie tot doel stellen. Misschien dat niet iedereen zich achter die doelstelling schraagt? (cfr ‘belangen’) Wat bedoel je met WTF?
Yesss, de hoofdsom daalt dus ook. Logisch, nooit over nagedacht. De hoofdsom van de schuld die is aangegaan daalt mee met deflatie. Nu begin ik biflatie ineens ook beter te begrijpen….. heheh… Wtf is What the fuck? Maar spaarrekeningen zullen ook moeten dalen. Als ik iemand geld leen, dan is dat mijn spaarrekening waar ik rente over ontvang. We komen nu op het terrein van de moneychangers, belangen enzo…
Inderdaad Houtskool, verheugend dat je op het spoor komt van wat biflatie wil zeggen, mits toepassing van biflatie komen we nog veel meer te weten. Ook wat belangen betreft overigens, de bank kan zelfs een gigantisch voordeel doen bij deflatie. Maar uiteindelijk zal iets totaal anders blijken, gewoon even over doordenken maar dan liefst wel zonder dergelijke kapitale denkfouten. Je spaarrekening daalt niet, geld is immers neutraal. Je spaarrekening wordt veel meer waard, bij deflatie hoef je zelfs geen rente meer. Het is eenvoudig, hoe hoger het deflatiecijfer, hoe meer geld we kunnen genereren uit de reeds bestaande geldhoeveelheid. Basic economics, biflatie. What the fuck?
Dus, de hoofdsom van je hypotheek daalt mee met deflatie, maar je spaarrekening niet? Ik kan ‘m nog even niet tackelen, ik mis het evenwicht. Geld is ook otc derivaten, iou’s etc, althans, zo wordt het gezien door de biljoenen markten waar pensioenen o.a. onderdeel van zijn. Ik snap wel dat je geen gehoor krijgt bij het establishment…. Je principe kent ongetwijfeld veel ‘unintended consequences’, ik sal het eens laten bezinken. Het hele systeem draait op schuldgroei, en is DUS ontworpen om uiteindelijk te imploderen. Als ‘geld’ meer waard wordt, worden aankopen uitgesteld. En dan? Exponentieel betekent dit een vette crash van het systeem.
Er worden veel veronderstellingen gemaakt Houtskool, deze hebben meer met de culturele gedragsconditionering te maken dan dat er economische rechtsgeldigheid aan toegekend kan worden. Wie spaargeld heeft wordt bij deflatie stinkend rijk, hoef je niets voor te doen. Dat geld is neutraal en blijft nominaal hetzelfde getal. Imploderen hoeft niet, met biflatie lossen we die schulden op, ze verdwijnen in het niets. Waarom zou je aankopen willen uitstellen? De vraag is uiteindelijk waarom we allemaal zoveel willen (en moeten?) kopen? Empirisch economisch (rationeel) is er geen probleem, het is er enkel als we oplossingen terzijde leggen en doen alsof er geen oplossingen zijn. Iets om over na te denken inderdaad, meer hoeven we niet te doen, niet zomaar geloven.
Werner, je schrijft dat de schuld dezelfde trend volgt en de lening aan een correctie onderhevig is. Dat betekent dus dat hier sprake is van een annuïteitenlening. Naar gelang de looptijd wordt er elke maand iets meer van de hoofdsom afgelost waardoor in het maandelijkse termijnbedrag een steeds lager rentebedrag is begrepen. De schuld verkleint daardoor elke maand een ietsie pietsie. Veel schuldenaren op middelbare en hogere leeftijd hebben vaak een aflossingsvrije lening en betalen alleen maar rente volgens het oude denkpatroon: bij aflossen verkleint de schuld en daarmee daalt het rentebestanddeel en daarmee dus ook het belastingvoordeel. Men vergeet daarbij dat je over een gelijkblijvende schuld je scheel betaalt aan rente naar de bank. Ondanks dat de rentetarieven inmiddels heel laag zijn maar tegelijk dus ook de inflatie blijf je dan toch die bank lekker spekken. Bij schulden moet je aflossen. In Nederland zijn we totaal ontspoord door het fiscale voordeel op de hypotheekrenteaftrek. Daardoor zijn veel mensen gestopt met aflossen in combinatie met het feit dat de huizen toch wel in waarde omhoog gingen. Zonder bij te lenen zag je vanzelf al een overwaarde ontstaan, dus konden we door niet meer af te lossen onze maandlasten verkleinen en bleef het belastingvoordeel elk jaar gelijk. Althans bij gelijkblijvende belastingtarieven. Tegenwoordig is het verhaal andersom. De huizenprijzen zijn in waarde gedaald en bij velen is het inkomen achter gebleven bij de prijsontwikkeling(inflatie). Bij de Nederlandse overheid groeit nog altijd de staatsschuld en moeten de rente- en aflossingsverplichtingen worden opgebracht bij een dalend BBP, althans als deflatie de trend wordt. Ik denk dat hierdoor de zaak gaat wringen. Heel simpel gesteld, de Nationale Schuld = Staatsschuld + Private Schuld zal ongeveer gelijk blijven bij lagere inkomsten. Vergeet ook niet dat nieuwe kopers op de woningmarkt nog altijd instappen met een tophypotheek en door de nieuwe/strenge hypotheekregels al flink moeten aflossen en daarmee qua maandlast de hoofdprijs betalen, ondanks de lage rente. Tegelijk zijn ongelukkig genoeg ook nog de huren omhoog geknald en in de grote steden de koopwoningen in prijs gestegen waardoor de woonlasten een te groot bestanddeel vormen van de maandelijkse lasten. Er blijft te weinig over om onze economie(en onszelf) even lekker te verwennen. Hoe je het ook wendt of keert, ik ben van mening dat deflatie schadelijke gevolgen heeft voor ons schuldenlandje. Bij lagere prijzen, hoe mooi dat ook lijkt, volgen ook de lonen op termijn. Helaas zullen de belastingen in NL niet omlaag kunnen vanwege de enorme staatsschuld met z’n rente- en aflossingsverplichtingen. Tegelijk zal de contributie naar Brussel ook niet verlaagd worden maar moet er enorm worden bijgedragen om onze muntunie overeind te houden. En wat te denken van alle toezeggingen aan de noodfondsen waarmee we failliete EU-landen overeind proberen te houden tegen wil en dank? Dat deflatie de voorbode is van een transformatieproces zonder weerga met niets dan goed nieuws, zoals jij schrijft, ben ik het niet mee eens. Simpelweg omdat de enorme schuldenberg niet meedoet met deflatie. Omdat wij hierdoor steeds nietiger worden t.o.v. die enorme schuldenberg zal het lawinegevaar voor ons een steeds grotere bedreiging worden. Helaas, kan geen enkele wetenschappelijke theorie op tegen deze helling, uuuhhh… stelling.
Beste Piet, dank voor interessante bijdrage, je geeft mooi aan hoe we van economie iets onmetelijk complex hebben gemaakt. In volledige tegenstelling is biflatie uiteindelijk verbluffend eenvoudig, het gaat dan ook naar de bron van onze problemen. Met deflatie kunnen we heel die schuldenberg herleiden tot nihil op voorwaarde dat het systeem correct wordt toegepast, de vernoemde ‘kapitale denkfout’ betekent dat we daar geen zicht op krijgen. Je spreekt over een wetenschappelijke theorie, ik herinner je graag aan ons denkexperiment van een tijdje geleden.
Werner, het kwartje begint te vallen. Als alle bezittingen, zowel roerende als onroerende zaken, in waarde dalen, dan zouden uiteindelijk de vorderingen die bij banken en andere schuldeisers op de balans staan ook naar beneden moeten worden bijgesteld. Als dat massaal en tegelijk gebeurt zou er ogenschijnlijk niets aan de hand zijn. De schuldafschrijving kan dus nu beginnen. Dus hypotheken afwaarderen in gelijke tred met de afnemende waarde van het onderpand. Stel dat in jaar 2007 een hypotheek is aangegaan van 250.000 op een woning met dezelfde waarde. De hypotheek bedraagt nu anno 2015 bijvoorbeeld 220.000, verlaagd vanwege aflossingen, en de waarde van de woning 200.000. Zonder afschrijving op schuld hadden we een probleem ingeval de woning te koop zou worden aangeboden en zouden we een verlies lijden van 20 mille. In jouw visie zouden in een tijdperk van aanhoudende deflatie alle banken hun onderpanden welke dienen als zekerheid in hun administratie moeten gaan afwaarderen in een zelfde tempo als de afnemende prijsstelling. Daar lijkt inderdaad wat in te zitten. Misschien dat deze discussie eens breder moet worden gevoerd door de gevestigde economen. Waarom wordt deze oplossing nog niet aangedragen en toegepast? Heeft dat te maken met de onbekendheid over de gevolgen van deflatie of heeft de financiële wereld hier geen belang bij. Ik zou graag de mening horen van gevestigde wetenschappers. Als jouw theorie toepasbaar is dan is de redding nabij en gaan we jou eeuwig dankbaar zijn. De oplossing lijkt inderdaad simpel en hoeft geen raketwetenschap te zijn. Als dit masterplan wereldwijd eendrachtig wordt toegepast dan lijkt het inderdaad een eitje. Toch vrees ik dat er een addertje onder het gras zit; anders zou o.l.v. bijvoorbeeld het IMF een soortgelijk plan al op stapel zijn gezet, zou ik denken.
Zo verbluffend eenvoudig is het Piet, het is derhalve een ‘kapitale denkfout’ van jewelste. Je hoeft ons niet zozeer te bedanken, we stellen het enkel ter dialoog en dit gaat over ‘basic economics’, meer ook niet. Binnen het IMF zijn er ook een aantal die zich hiermee bezig houden, het is een zeer heikel thema waardoor sommigen misschien liever niet hebben dat dit bekend wordt gemaakt. Het ‘waarom’ mag ook duidelijk zijn, morgen moet politiek (ea) immers verkondigen dat ze een ‘denkfoutje’ gemaakt hebben en dat heel de hetze rondom de crisis uiteindelijk om te lachen was. Maar ook dat is geen nieuws onder de zon, we hoeven vandaag maar te klikken en we lezen insiders die schrijven over de ’tragische absurditeit’ van heel deze malaise. Hier, bij goodreads. Maar laat ons veronderstellen dat dit onbewust gebeurt, men verwart simpelweg nominaal met relatief waardoor zowat heel de wereld geblokkeerd wordt. Het zit in kleine dingen? Hebben het al eens aangebracht bij wetenschap Pïet, niemand thuis. Zeer zwaarwichtig allemaal, net zoals we angst voor onverschilligheid mogen krijgen. Een les om nooit te vergeten? Moest je iemand kennen die er wel wat mee doen wil, geef maar seintje.
Het idee dat bij deflatie de schuldenberg onhoudbaar wordt klopt m.i. niet. Ten eerste omdat bij deflatie een groter deel van het inkomen overblijft om schulden af te bouwen. Ten tweede hoeft prijsdeflatie niet automatisch te leiden tot loondeflatie. Als mensen het bespaarde aan iets anders uitgeven zal wat er totaal in de economie verdiend worden gelijk blijven, en is er dus geen noodzaak lonen te verlagen.
Dat idee klopt inderdaad niet, in courante berichtgeving zie je dat toch veel geopperd en reden om dat even ter dialoog te stellen. In het artikel nemen we aan dat prijs en loondeflatie gelijk lopen, dit om transparantie te vrijwaren. Vroeg of laat moet het loon wel volgen, anders wordt dat onhoudbaar, meen ik.
Bij deflatie wordt het vertrouwen minder. Dus stijgt de rente. Dit wordt niet meegewogen in dit voorbeeld. Wat gaat u doen als u uw huis opnieuw moet financieren met een rente die hoger is en een dalend loon? Rusland heeft in december 2014 de rente op 17% gezet om vertrouwen terug te winnen in de markt.