Fiscal Cliff: groeien of terug in recessie ?

Als het Congres aan het einde van dit jaar geen actie onderneemt kan het zo maar zijn dat de geringe economische groei van Amerika als sneeuw voor de zon zal verdwijnen. Volgens Goldman Sachs kan de Amerikaanse economie met 4 procent krimpen in de eerste helft van 2013, mocht het de overheid niet lukken om bepaalde regelgevingen te verlengen. Dit fenomeen wordt ook wel de “fiscal cliff” genoemd. Een term die refereert aan de expiratie van de Bush belastingverlagingen, uitgebreide werkloosheidsuitkeringen en de automatische uitgaven en bezuinigingen op de begroting die door Congres wordt gemachtigd als wetgevers er niet in slagen om door middel van bezuinigingen het tekort terug te dringen. Bij elkaar zijn bovengenoemde lastenverlichtingen (in totaal zo’n $600 miljard) een flinke oppepper geweest voor de economie.

Beleidsmakers staan dan ook voor een lastige keuze: De huidige maatregelen laten verlopen, waardoor belastingen omhoog zullen gaan en extra bezuinigingen in werking zullen treden of de belastingvoordelen verlengen waardoor het begrotingstekort nog verder zal oplopen. Het voortdurende probleem zit hem in het feit dat investeerders nauwelijks een permanente oplossing zien. Beide partijen kunnen nauwelijks compromissen bereiken waardoor langdurige overeenkomsten ver weg zijn. Republikeinen zijn vooral voorstanders van meer bezuinigingen zonder het verhogen van belastingen terwijl democraten minder willen bezuinigingen, maar wel de belastingen willen verhogen.

Nu er ook nog eens verkiezingen zijn is het dan ook goed mogelijk dat een overeenkomst pas over de verkiezingen van 6 november worden heen getild. Ook het Congressional Budget Office becijferde dat met een blijvende patstelling het zeer waarschijnlijk is dat de economie in recessie zal duiken begin 2013, of zelfs daarvoor als huishoudens zullen anticiperen op het uitblijven van een uitkomst door minder uit te geven.

Niet alleen Goldman Sachs ziet flinke problemen mochten belastingverhogingen hun intrede doen. Ook Credit Suisse (CS) kwam met een interessant onderzoek waarin vier scenario’s worden getoetst. In deze scenario’s laat men zien welke verschillende beleidsinstrumenten een effect hebben op de economie. In scenario 1 zullen “overige uitgaven en opbrengsten” worden geschrapt, terwijl Obamacare belastingen worden verhoogd. Dit scenario is zeer waarschijnlijk en zal slechts een klein negatief effect  hebben. Scenario 2 gaat uit van de maatregelen in scenario 1 en het schrappen van een inkomstenbelastingverlaging die steeds meer steun verliest onder de partijen. Deze combinatie is volgens CS het meest waarschijnlijke scenario. In scenario 3 zullen, naast de genoemde maatregelen in 2, de belastingen voor de hoogste inkomens omhoog gaan, daarnaast worden afgesproken “sequester” bezuinigingen in gang gezet en zullen werkloosheidsuitkeringen stevig worden verlaagd. En tenslotte wordt in scenario 4, naast bovengenoemde maatregelen, ook de belastingvoordelen voor de middeninkomens geschrapt en worden verdere ziektekosten niet vergoed.

Steeds meer landen beginnen door te krijgen dat hun verzorgingsstaat in de problemen raakt. Ziektekosten lopen op, terwijl een stijgende werkloosheid zorgt dat ook uitkeringen steeds duurder worden. Omdat huishoudens in Amerika toch de belangrijkste peiler blijven onder de economische groei wordt er alles aan gedaan om ze te laten consumeren. Om dit beleid in stand te houden worden steeds meer concessies gedaan, wat voornamelijk ten koste gaat van het begrotingstekort. Het is tegenwoordig bijna onmogelijk om zowel te groeien als een evenwichtige begroting af te leveren. Ook hier in Nederland wordt er gesteggeld. Als men ook maar even onder het 3% begrotingstekort raakt staan partijen klaar om de bevolking tegemoet te komen met verdere lastenverlichtingen. De vraag of dit op langer termijn een houdbaar systeem is wordt nauwelijks gesteld. Alles voor de economische groei, nietwaar ?