Ook in 2019 worden huizen in Nederland duurder. Wel met 6 procent voor de gemiddelde woning oftewel 17.000 euro. Dat schrijft Rabobank in haar Kwartaalbericht Woningmarkt van 21 februari 2019. Verder heeft de bank het over ‘bijna overal recordprijzen.’ Kunnen de bomen tot in de hemel groeien? Of in dit geval de woningprijzen tot in de eeuwigheid blijven stijgen? De Kredietcrisis die in 2007 uitbrak leert ons van niet. Maar we hoeven niet eens zo ver terug te gaan in de tijd. Anno 2019 loopt opnieuw een vastgoedbubbel leeg. Namelijk helemaal down under. Wat is er in Australië aan de hand?
‘Bloedbad voor eigendommen’
Wolfstreet.com spreekt van ‘Forced End of Ponzi-Like Leverage.’ Van ‘Fraudulent Lending.’ En van Australië’s huizenbubbel die in een bloedbad uitmondt voor eigenaars of eigendommen (‘Property Bloodbath’) In Sydney en Melbourne zijn de woningprijzen gezakt met respectievelijk 12 en 9 procent van hun hoogtepunt. We schrijven nu wel over een ‘vastgoedbubbel’ die ‘leegloopt.’ Maar de echte schok oftewel het doorprikken van de grootste rest van die bubbel moet nog plaatsvinden, aldus Wolfstreet.
Déjà vu
Net als in de States midden de jaren 2000 was de aanloop naar deze huizencrisis-in-wording het ongebreideld uitlenen en ontlenen. Voor de aankoop van een eigen woning. Uitlenen door de banken en ontlenen door would be eigenaars. Wanneer deze laatsten het niet echt konden permitteren, werden ‘intrest-only’ leningen uitgeschreven. Leningen waarbij initieel slechts de rente hoeft betaald te worden.
Op naar een recessie?
Die kans is zeker reëel, aldus research vanwege LF Economics. Voor het ogenblik houden de banken in het algemeen nog vast aan de gehypothekeerde woningen. Staan die nog in de boeken alsof er weinig aan de hand is. Maar gezien de huizenprijzen ‘now evaporating by the minute’ is het risico op een recessie in Australië aanzienlijk. Samengevat omschrijft deze watchdog van de banken- en woningsector het als volgt. De situatie anno 2019 is ‘a highly-leveraged play, amplified by fraudulent lending practices and Ponzi finance, with implications for financial stability on the downside.’ Een gewaarschuwd Nederlander telt voor twee. Dus laat ons vooral niet ontlenen wat we niet kunnen veroorloven…
Makkelijker gezegd dan gedaan
Dat is ook waar. Want ondertussen zijn in Nederland niet alleen koopwoningen zoveel duurder geworden. In 2018 zeker en ook nog in dit jaar, 2019. De huurprijzen zijn eveneens navenant gestegen. In dit opzicht zit een groeiend aantal medelanders gevangen. ‘Between a rock and a hard place’ is de Engelstalige uitdrukking voor deze netelige keuze of positie. Want wonen willen we allemaal wel doen hé…?
Het is van alle tijden dat woningprijzen door het dak gaan in tijden dat het economisch goed gaat. Deze keer is misschien anders omdat geld lenen bijna geen drol meer kost. We kennen nu de laagste rente ooit met daarbij de hoogste huizenprijzen in de geschiedenis als de verwachte stijging van dit jaar aanhoudt. Behalve vastgoed zijn ook de aandelen en obligaties te hoog geprijsd. Het gevaar bij een naderende recessie is natuurlijk dat een enorme kapitaalvernietiging de samenleving flink verarmt. Juist door die lage rente is er een enorme bubbel in alle vaste activa geblazen. Ondanks de wat gedaalde staatsschuld is NL koploper als alle schuld wordt samen geteld. Hypotheken, kredieten, bedrijfsleningen en staatsobligaties staan op recordhoogte. Dat is onze totale nationale schuld. Hoe nationaal het ook mag klinken het is geen reden om de vlag te hijsen. Die mag straks halfstok als het afwaarderen begint. Let op, het begrip staatsschuld en nationale schuld wordt vaak met elkaar verward. De staatsschuld betreft alleen de schuld van overheden, zoals Rijk, gemeenten en provincies. De private schuld(bedrijven en particulieren) is torenhoog in NL. Eind 2017 totaal 1,6 biljoen euro, dat is 218 procent van het BBP. De grote vrees is dat bij crashende huizenprijzen, dus niet bij een corrigerende waardedaling van 10 tot 20 procent, maar bij een crash van meer dan 40 procent, de hele kredietberg gaat schuiven. Behalve hypotheken onder water zullen ook veel andere schuldenaren hun schuldeisers in paniek brengen als velen, dus particulieren en bedrijven, hun leningen niet kunnen afbetalen. Kredietverleners worden dan heel voorzichtig in de uitgifte van nieuwe leningen waardoor de rem er op gaat. De economie valt helemaal stil. En krediet was nog de enige aanjager van onze schuld-gedreven-welvaartsstaat. Daarom zijn de doorgeschoten huizenprijzen een reële bedreiging voor onze economie. Juist NL met record nationale schuld zal bij een crashende woningmarkt wegzakken in een heuse recessie. Hoezo alle ogen gericht op Italië?
de koe zegt boe
https://www.youtube.com/watch?v=3cQNkIrg-Tk
Ach zolang er woningschaarste is en de rente laag blijft is er niks aan de hand. De komende 5 jaar verwacht ik geen enkel probleem op de woningmarkt.
Volgens mij zijn er problemen genoeg op onze woningmarkt, juist door die woningschaarste. Wat te denken van onze jeugd die met hun startersinkomen geen woning meer kunnen kopen. Zelfs huren is onbetaalbaar voor hen met wachtlijsten voor een sociale huurwoning van soms meer dan 10 jaar. Hoezo niks aan de hand? Ik vind dat best wel zorgelijk. We zijn daarin volledig vastgelopen. Er is sprake van acute woningnood. Dat zal zeker zo blijven met onze open grenzen. Behalve vluchtelingen, alhoewel wat minder, komen er meer arbeidsimmigranten die (kennelijk) nodig zijn om de vele openstaande vacatures te vervullen. Hebben ook onderdak nodig. Gaan we onze polder dan helemaal vol bouwen? Dit zou een nationale discussie moeten worden. De leefbaarheid van een piepklein landje is in het geding. De woningnood legt indirect een zware druk op ons zorgstelsel. De GGZ bijvoorbeeld komt personeel tekort door alle ellende van verwarde personen. Zou dat niet te maken hebben met de extreme bevolkingsdichtheid? Overvolle steden met grotere gezinnen waarvan kinderen bij de ouders blijven hangen en noem maar op. We zitten op elkaars lip en we staan bumper aan bumper op het asfalt. Ik bedoel maar. O ja, een oplossing zou zijn om een stukje van de Noordzee in te polderen. Maar dat lijkt niet meer haalbaar. De discussie wordt nu al gevoerd om daar een 2e Schiphol aan te leggen, terwijl 1 van de 600 klimaatdoelstellingen aangeeft om daar een half miljoen windmolens te plaatsen. Misschien een paar eilandjes er om heen naar het voorbeeld van Dubai. Klusje voor Van Oord. Om de woningnood op te lossen zouden we er haast achter moeten zetten. De vraag over de financiering laat ik maar even in het midden.
Met niks aan de hand op de woningmarkt bedoel ik dat er de eerste 5 jaar geen meltdown komt ten aanzien van de belachelijke bedragen die nu neergeteld moeten worden voor een woning.
Gezien de woning schaarste zou dat kunnen. Maar uitgaande van mijn eerste commentaar, waarin ik aangeef dat bij een mogelijke aanstaande recessie de schrik bij velen om het hart slaat en er een rem ontstaat op de kredietverlening, dan kan makkelijk een crash ontstaan. Nu al neemt de vraag af doordat jongeren zich nog nauwelijks op de koopmarkt begeven. Als dan ook de andere helft woningzoekenden een afwachtende houding aanneemt dan gaan prijzen absoluut dalen. Hoe lang een prijsdaling aanhoudt is afhankelijk van de ernst van een recessie. Dat is natuurlijk altijd alles bepalend. Maar juist de record hoge prijzen kunnen diep vallen bij een aanhoudende recessie. Waar ik al langer voor waarschuw is de record hoge schuldenberg in de privésfeer. Banken zullen daarom heel voorzichtig zijn bij uitgifte van nieuw krediet als ze tegelijk moeten afschrijven op falende leningen. Ineens rust er dan een taboe op het aangaan van schulden. En de woningnood blijft en wordt nog groter door het uitstelgedrag bij gebrek aan krediet.
Propvolle opvang voor verwarde mensen?
Een buitenlandse collega vroeg zich in dat verband af wat voor een ’tabak’ in Nederland wordt gerookt en gesnoven 🙂
En dan ga je er nog van uit dat de jeugd een startersinkomen heeft.. Tegenwoordig heeft de jeugd massaal een studieschuld waarbij bedragen van 30.000 / 40.000 heel normaal zijn . Geen hypotheek met een studieschuld.
Het zijn op dit moment de ouderen die de markt in beweging houden..
De zeepbel economie is eerder geklapt dan je zult realiseren, de heersende elite boven water helpen valt niet mee ook al wordt er zonder standaard gewoon weg bijgedrukt? Weg met die draghi en munt nationaliseren!