Eind 2011 konden banken massaal liquiditeit ophalen bij de Europese Centrale Bank. Het was de eerste 3-jarige lening die de ECB ooit uitgaf en het betrof de grootste liquiditeitsoperatie ooit. Hoewel de financiële markten enigszins gerust werden gesteld zijn het nu de landen waarin de banken opereren die funding problemen tegemoet gaan zien de komende tijd.

De kans is klein dat de banken hun nationale overheden gaan helpen met de 489 miljard dollar die ze in totaal van de ECB hebben geleend (of eigenlijk netto 210 miljard). Bijna 85 miljard van de 210 miljard dollar werd direct weer bij de ECB gestald waardoor er voor een nieuw record bij de ECB werd geparkeerd.

Dat die overheden het geld van de banken hard nodig hebben blijkt wel uit de staatsveilingen die gepland staan voor de komende tijd. Dankzij UBS zijn we aan een schema gekomen met de getallen voor geheel 2012. Daaruit blijkt dat de eerste maanden van 2012 voor veel landen de lakmoesproef zal zijn. Het is maar de vraag of de landen het komende jaar wel genoeg geld kunnen ophalen. In januari alleen al dient er voor 82 miljard in totaal aan vermogen te worden opgehaald.

Mochten banken en institutionele beleggers tekort schieten, dan is daar altijd de ECB die te hulp schiet toch? Dat was tot voor kort zeker het geval en het is niet uit te sluiten dat dit nog een periode goed kan gaan. Maar in een tijd waarin banken hun hefboom moeten afbouwen, kunnen centrale banken dit niet doen en nemen in zekere zin die hefboom over van deze commerciële banken.

Gedurende de afgelopen maanden hebben Mario Draghi en de zijne het zelfs voor elkaar gekregen een grotere balans, met een grotere hefboom te creëren dan Ben Bernanke van de Fed. De ECB bezit volgens denktank “Open Europe” zo’n 3,2 biljoen aan bezittingen . De schatting van de denktank is er maar liefst 705 miljard euro van de 3,2 biljoen zwakke Europese staatsobligaties zijn. Dit terwijl de blootstelling zes maanden geleden nog maar 444 miljardeuro  was, een stijging van maar liefst 50% in 6 maanden.

Door deze actie is de geloofwaardigheid en onafhankelijkheid van de centrale bank in het geding gekomen. De ECB heeft nu namelijk een groot probleem, mocht één van de zwakkere eurolanden onder zijn schuldenlast bezwijken. De ECB is een preferente bezitter van de obligaties waardoor er in geval van een afstempeling die schulden niet worden meegenomen, dat is de kern van het probleem. De ECB en het IMF bezitten inmiddels zoveel obligaties dat een afstempeling van 50% van de overige obligaties lang niet genoeg is om de Grieken bovenop hun schuldenlast te krijgen.

De Grieken zelf worden nu ook al ongeduldig. De onderhandelingen over de schuldenlast lijken steeds moeizamer te verlopen. Er is dan ook al gedreigd dat, mocht het noodpakket niet op tijd worden ingevoerd, Griekenland de euro zal moeten verlaten. Mijn verwachting voor 2012 is dan ook dat er vaker over schuldreducties zal moeten worden gepraat voor landen als Portugal, Ierland, Spanje en Italië en dat wellicht zelfs België en Frankrijk in de gevarenzone zullen komen.

Hierdoor zal de rol van de ECB zoals hierboven geschreven een probleemgaan worden en zal de centrale bank uit zijn afwachtende rol moeten springen. Afschrijven op nog meer obligaties zal de ECB niet aankunnen of er moeten baanbrekende besluiten genomen worden. Dus: “Expect a lot of the same, a lot faster”.