In deze column probeer ik de term “crisis” zoveel mogelijk te vermijden. Het is een erg beladen woord en roept volgens velen alleen maar negativisme op waarbij de gedachten veelal afdwalen naar de chaotische taferelen van de depressie in de jaren dertig. Toen was er een ineenstorting van ongekende omvang.
Door veel columnisten wordt de huidige krimp en de toekomstige crash vergeleken met die van de grote depressie. Mijns inziens is dat onjuist omdat de huidige economische neergang plaatsvindt in een totaal andere wereld. In deze tijd zijn er middelen beschikbaar die er toe kunnen bijdragen om de zaken beter in de hand te houden. Vooral wat betreft de nieuwe communicatiemiddelen, zoals internet, mobiel telefoonverkeer, telebankieren, sociale media en noemt u maar op. In de jaren dertig was er (beperkt) telefoonverkeer en de telex. Er kan dus nu veel beter en vooral sneller en duidelijker gecommuniceerd worden dan in de jaren dertig. Zou het kunnen zijn dat door de nieuwe wijze van communiceren de wereld is gered van een eventuele nieuwe financiële ineenstorting?
Het probleem
Toen de kredietcrisis uitbrak is er snel een lapmiddel toegepast door overheidsgeld over te hevelen naar de banken. Vanaf dat moment werd het kredietprobleem (mede) een schuldenprobleem maar dan neergelegd bij de overheden. En dus kunnen we nog even vooruit totdat ook bij de overheden de schulden tot over het hoofd groeien. Zie bijvoorbeeld het Amerikaans schuldenplafond, nota bene wettelijk vastgelegd op 16,7 biljoen dollar, maar waarschijnlijk met het grootste gemak zo meteen weer verhoogd. De gevolgen daarvan, nog meer rente- en aflossingsverplichtingen op de overheidsbegroting, gaan we allemaal meemaken. Zo ook in alle eurolanden waar de staatsschuld ruim boven de afgesproken limiet is uitgekomen. Deze limiet is uiteraard niet voor de flauwekul bedacht toen men de euro-muntunie oprichtte. Toch loopt de staatsschuld gewoon verderop. In het afgelopen half jaar zelfs met 15 miljard euro. Ondertussen doet de politiek net alsof hun neus bloed en dat het de gewoonste zaak van de wereld is. Ze zullen waarschijnlijk bij de volgende begroting, net als bij de voorgaande, de belastingen weer op slinkse wijze verhogen, want er moet natuurlijk meer betaald worden voor al die nieuw uitgegeven staatsleningen. De opeenstapeling van staatsschuld kan niet oneindig doorgaan ook al hebben de overheden de modernste middelen voor handen om “adequaat” in te grijpen. Hoe je het ook wendt of keert, uiteindelijk komt het allemaal op ons bordje. De burger betaalt. En niemand anders.
Het gaat niet beter
Telkens wordt ons voor ogen gehouden dat het volgend jaar weer beter wordt. Dat voorspellen de banken en de verschillende overheidsorganen. En weer nemen veel mensen daar genoegen mee, want we hebben het nog steeds goed, zo wordt in het algemeen gezegd. We kunnen wel wat minderen. Wat minder consumeren. Dit gebeurt dus al 5 jaar achtereen. De gevolgen daarvan worden nu echt zichtbaar, hoewel de gegoede burgers nog altijd roepen dat we niet moeten mopperen, want zo slecht is het hier niet. Nee, oké we zijn geen derde wereldland, maar zijn we niet op weg dan? Nog altijd kijken de gegoede Nederlanders weg van de echte problemen in ons land en vertoeven alleen in de kringen van de gegoede burgerij en roepen dat “we” het niet slecht hebben. Kijk eens om de hoek in de achterstandswijken in onze grote steden. Men vergeet dat het verschil tussen arm en rijk inmiddels zo ver is opgelopen dat daardoor ook in NL een echte armoedeval is ontstaan, hoewel nog veel verborgen. Wachtrijen bij de voedselbank, achterstand bij de UWV bij WW-aanvraag, wachtrijen bij de SchuldHulpVerlening, personeelstekort bij incassobureaus, 420.000 burgers in de bijstand en zo kunnen we doorgaan met opsommen.
Burgerlijke ongehoorzaamheid
Op een bepaald moment zal er een keer onvrede ontstaan bij de in slaap gesuste bevolking, als blijkt dat de beloofde verbeteringen nog altijd niet zichtbaar zijn. O ja, de laatste maand was de werkloosheid niet verder opgelopen, dus er is nog hoop. En o ja, de woningmarkt lijkt wat aan te trekken, dus ook daar gloort weer hoop. Zal best zo zijn, maar dan van korte duur, want de lange termijn verwachting zal niet positief kunnen zijn zolang de gemiddelde burger elk jaar meer wordt geknepen ten gunste van de overheidsbegroting. De begrotingen van alle eurolanden zullen elk jaar grotere tekorten laten zien zolang de staatsschulden alleen maar oplopen in plaats van deze af te lossen. Kortom, de hard werkende burger blijft de klos en zal dat eerdaags gaan inzien. Naar mijn idee zijn we niet ver meer verwijderd van het punt dat de doorsnee-burger het nodig vindt z’n ongenoegen te uiten op een andere wijze dan ondergetekende dat via een artikeltje van zich afschrijft. Zie ook het stemgedrag wanneer er nu verkiezingen zouden zijn.
Jarenlange nulgroei gaat zich wreken
Onze westerse welvaarts(schulden)economie is tot stilstand gekomen. De groeicijfers waarmee overschotten op de begrotingen werden gecreëerd en tekorten konden worden weggewerkt, liggen ver achter ons. Gezien de huidige tekorten en opgelopen staatsschuld moeten er economische groeicijfers komen die heel veel hoger liggen dan de huidige jarenlange negatieve- of nulgroei en dat zelfs jaren achtereenvolgend. Alleen op die wijze kan onze schuld worden afgebouwd. Degene die beweert dat we dat nog gaan meemaken gelooft in sprookjes. Om toch die groei te gaan beleven is er een totale omslag nodig en die omslag komt alleen als de roep van de burger dat het anders moet luider gaat worden. Een opstandige burger dus die het tij moet keren. Van de huidige politiek, een beetje van dit en een beetje van dat, of wat oneerbiediger uitgedrukt, zowel linksom als rechtsom gepakt worden, kunnen we geen verbetering verwachten. Nederland is net als de andere eurolanden vastgelopen in een schuldopdrijvende muntunie. De gevestigde orde zal worden wakker geschud als ontevreden burgers zoals in Griekenland de straat opgaan en gaan stemmen op extremistische partijen bij nieuwe verkiezingen. De Griekse jeugd worden al de slaven van de 21ste eeuw genoemd. Maar wat gaan we dan krijgen? Een grote politieke verdeeldheid met nog meer chaos tot gevolg. Zie Griekenland en Italië.
Oplossing is simpel
De oplossing is natuurlijk simpel. De grote berg geld bij de rijke elite, de superrijken dus, ongeveer 10 procent van de wereldbevolking, kan in één wending een financiële ineenstorting voorkomen. De totale onbalans moet weer in evenwicht worden gebracht. Helaas is ook dat een sprookje om te geloven dat bijvoorbeeld een sterke wereldleider met z’n toverstafje die geldberg verplaatst naar de schuldenberg. Gaat niet gebeuren, we kunnen ons wel bergen.
Gerrit Welbergen
Kunnen jullie mij uitleggen wat voor gevolgen het zal hebben voor Europa, de Euro en de strenge begrotingsnorm van 3% tekort wanneer bij de verkiezingen voor het Europees Parlement volgend jaar één groot rechts-extremistisch blok komt met onder meer de PVV? Komt er na die verkiezingen ook een nieuwe Europese Commissie?
En wanneer de V.S. wanbetaalt, knapt de staatsschuldenzeepbel met alle catastrofale gevolgen van dien. Banken vallen om en diverse landen binnen de Eurozone zullen ook wanbetalen. Ik denk dat het kabinet dan heel wat anders aan zijn hoofd heeft dan die 6 miljard extra aan besparingen en lastenverhogingen.
Alle schulden van banken zijn naar de overheden/staten geloodst. Politiek gezien is inflatie de meest diplomatieke manier om daar vanaf te komen. Henk en Ingrid met geld leveren in en de mensen met schulden hebben een voordeel. Koop goedkoop onroerend goed(fondsen) dan waarborg je de inzet.
Ik denk dat het uiteenspatten van de staatsschuldenzeepbel zeker tot hyperinflatie gaat leiden waarbij je gehele inkomen opgaat aan voeding.
Prima verwoord Gerrit. Ik dacht bijna dat ik het zelf geschreven had.
Het gevaar wordt steeds groter en speelt zich tegelijkertijd op meerdere en verschillende fronten af. Hoewel heel veel imbecielen beweren dat er weer licht gloort, deel ik die mening zeker niet. Je hoeft alleen maar de berichten te lezen van de afgelopen week (ook van gevestigde namen in de financiele wereld) en het plaatje ziet er weer totaal anders uit.
Zoals ik al eerder op deze site aanhaalde, het wordt “survival of the fittest”. Het is niet meer de vraag of, maar wanneer en wie het “lontje” aansteekt.
@Errol:
“Zoals ik al eerder op deze site aanhaalde, het wordt “survival of the fittest”. Het is niet meer de vraag of, maar wanneer en wie het “lontje” aansteekt.”
Ik denk dat de V.S. het lont aansteekt door dat gedoe rondom het schuldenplafond. Ook de politieke instabiliteit in Italië kan de boel laten ontploffen.
Wat we met z’n allen goed moeten beseffen, ahum, is dat de “stock” van de bestaande schuld (de reeds uitstaande verplichtingen) niet langer ter zake doet.
Het gaat inmiddels om de “flow” van nieuwe schuld. Deels om de status quo te handhaven (de kwakkelende economieen niet verder te laten instorten), deels ter financiering van oude schuld die nooit zal worden terugbetaald.
Besef dat goed biflaten. Een exponentieel toenemende flow van ‘nieuwe’ schuld…..
Trapt de wereld erin? Nee, natuurlijk niet. Ik noem het “inflatoire karaktermoord”; het toch al twijfelachtige principe van schuld op schuld wordt hiermee nog meer geweld aangedaan.
wat denkte zelf? oftwel, hoe verblindt bende gij?
De voordelen die onze samenleving nu (schijnbaar) heeft ten opzichte van de jaren dertig zouden weleens kunnen omslaan in
evenzoveel nadelen.
Wie staat er nog stil bij de grote gevaren door afhankelijkheid en
kwetsbaarheid van de digitale handel en informatie-uitwisseling?
Onze ‘superieure tecnische maakbaarheid’ rust op een vreselijk iele basis.
Moeten er (bijvoorbeeld) limieten gesteld worden aan high frequency trading, de ultrasnelle computergestuurde beurshandel?
De vraag is opnieuw aan de orde na de crash op de Amerikaanse
schermenbeurs Nasdaq.
Momenteel staan computergestuurde orders niet meer dan 3 milliseconden op het scherm. Sommige mensen kunnen grote winsten realiseren met deze handel, maar met de reële economie heeft die niks meer te maken. Enkele deskundigen zien hierin zelfs één van de oorzaken van de opgeblazen aandelenmarkt.
“De algoritmes van dit soort handel zijn niet meer te begrijpen”, zegt Neil MacDonald van technologie-onderzoeksbureau Gartner, hierover in The Guardian. De hoeveelheid data groeit explosief, niet alleen door fenomenen als flitshandel, maar vooral door de opkomst van sociale media en het online consumeren van muziek en films. “De complexiteit van de systemen voor deze big data is voor een mens niet meer te volgen”, zegt MacDonald. “En als ze falen, gaat dat het begrip ook te boven.”
En dan hebben we het nog niet gehad over een serieuze onderbreking in de energievoorziening.
Ik wilde een vergelijkbare reactie plaatsen aangaande HFT, ware het niet dat mijn getypte teksten verloren zijn gegaan op mijn SNELLE computer.
Want -inderdaad- HFT is evenredig snel en is dus snelheid relatief betrekkelijk ! Wat ik wil zeggen: “Kunnen zaken ook niet in een *flits* (milliseconden inderdaad) fout gaan ?”
Onderstaande link zegt oa.:
http://financieel.infonu.nl/beleggen/55202-wat-is-high-frequency-trading.html
“De beurshandel is drastisch veranderd door onder andere de opkomst van high frequency trading. De dagelijkse volumes op de New York Stock Exchange worden voor 70% tot 80% door high frequency trading veroorzaakt. High frequency trading staat onder felle kritiek.”
Een voorbeeld uit eigen ervaring:
Werkend als externe medewerker voor een groot verzekeringsbedrijf heb ikzelf meegemaakt dat er een aantal tonnen aan Euro’s zoek waren geraakt in ‘het systeem’. Een van de beste programmeurs moest gaan uitzoeken waar de ‘verschoven’ nulletjes en eentjes waren gebleven. Hij had hier tijd voor nodig om de database te doorzoeken al dan niet geholpen door de broncode die hier mogelijk de oorzaak van zou kunnen zijn. Om het halfuur kwam de uiterst nerveuze manager langs om naar de stand van zaken te vragen. Een geïrriteerde programmeur en een (overhead kostende) stresskip van een manager. Het uitzoeken bleek nu toch gewoon weer handwerk van een programmeur.
Zit je daar met het snelle bedrijfsnetwerk, de laatste iPhone en een snelle internet verbinding. Die manager werd er in elk geval niet geruster door !
Wat schreeuwt dit onnozele volk als het om wapens gaat . Vooral naar de USA. Neem van mij aan dat na de crash de onnozele bevolking hier heel anders over denkt. Anders dan mijn onnozele landgenoten hebben nieuwkomers hun zaken beter voor elkaar. Ik raad dan ook iedereen aan die iets kan, maak dat je wegkomt uit dit land.
De oplossing is simpel zeg je Gerrit: de moderne Robin Hood / Platte Thijs moet opstaan en het geld van de rijken naar de schuldenaars brengen.
Maar eh doordat banken het recht hebben verworven om geld te maken (uit het niets) is er op de wereled toch veel meer schuld dan er waarde is bij de rijken der aarde? Ik wil het op deze manier niet opnemen voor de top 10% maar ik twijfel aan de waarde van je oplossing. Het ziet er meer naar uit dat het complete finaciële stelsel omver moet als oplossing. Dat levert wel een echte crisis op natuurlijk, maar ja daar moeten we dan maar doorheen.
Fight club moet in het leven geroepen en z’n werk gaan doen. Lijkt me gezellig!
Gaat spannend worden straks. De financiële markten hebben niet in de gaten hoe zeer verdeeld de Rep en Dem zijn. Ze laten het er op aan komen en wat dan? De verdeeldheid in de VS gaat de boel daar aan het rollen brengen. De Fed strooit daarna in paniek geld over de markt en de goudprijzen gaan weer stijgen. Zo maar een scenario, maar niemand kan het voorspellen. Het zijn meestal de onverwachte dingen die de boel in gang zetten.
“Het is een erg beladen woord en roept volgens velen alleen maar negativisme op waarbij de gedachten veelal afdwalen naar de chaotische taferelen van de depressie in de jaren dertig.”
Er is niets mis met realisme. Als de uitkomst van een realistisch denkproces ‘negatief’ is, dan zij dit zo. Van de andere kant biedt elke crisis een uitgelezen kans het anders te gaan doen.
“Mijns inziens is dat onjuist omdat de huidige economische neergang plaatsvindt in een totaal andere wereld. In deze tijd zijn er middelen beschikbaar die er toe kunnen bijdragen om de zaken beter in de hand te houden.”
Een gevaarlijke denkfout: deze keer zal alles anders zijn. Dat dachten ze ongetwijfeld bij de assignatenzwendel van de Franse Revolutie ook en in de Weimartijd zal het niet anders zijn geweest. “Nu zijn we zo ontwikkeld en zo beschaafd, we zullen de crisis niet bezweren op die onbeholpen Middeleeuwse, achttiende-, negentiende- of zelfs vroeg-twintigste-eeuwse manier. Nee, we hebben een Centrale Bank, die alles precies kan bijsturen met de juiste instrumenten; we hebben onze computertechnologie, de Wereldbank, de Verenigde Naties. Nee, ons kan niets gebeuren.” Advies: laat dit idee ogenblikkelijk los.
“Vooral wat betreft de nieuwe communicatiemiddelen, zoals internet, mobiel telefoonverkeer, telebankieren, sociale media en noemt u maar op. In de jaren dertig was er (beperkt) telefoonverkeer en de telex.”
Dit heeft de crisis juist verergerd. Zonder ‘moderne communicatiemiddelen’ had Amerika de waardeloze hypotheken niet in ‘leuke pakketjes’ kunnen verpakken en aan Europa kunnen verkopen. Zonder communicatiemiddelen konden we niet ogenblikkelijk op de hoogte gebracht worden van elk negatief beursbericht of elke beweging van de Amerikaanse politiek, waardoor er hier niet in paniek op gereageerd werd. Zonder ICT niet de “flashcrash” van 6 mei 2010.
Ondanks dat ik het gevoelsmatig met de argumenten van Vilseledd eens kan zijn, vind ik het toch een heel goed artikel. Het getuigt, zeker naar mijn idee, van realisme. Een paar zeer relevante zaken worden door Gerrit Welbergen benoemd in dit opiniestuk, die zeker nader onderzoek resp. uitleg behoeven. En hij maakt ook nog eens het nodige voorbehoud, zoals “Er zijn middelen beschikbaar die ertoe kunnen leiden om de zaken beter in de hand te houden”. Hier staat bijv. niet dat dat ook het geval is. Alles hangt nu eenmaal af van integriteit van systemen en mensen.
Je kunt nu eenmaal vaak bepaalde zaken vanuit verschillende optiek benaderen, waarbij noch de één, noch de ander duidelijk de voorkeur heeft. Er wordt bijv. ook gereageerd door JVDB en R die zeggen dat de moderne communicatie wel eens een heel kwetsbare schakel kan blijken te zijn. Ja, ook dat is een punt en in die zin is het deze keer echt wel anders. Maar waar het ook om gaat is te kijken of principes veranderd zijn. Een toename in snelheid wil niet zeggen dat het veiliger of beter is dan voorheen. Ik zie op vele fronten een soort van tweedeling optreden, polarisatie is hiervoor al een sterker woord.
Precies JVDB,
Het is niet alleen de complexiteit van het handels systeem dat de boel uiterst nerveus onstabiel maakt, maar bepaalde grote jongens die op short gaan inzetten, kunnen zo de hele markt onderuit halen voor eigen gewin.
En daarna weer goedkoop terug kopen, of niet.
Des te groter en sneller de systemen, des te groter de klappen en risico’s worden.
Dit systeem zal door z’n snelheid ten onder gaan.