Krijg nou de ZorgPolisZiekte!

Ieder jaar vanaf half november barst het geweld rond zorgverzekeringen weer los. Het is inmiddels traditie geworden om in de decembermaand naast het Kerstmenu ook de nieuwe zorgpolis samen te stellen. Met 25 zorgverzekeraars, die samen 71 basispakketten aanbieden en 300 aanvullende verzekeringen (totaal ca. 6.000 keuzeopties), geeft dat heel wat meer kopzorgen dan het gemiddelde Kerstmenu. Maar er zijn meer redenen waarom we het gevaar lopen massaal de ZorgPolisZiekte te krijgen.

Chronische pijn van almaar stijgende kosten

Een belangrijk deel van de zorgkosten wordt betaald uit de inkomensafhankelijke bijdrage zorgverzekering, die wordt afgedragen via het loon of ondernemersinkomen. Voor een modaal inkomen is die bijdrage zo’n € 200 per maand. Daarnaast moet iedereen in Nederland de wettelijk verplichte basisverzekering afnemen. Die kost gemiddeld zo’n € 100 per maand, waardoor voor de gemiddelde Nederlander de eerste € 300 zorgkosten per maand wettelijk verplicht zijn. Werkt de partner ook fulltime, dan betaalt zo’n gezin dus alleen voor de basisverzekering al een respectabele € 600 per maand.

Zo’n 84% van de Nederlanders kiest bij zorgverzekeringen tegenwoordig voor uitsluitend het wettelijk verplichte basispakket. De inhoud van het basispakket wordt vastgesteld door de overheid. Sinds 2007 ondergaat het basispakket ca. 30 wijzigingen per vijf jaar. Veelal is dat een versobering, omdat de zorgkosten te sterk stijgen. Ondanks alle versoberingen zijn de kosten van het basispakket in de laatste acht jaar met zo’n 20% gestegen. Het basispakket kent dus een historie van minder zorg voor meer geld. En dat blijft nog wel even zo, want er moet nog tenminste een half miljard structureel worden bezuinigd op het basispakket.

Darmkrampen van selectie basispakket 

Wie denkt dat het basispakket voor iedereen gelijk is, heeft het mis. Ook het selecteren van een basispakket geeft de nodige buikpijn. Eerst moet een keuze worden gemaakt tussen een natura- of restitutiepolis. Bij de laatste schiet je eerst zelf de nota’s voor. Het vergoedingenbeleid van verzekeraars zit echter vol valkuilen. Het aantal behandelingen kan afwijken, afhankelijk van de zorgverlener kan de vergoeding beperkt zijn, het eigen risico wordt divers toegepast en ga zo maar door. Ook moet voor een jaarlijks eigen risico worden gekozen van € 385,- of hoger. Onderzoek van bureau Vektis laat zien dat 50% van de verzekerden met het laagste eigen risico, dit eigen risico niet (volledig) gebruikt. Voor verzekerden die het maximale eigen risico kiezen, betaalt slechts 10% het volledige eigen risico. Een eigen spaarpot voor het eigen risico lijkt daarmee interessant.

Sinds kort is de budgetpolis toegevoegd aan het assortiment. Dat is een goedkoop maar uitgekleed basispakket (natura) met een sterk beperkte keuze van zorgverleners, ook wel de Russisch Roulette polis genoemd. Voor alle basispakketten geldt tenslotte nog dat er beperkte dekking kan zijn voor de zogenaamde ‘voorwaardelijk toegelaten zorg’. Dit betreft veelbelovende zorg die nog wetenschappelijk wordt onderzocht, maar wel tijdelijk beschikbaar is in het basispakket. Per basispakket gelden andere voorwaarden voor vergoeding van deze innovatieve zorg. Wie zich door alle keuzes van het basispakket heeft geworsteld en nog energie over heeft, kan nog kiezen voor het aanvullende pakket.

Migraine van selectie aanvullend pakket

De selectie van het aanvullende pakket is een ware nachtmerrie. Omdat aanvullende verzekeringen onder de vrije markt vallen, hebben de marketeers zich als hongerige wolven op deze 3,7 miljard euro grootte markt gestort. Met als gevolg dat het een ondoordringbare jungle is geworden van keuzeopties, verstopte dekkingsbeperkingen, prijsdifferentiatie, onvergelijkbare dekkingen, koppelverkoop met het basispakket, wurgcontracten met zorgverleners, extreme afwijkingen in vergoedingen bij zorg van niet gecontracteerde zorgverleners, etc. etc.

Verzekeraars spenderen jaarlijks tientallen miljoenen euro’s aan de promotie van hun zorgpolissen, geconcentreerd in de laatste 3 maanden van het jaar. De intensiteit en verleiding van de reclames hebben wel wat weg van de woekerpolis reclames van begin deze eeuw. Wie achter al die verschillende aanbieders van polissen kijkt komt tot de stuitende conclusie, dat90% van alle zorgpolissen uiteindelijk behoort tot vier grote verzekeraars (Achmea 31%, VGZ 24%, CZ 21% en Menzis 13%). De grootste onafhankelijke vergelijker van zorgverzekeringen is Independer. Maar ook Independer blijkt weer eigendom van Achmea te zijn. Het hele circus rondom zorgpolissen is dus niet meer dan een intiem verkoopfeestje tussen de absolute machthebbers in de sector.

Uiteindelijk wisselt jaarlijks slechts 7% van alle verzekerden van verzekeraar. Dat is al jaren stabiel. Een derde van die overstappers doet dat chronisch, de zogenaamde polislopers. Een reden voor dit zeer lage percentage overstappers ligt mogelijk in het feit dat ca. 70% van alle verzekerden via een of ander collectief zijn verzekerd en die korting kwijtraken bij overstappen. Het is een kwestie van tijd voordat verzekeraars dit inzien en vervolgens de collectieve contracten gaan elimineren.

Inmiddels kiest 16% van alle verzekerden door alle complexiteit helemaal geen aanvullend pakket meer en dat percentage stijgt. Heel Nederland hunkert inmiddels naar het standaardiseren van aanvullende verzekeringen en meer onderscheid op het gebied van service en ontzorgen van klanten. Maar van dat ‘klant centraal scenario’ krijgen verzekeraars blijkbaar weer migraine.

Hartfalen door wantoestanden bij toezichthouder

Om er voor te zorgen dat al die verzekeraars hun prijsbeleid en dekkingen eerlijk en transparant uitzetten, is er natuurlijk een controlerende autoriteit in het leven geroepen door de overheid. De Nederlandse Zorgautoriteit. Haar website zegt: “De NZa heeft als doel om te zorgen dat de inwoners van Nederland ook in de toekomst kunnen rekenen op goede basiszorg als zij dat nodig hebben. Binnen een redelijke termijn, binnen een redelijke afstand en tegen een redelijke prijs”.
 
Tot zover de theorie. Halverwege 2014 werd na de dramatische zelfmoord van NZa topambtenaar Arthur Gotlieb, die de wantoestanden bij ‘de Autoriteit’ aan de kaak wilde stellen, de commissie Borstlap aangesteld om ‘de Autoriteit’ eens stevig onder de loep te nemen. Het rapport was vernietigend. Niet alleen is Arthur Gotlieb jarenlang als vuil behandeld, er heerste bij de NZa een regelrechte angstcultuur. De NZa was niet meer dan een dictatoriaal geleid instituut dat geen moer gaf om haar personeel, waarbij de directie er kwistig op los declareerde en de regels voor de markt zelf mocht maken en controleren. De walgelijke toestanden bij de NZa verklaren waarschijnlijk ook hoe het mogelijk is dat de keuze van een basispakket inmiddels bij consumenten tot darmkrampen leidt en de keuze van aanvullende pakketten tot chronische migraine.  

Huiduitslag door systeemfouten

Maar we zijn er nog lang niet. Zo liggen zorgverzekeraars met ‘het Zorginstituut’ (bewaakt de kwaliteit van het zorgsysteem) regelmatig in de clinch over bijvoorbeeld het wel of niet vergoeden van medicijnen in het basispakket. Is het perverse declaratiegedrag van bepaalde zorgverleners inmiddels uitgebreid in de media belicht. Bepaalt de verzekeraar steeds nadrukkelijker welke zorgverleners mee mogen doen aan ‘de vrije markt’. Hebben we het PGB-debacle gehad. Staan thuiszorginstellingen massaal op springen. Klagen zorgverleners steen en been over de wurgcontracten van verzekeraars. En blijkt Nederland totaal te zijn ingepakt door de farmaceutische industrie, die tot 75% hogere prijzen vangt in Nederland.

Daar waar de NZa, het Zorginstituut, het Ministerie van VWS, verzekeraars, zorgverleners en andere aan de zorg gelieerde organisaties zich zouden moeten inspannen voor een transparante en efficiënte markt, daar stroomt het eigenbelang, de winstmaximalisatie en de egotripperij uit de poriën van het systeem. Een irritante jeuk achterlatend voor de eindgebruiker.

Obstipatie door betaalproblemen

Het zal nu niemand verbazen om te horen dat er ook veel Nederlanders helemaal zijn gestopt met het betalen van de wettelijke zorgpremie. Het openstaande bedrag is inmiddels opgelopen tot ruim 1 miljard euro. Er zijn nu zo’n 335.000 wanbetalers. Dit is dan nog exclusief de prop van ca. 260.000 polishouders met een betaalachterstand tot en met 5 maanden.

Alle inzet ten spijt lukt het niet om het aantal wanbetalers te verlagen. Sterker nog, het stijgt alleen maar. Het Zorginstituut (een zelfstandig bestuursorgaan) neemt bij wanbetaling de incasso van nieuwe premies over van de zorgverzekeraars. Op dat moment gaat de wanbetaler maar liefst 50% meer betalen dan de gemiddelde premie voor een basispakket! Daarnaast moet de wanbetaler de opgelopen achterstand bij de zorgverzekeraar zelf maar oplossen. Zolang de verzekeraar de achterstand niet betaald heeft gekregen, blijft de wanbetaler de hogere premie via het Zorginstituut betalen. Bij ons thuis heet dat ‘van de regen in de drup’ helpen.

Zweetaanvallen van politieke inspanningen

Om het leed compleet te maken zijn sinds dit jaar zorgtaken van de staat naar gemeenten en verzekeraars overgeheveld. Dat zou goedkoper en efficiënter zijn. De eerste verschrikkelijke uitwerkingen daarvan worden inmiddels zichtbaar. Massaontslag dreigt bij een grote thuiszorgverlener en nu al zijn er grote kwaliteitsverschillen voor zorg per gemeente. Alle nieuwe wetgeving en regels lijken faliekant te mislukken. Niet gek ook als je keer op keer leest dat het Ministerie van VWS ontzettend slecht geïnformeerd is over de werkelijke gang van zaken bij de diverse marktpartijen. Ze lopen continu achter de feiten aan en vechten primair tegen winstmaximalisatie en eigenbelang.

De Algemene Rekenkamer heeft dit jaar een zorgrapport uitgebracht, waarin zij voor de kosten van het basispakket de term ‘gepast gebruik’ introduceert. Dat ‘gepast gebruik’ gaat hèt excuuswoord worden voor het verder uitkleden van het basispakket. Daar moet namelijk nog structureel honderden miljoenen op worden bespaard.

Daar waar de politiek het basispakket verder en verder uitkleedt, gemeenten kraken onder de naar hen toegeschoven zorgtaken, verzekeraars hun winstmaximalisatie trouw blijven en controlerende instanties slechts de eigen boterham rijk willen beleggen, daar wordt de consument hartstikke ziek van alle zorgpolis stress en breekt het zweet ze uit. Het zorgsysteem in Nederland is doodziek. Toch laat recent onderzoek zien dat ons zorgsysteem tot de beste van de wereld behoort. Maar ja, dat bewuste onderzoek blijkt dan weer gesponsord te zijn door de farmaceutische industrie, die nu juist in Nederland woekerprijzen rekent voor haar medicijnen en dat natuurlijk graag in stand houdt….

Ik wens u veel keuzewijsheid en vooral zorgeloze Feestdagen!