Het is bekend dat in Spanje een zorgelijke situatie is ontstaan met de leningen op de balansen van de Spaanse banken. Het aantal leningen in dat warme vakantieland die misschien nooit meer worden terugbetaald was in december 2013 goed voor 13,6 procent van het totaal aantal kredieten. Om koud van te worden. In de maand november 2013 was het aantal nog 13,1 procent en in december 2012 was het 10,4 procent. Een gruwelijke stijging dus. Ik herinner mij uitspraken van Nederlandse bankeconomen van een aantal jaren geleden waarin men ons geruststelde met de opmerking dat in Nederland het niet zo’n vaart zou lopen. Het kleine percentage slechte leningen in Nederland zou een te verwaarlozen getal zijn. Niets aan de hand in ons polderland. Kennelijk lenen wij met verstand. Toch is er een betalingsachterstand.
Toenemende betalingsachterstand
Mijn argwaan werd gewekt bij het lezen van een bericht in de Financiële Telegraaf. In dit bericht maakte de ING-bank bekend dat op basis van risico-inschatting de ING-bank met ongeveer 40.000 hypotheekklanten contact zal gaan opnemen. Dat is een niet gering aantal. Eind vorig jaar was bij 1,9 procent van de circa 600.000 hypotheken sprake van een betalingsachterstand. In 2011 was dat nog 1 procent. Bij 1,2 procent van de hypotheken betreft de achterstand inmiddels meer dan 90 dagen. Het is bekend dat de Rabobank een veel grotere hypothekenportefeuille heeft. Tel daar nog wat andere banken bij op, dan gaat dit dus betekenen dat heel veel woningbezitters door hun bank benaderd gaan worden om wat te doen aan hun hypotheek die onder water staat. Er zijn banken die brieven hebben verzonden met de vriendelijk luidende tekst dat het wenselijk is om een bedrag(je) op de hypotheek af te lossen. Hoezo geen Spaanse toestanden? Als onze banken nu op deze wijze hun klanten benaderen dan is er toch zeker wat aan de hand zou ik denken.
Tijden veranderen
Jaren geleden groeiden de bomen tot in de hemel en konden we tot 110 en soms 120 procent van de WOZ-waarde hypothecair krediet krijgen. Zonder slag of stoot werd het bedrag via de notaris overgeboekt naar de verkopende partij. 5 Jaar later een bedragje vanuit de overwaarde bijlenen voor een kleine verbouwing, nieuwe keuken of voor een stoere middenklasser Volvo was geen probleem. De overwaarde dekte de lading. Maar ja, tijden veranderen. Economische groei is nu af en toe krimp, huizenprijzen dalen, spaarrentes dalen, inflatie neigt naar deflatie (biflatie), record werkloosheid, en noem maar op. Een optelsom van economische narigheden, die overigens binnen afzienbare tijd zijn opgelost als we onze politici mogen geloven. Ach ja, we gaan het zien. De gemeenteraadsverkiezingen zijn achter de rug, straks in mei het Europese Parlement. Dus met zoveel verkiezingen gaat onze welvaart vanzelf weer groeien door al die mooie uitspraken van politici. We vergeten gewoon even die enorme schuldenberg, we vergeten de euro, we vergeten de geopolitieke spanningen en we spreken de banken aan om wat meer coulance te betrachten naar hun klanten, want morgen wordt alles beter.
Naderende stresstest
Met groeiende betalingsachterstanden op hypotheken en een naderende stresstest voor de nieuw op te richten Europese bankenunie zal het niet zomaar morgen beter kunnen worden. Eerder minder, want bij de naderende stresstest in opdracht van de ECB is afgesproken om een strengere kapitaaleis te hanteren dan de test in 2011. De ECB eist dat bij de stresstest het kernkapitaal van een bank minstens 6 procent van de totale balans bedraagt. Dat wordt peentjes zweten bij de Nederlandse banken. Hoe ga je de balansen van Nederlandse banken waarderen als bekend is dat 1,3 miljoen “onderpandjes” hun hypotheek onder water hebben staan. Ik vrees dat er nog vele brieven en telefoontjes gepleegd gaan worden met de smeekbede om a.u.b. een aflossing te doen op je lening, want dat voelt altijd prettig om je schuld te verkleinen. Echter zullen velen niet op de verzoeken kunnen ingaan omdat het door financiële omstandigheden nu eventjes niet lukt. Misschien volgend jaar als we met z’n allen weer werk hebben en als onze huisjes weer flink in hun waarde stijgen. Geef ons een jaartje respijt, want er komen politieke ingrepen die de crisis te lijf gaan. Althans zo is ons beloofd, of niet Mark Samsom? Het zal waarschijnlijk spannend gaan worden met die stresstest, tenzij de teugels wat gevierd gaan worden en men niet vasthoudt aan die 6 procent kernkapitaal. Stel je voor dat er banken gaan vallen.
Zwemmen in de kelder
Het bijkomende negatieve effect van al deze stress is natuurlijk dat veel woningeigenaren met hun hypotheek wel of niet onder water overgaan tot extra aflossen. In eerdere columns heb ik al eens gewezen op de slechte bijwerkingen hiervan. Het geld wat men overmaakt naar de bank wordt rechtstreeks uit de economie onttrokken en wordt door de bank afgeboekt op de hypothecaire lening. Het komt niet in het geldlaatje en niet in flappentapper. Het geld verdwijnt eenvoudigweg. Let bijvoorbeeld op het aantal vakantieboekingen. Straks in de zomer wordt door de gezamenlijke reisbureau’s bekend gemaakt dat weer minder Nederlanders een vakantiereis naar het buitenland boekten. ‘Met je huis(hypotheek) onder water kun je nu zwemmen in de kelder.’ Het feit dat hypothecaire aflossingen verdwijnen op een bankbalans betekent ook minder omzet voor het MKB. Het wordt tijd dat onze beleidsmakers nog wat nadrukkelijker van de daken gaan schreeuwen dat het ons weer beter gaat, dan verdwijnt er wellicht geen aflossingsgeld op de bankbalansen maar staan we straks in lange rijen voor de ijscokar en staan er files op de snelweg bij de Ikea-vestigingen. Gezien de tendens van de laatste tijd verwacht ik dat veel mensen eieren kiezen voor hun geld en trouw gaan aflossen. Het nationale schuldgevoel steekt de kop op. Men doet volop aan schuldverkleining.
Restschuld
De problemen van mensen met teveel (rest)schuld worden steeds meer publiekelijk bekend. De mogelijkheid om vanaf dit jaar de restschuld, die men overhoudt bij verkoop van de eigen woning, fiscaal af te trekken is een teken aan de wand. Een groeiend aantal ex-huiseigenaren die hun huis al dan niet gedwongen hebben verkocht raken in de problemen en stoppen de rentebetaling naar de bank omdat de hoge rente eenvoudigweg niet op te brengen is. Stel je voor, iemand neemt na verkoop van z’n woning een restschuld mee van € 50.000,00. Er zijn gevallen bekend van beduidend hogere bedragen. Wanneer er geen NHG (Nationale Hypotheek Garantie) is bedongen dan zal de restschuld opnieuw gefinancierd worden als zijnde een lening of krediet. Hiervoor gelden de rentetarieven van consumptief krediet omdat er geen onderpand meer is. Dus wordt er een rentepercentage berekend van 8 tot 10 procent. Wil je nog een onderdak hebben dan is de aankoop van een andere woning vrijwel onmogelijk en moet je huren. Heb je een inkomen van bovenmodaal, dat is meer dan € 34.678,00, dan krijg je een huurwoning aangeboden van 700 tot 800 euro of hoger. Daarnaast mag je nog de bank rente en aflossing betalen en zijn de totale maandlasten soms een paar honderd euro beneden het nettoloon. Het werken loont dan niet meer en om de bank te pesten nam onlangs iemand ontslag en verviel in een uitkering. De bank had namelijk loonbeslag gelegd vanwege opgelopen betalingsachterstand en dus ging al het loon boven de beslagvrije voet naar de bank. Deze praktijken zullen we vaker gaan tegenkomen als het aantal betalingsachterstanden naar verwachting gaan oplopen. De banken zullen dus vaker moeten gaan afschrijven op oninbare leningen.
Hoge afschrijvingen op vastgoed
Behalve de banken die moeten gaan afschrijven zullen ook pensioenfondsen er binnenkort aan moeten geloven. Het is bekend dat veel beleggingsfondsen in vastgoed, zoals kantoorpanden en winkelcentra, de waardes van hun bezittingen te hoog genoteerd op hun balansen hebben staan. Kijk naar de leegstaande winkelunits in winkelcentra en de lege kantoorpanden die in omvang flink gaan toenemen door de aangekondigde ontslagen in de financiële sector en bezuinigingen bij de overheidssector. Er moet daardoor flink worden afgewaardeerd op de boekwaarde van het vastgoed wat ruim beneden de marktwaarde ligt bij veel pensioenfondsen. Dit balletje gaat binnenkort rollen wanneer toezichthouders uit hun luie stoel overeind komen en fijntjes komen vertellen dat de boekhoudkundige normen juist moeten worden toegepast. Behalve de stresstest-ellende bij de banken kunnen we de nieuwe ellende bij onze pensioenfondsen er nog wel bij gebruiken. Pensioenfondsen moeten hun beleggingen vanwege lopende risico’s spreiden in aandelen, obligaties, deposito’s en vastgoed. De stijgende aandelenmarkten hebben de dekkingsgraad bij veel fondsen weer op orde gebracht, voor zolang het duurt natuurlijk. Het vastgoedprobleem wordt mogelijk een nieuw breekpunt. Er is lang geroepen door bankeconomen dat de woningmarkt en daarmee de economie weer zou aantrekken en dan vanzelf ook weer de vastgoedmarkt. We wachten er nog altijd op en krijgen intussen wel te maken met het toepassen van de juiste rekenregels en boekhoudkundige normen omdat het huishoudboekje niet teveel uit balans mag geraken. Het lijkt er op dat we geleidelijk in een fase geraken dat een aantal zaken gaan botsen met alle gevolgen van dien.
Gerrit Welbergen
eindelijk weer een echt economisch biflatie artikel
Inderdaad dat is lang geleden. Ik volg het hier al vanaf het begin en tot enkele jaren geleden was het interessant. Moet nu je ook eens de domme onnozele reacties lezen hieronder.
Schuld aflossen is helemaal niet verkeerd,ook al leidt dat tot deflatie.Een schuld vergroten heeft ons gebracht waar we nu zijn:depressie.
Beleidsmakers willen inflatie om hun eigen loonsverhogingen en geprognotiseerde pensioenbedrag te halen.Een geldreset in de vorm van devaluatie is een oplossing,minder schuld .
Uiteraard moet je schuld aflossen. Alleen geeft een massale schuldaflossing een grote kans op een krimpende economie. Veel geld verdwijnt op de bankbalansen. We zullen dus genoegen moeten nemen met een nog jarenlange aanhoudende neergaande spiraal. Een deflatietijdperk is het aanmaakhout voor een echte depressie. Af en toe wordt de mensheid gestraft voor jarenlang op te grote voet leven. Er zijn nu eenmaal tijden van voor- en tegenspoed. Het massaal aflossen gaat nog wel even door vanwege het doorgeef-effect. Het aflossen geeft nu eenmaal beperkingen op de andere uitgaven die we dan niet kunnen doen. Het MKB zal dat ondervinden en laat nu het MKB de motor zijn van onze economie.
Door devaluatie STIJGT de schuld
U drukt zich verkeerd uit : door DEFLATIE stijgt de KOOPKRACHT ( en dus het echte economische gewicht ) van SCHULD. Die schuld wordt dus zwaarder om dragen laat staan af te lossen.
Ben zeer benieuwd naar de afloop van de stresstest. Worden de kapitaaleisen misschien stiekem verzacht om te voorkomen dat bijvoorbeeld de Rabobank gaat omvallen? Let op mijn woorden, deze zomer kunnen we tussen de regels doorlezen, in kleine onopvallende berichtjes, dat de meeste banken een goede score behalen. Dus weinig aan de hand in bankenland. Geen vallende banken, hooguit wat aansporende geluiden dat hier en daar wat bijgesleuteld moet worden om de risico’s iets te verkleinen. Gaat allemaal goed komen. Beste klant van de bank, slaapt u rustig verder.
Prima stuk. De zeepbel it ‘m niet alleen in de huizenmarkt, maar eigenlijk door de gehele economie heen.
Denk dat het altijd maar uitgaan van groei en inflatie niet langer reeel is.
M.a.w. we gaan een periode van neergang tegemoet, waarin iedereen in moet leveren
Leuk artikel!
tenminste leuk is het niet natuurlijk, anders.. goed artikel !
Voor de liefhebbers…de Spaanse griep werd zo genoemd omdat in het neutrale Spanje voor het eerst over deze H1N1 pandemie door de pers werd geschreven….in andere Europese landen werd er ivm strategische overwegingen niet over bericht…de oorprong van het virus, dat tientallen miljoenen doden tot gevolg had, lag zeer waarschijnlijk in de VS….
En griep is besmettelijk….De strategie in NL wat betreft het bankenvirus is momenteel hetzelfde. Niet over berichten. En vooral de beelden van hevige rellen van 22 maart in Madrid niet op de NOS laten zien.
Uit de problemen groeien zit er niet in. Uit diverse bronnen komt naar voren dat betaalbare energie op haar tandvlees loopt. De laatste jaren is een gebrek aan ‘goedkope’ energie gecompenseerd door de geldkraan van centrale banken i.c.m. allerlei financiele trucages. Binnen 5 jaar, en wellicht binnen 2 jaar, zal de wereld moeten erkennen, en dus ook de politiek, dat het afgelopen is met de groei. En wat dat gaat doen met de vele biljoenen aan papieren assets, pensioenen, hypotheken, spaarrekeningen, derivaten en staatsleningen, daarvan durf ik te stellen dat die gaan verdampen; opgaan in de vortex van counterparty risk en faillisementen.
Als je goed om je heen kijkt en leest, dan is het duidelijk dat de wereldeconomie binnenkort over het randje gaat en een ravijn in stort.
De Nederlandse woningmarkt is slechts 1 van de vele gevolgen van ‘peak cheap energy’, zonder een constante aanvoer van betaalbare en haalbare energie is het over en sluiten. Je kunt een tijdje $110,- vers geprinte dollars uitgeven om $100,- aan fossiele brandstof te genereren, maar elke idioot snapt wel dat zoiets niet lang duurt.
Hoge olieprijzen zijn natuurlijk ook DE aangewezen weg om het leven van de petrodollar nog even te rekken. Ken je FW Engdahl?
https://www.youtube.com/watch?v=VnZqzomAFFQ
must see (+/- 10 min)
Nog een uurtje hardcore Rocksan.
http://energypolicy.columbia.edu/events-calendar/global-oil-market-forecasting-main-approaches-key-drivers
Shell leent geld om haar aandeelhouders dividend uit te betalen…..!!
De wereld kan/wil hogere olieprijzen niet betalen. Afijn, dit is een huizendraadje dus ik zal het verder niet vervuilen. Hoewel, mobiliteit is groei, hoge energieprijzen is minder mobiliteit en dus minder groei. En dus minder ‘housing’.
Tja, da’s andere koek. Supply constraints? Altijd leuk met zoveel schuld.
Was een zeer interessante link, waarvoor bedankt. Wat ik heel bijzonder vond was weer eens met Sheik Yamani, als ik de naam goed spel, geconfronteerd te worden. Hij was inderdaad de man die destijds waarschuwde voor de te hoge olieprijzen van de OPEC-landen en zelfs aandrong op prijsverlagingen resp. het stabiel houden van de olieprijs. Hij zei ooit eens: Het stenen tijdperk is niet ten onder gegaan door een gebrek aan stenen. Die uitspraak is mij altijd bijgebleven en in dit verband gezien een heel mooie beschrijving van wat Yamani zag gebeuren. En wat uiteindelijk ook gebeurd is.
Aan de Spaanse griep ging 1 op de 4 mensen dood. Als de banken hetzelfde lot staat te wachten wordt het dolle pret binnenkort. De balanzen der banki staan barstensvol met derivaten en die zijn op slag waardeloos als om wat voor reden dan ook het flinterdunne laagje vertrouwen wegvalt. De huidige geografische shit kan onvoorspelbare, lees explosief hogere, gevolgen hebben voor de energieprijzen. Je hebt gelijk Houtskool, dan is het snel over en uit en zitten we in een Blade Runner Society.
Ik zie het onderwerp, volledig terecht overigens, over de huizen- en onroerend goedmarkt en de gevolgen hiervan regelmatig voorbij komen. Het ene betoog is nog beter dan de andere. Chapeau mensen!
het wordt tijd voor een beetje oorlog, dat leidt weer af en kan je de tegenpartij de zwarte piet toespelen, en als het land verslagen en geplunderd is, is er genoeg geld om iets voor het volk te doen, net zoals Rome het collosseum heeft kunnen bouwen/financieren uit de plundering van Judea / Jerusalem
Gister 2 miljoen Spanjolen demonstreren in Madrid, tegen bezuinigingen, armoede, EU-beleid. Vanuit EU-oogpunt was dat een ‘binnenlandse’ demonstratie. Dus je zou verwachten dat de EU-verslaafde media wel zouden berichten ovcer zo’n gigantisch ‘binnenlands’ gebeuren.
Niks: niet eens een regel in de krant.
Maar ja, wat wil je: de burger moet zn harses houden. Plebs. Klootjesvolk. De PvdA heeft inmiddels als officieel beleid om geen beleid van het plebs meer te steunen. 1/6e van de stemgerechtigde bevolking wordt keihard genegeerd door de PvdA. Omdat de PvdA een tyfushekel aan de burger heeft. Godverdegodverdegodver. Een ding geef ik ze mee: Het haatzaaien lukt de PvdA uitstekend!
Maarrr…. er is ook goed nieuws; 89% van de Venetianen stemt voor afscheiding van ‘Rome’
http://www.zerohedge.com/news/2014-03-23/89-venetians-vote-independence-italy-will-withhold-taxes-rome
Eerst de Krim, nu Venetie. Straks: Schotland, Catalonie.
Zoals ik eerder zei; waar het systeem parasiteert, neemt het volk afscheid.
Goed nieuws!
Bedoel je daarmee dagt de PvdA geen enkelemotie van de PVV zal steunen?
Kan iemand mij nou eens uitleggen hoe het mogelijk is dat een land als Duitsland, dat helemaal in puin gegooid is, in een jaar of 20 helemaal uit de as herrijzen kan en dat we nu met onze verder gegroeide technologische kennis de boel niet meer overeind kunnen houden. In die periode hebben ook nog veel miltaire uitgaven gedaan. Het kan alleen maar zo fout gaan als de helft van de bevolking niks nuttigs meer doet. Maar ik hoop dat iemand een andere verklaring kan geven.
Duitsland? Marshal ‘hulp’ in ruil voor acceptatie van de as good as gold reserve currency….? Jezus, lees je in Plato.
There’s NO free lunch!
En je hebt niets aan tech als de paperpushers 90% afromen. Helemaal niets.
Marhal hulp? Marshal heeft helemaal geen hulp gegeven. Misschien bedoel je Marshall hulp. Jezus, wie heeft al die stenen dan op elkaar gestapeld. En al die auto’s in elkaar geschroefd. Etc. etc.
Je kunt natuurlijk het hele boek lezen, maar probeer deze eens:
http://www.marshallcf.com/assets/book_reviews/endgame.pdf
En deze:
http://www.oftwominds.com/blogaug12/self-destruct8-12.html
Op zich ben ik het eens met deze analyses, maar het is toch vreemd dat we in een recessie terecht (kunnen) komen met veel werkeloosheid en de nodige armoede, terwijl we aan de andere kant in staat zijn heel veel te produceren. Het probleem is in feite het schoon schip maken. Schuldeneisers zullen hun verlies moeten nemen en dan kan alles weer van voorafaan beginnen. Maar het zal een pijnlijk proces worden. Oude mensen die dachten een leuke oude dag te hebben, kunnen weer gaan werken. Al die leuke dingetjes uit China moeten we weer zelf gaan maken. Tja, er gewoon op te grote voet geleefd de laatste jaren. Met name arbeidsintensieve producten gaan weer echt geld kosten. En in China zullen de mensen de zelfde welvaart genieten als wij.
Je hebt de klok gezien, nu nog waar de klepel hangt… centraal bestuur, fractioneel bankieren, crony capitalism, corporatisme, leugens, graaien.
Er is geen economie, slechts een selecte groep van paper pushers en systeempooiers.
Spaar jezelf de moeite om al die shit te lezen, maar breid je een beetje voor op een crash van alle papier, dat is wellicht zinvol.
innovatie/innovatie/innovatie, het behouden van je patenten en productie van de hoogwaardige technologie + plus investeren in de infrastructuur en hoge/strenge eisen stellen bij het behalen van diploma’s
in alle opzichten kwalitatief hoogwaardig zijn en blijven
Gucken in die Brucke vanaf 5:00 in svp
http://www.youtube.com/watch?v=yT7S-sJydSE#t=592
‘Spaanse Griep’ of ‘Dutch Disease’: kies maar.
De ‘Hollandse Ziekte’ in een nieuw jasje, psssst!
Tweemaal het bruto binnenlands product (bbp) aan schulden. Daar komt nogeens bijna een volle jaarproductie bij aan waardevermindering op huizen en commercieel vastgoed. De leeglopende zeepbel.
Concreet – nog toenemend – verlies dat boven de markt en onze hoofden blijft hangen. Boven de hoofden van onze kinderen en kleinkinderen, bovendien.
Overheden, bedrijven, banken, pensioenfondsen, corporaties, particulieren: allemaal kijken ze de andere kant op.
‘Uitzieken’ is het parool, ontkennen en traineren. Wie weet trekt de markt weer aan tot in de vroegere hemel. Of komt er een olifant met een heel lange snuit…
Drie en een half keer. De totale schuld van bedrijven, gezinnen en overheid is ongeveer 3,5 maal zo groot als het bbp.
Hypotheken onder water doordat de waarde van het onderpand lager is dan het geleend bedrag. Klopt……maar hoe zit het dan met de staatsschuld? Oeps…..wellicht bouwt men om die reden dijken.
dit is het eerste artikel wat ik tegen kwam met google dat verband houdt met de positie van bijvoorbeeld zweden dat geen onderdeel is van de Euro / bankenunie. hierin wordt gesproken over de argumenten waarom zweden niet heeft meegedaan aan de bankenunie toen zij lid van de EU werden in 1995
http://www.reuters.com/article/2012/12/19/sweden-eu-idUSL4N09R3Q620121219 er zullen betere artikelen zijn, (nog niet echt naar gezocht) maar de zweden en de denen hebben een beter doordacht beleid gevoerd ten aanzien van de bankenunie dan de eurolanden
ook tref ik steeds meer krantenartikelen aan over de eventuele brexit van the UK uit de Eurozone, ook in de meer algemene kranten van the UK, zoals the Guardian
http://www.theguardian.com/world/2014/jan/18/eu-britain-in-out-eu-referendum
nog een artikel over de brexit discussie en de monetaire en handlesgevolgen http://blogs.telegraph.co.uk/finance/ambroseevans-pritchard/100026413/fords-pull-out-threat-on-brexit-greatly-inflates-relevance-of-dying-eu/
interessant zijn weer de reacties van de lezers die goede opmerkingen maken zoals:
“joolswrites • 2 months ago
Pathetic scaremongering. If Britain left the EU, it would actually be guaranteed free trade by the EU Treaty of Lisbon, which specifies the freest possible trade (and cooperation, and FDI) with neighbouring countries.
All the current EU28 countries are members of the WTO which would not allow a ‘regional union’ (the EU) that damages trade. It is one of its binding principles that once trade is liberalised, it stays liberalised.
A few years ago, the EU gave S Korea a free trade deal in cars. So no problem being outside the EU so long as our exchange rate remained manageable – and of course the latter is also an issue we face inside the EU.”
dus zo dramatisch is een EU exit niet.
nu ik toch aan het lezen was in the guardian archieven, een andere reden waarom de EU europa kapot maakt:
http://www.theguardian.com/world/2014/feb/07/romanian-health-service-crisis-doctors-uk
talentvolle goed opgeleide oost europeanen verlaten hun thuisland en gaan in het westen werken, gevolg: tekort aan artsen in het oost europese thuisland, De EU, echt een verbetering voor die arme oud ijzeren gordijn landen