Negatieve rente: voorloper instorten schuldenberg

De discussie over het ECB-beleid verspreidt zich in de samenleving. Ik voel mij bijna de aangever van een brede maatschappelijke discussie. Ik heb in mijn voorgaande columns al heel wat gemopperd over het repressieve beleid van onze banken o.l.v. de ECB. Zet kennelijk toch wat mensen aan het denken. Het duurt lang voordat de massa wakker wordt. Maar ja, leest iedereen Biflatie.nl? Dat zijn niet de kijkers van shownieuws en andere TV-ellende. Het zijn de maatschappelijk financieel-economisch geïnteresseerden die ruiken dat er een vreemde lucht hangt in de buurt van onze banken.

Nieuwe slogan: De ECB bepaalt en U betaalt!

Of beter gezegd het gehele bankenkartel, onder aanvoering van centrale banken, en die weer onder aanvoering van de ECB. Ik heb een nieuwe slogan bedacht: “De ECB bepaalt en U betaalt!” Deze houden we er maar een poosje in lijkt mij. De rente kan en mag niet meer stijgen en de huidige nul- en negatieve tarieven dwingen ons in te teren op onze spaarcenten. De grootbanken zijn heer en meester over “hun” monetaire systeem. Hoezo hun systeem? Het is ons geld.

Goedkoop geld maakt bubbels

Banken hebben de laatste decennia een enorme machtspositie opgebouwd in het wereldwijde financiële spectrum. Heeft alles te maken met de kredietuitgifte. Daar valt veel geld mee te verdienen. Niet alleen de uitgifte van “onze” hypothecaire leningen en het persoonlijk krediet, maar misschien nog meer met bedrijfsleningen en staatsobligaties. Daar is een run op ontstaan. Door de alsmaar dalende rente is de vraag naar krediet overmatig toegenomen. Voor beurs genoteerde bedrijven de aanleiding om met geleend geld hun eigen aandelen in te kopen om meer dividend te genereren. Ook zien we de zombiebedrijven die met goedkoop geld overbodige en zeer riskante investeringen doen in onrendabele projecten. Hiermee wordt een concurrentieslag ontketend die desastreuze gevolgen kan hebben als economische groei inzakt. En wat te denken van de enorme bubbel in vastgoed en aandelen.

Beleggen: in wat?

Het grote geld gaat niet naar de bank als het daar niet kan renderen. Geld kan alleen nog rendement opleveren in vastgoed en aandelen. Beurzen kennen nu de langste hausse sinds tijden. Hetzelfde geldt voor de waarde van vastgoed met onbetaalbare huizenprijzen. Hoe gevaarlijk dat is, daar gaan we ongetwijfeld achter komen. Maar nu verkeren “we”, nou ja, beleggers en investeerders dus, nog in een feestroes. Voor vermogende mensen geldt dat geld voor je moet werken anders teer je in. Dat lukt niet meer met deposito’s op de bank, dus gaat men de financiële markten op. Onder de beleggers zijn er genoeg die snappen dat het riskant is maar toch doet men massaal mee in de run de berg op.

Beleggen: wanneer stap je uit

Het grote probleem is alleen, wanneer stap je er uit. Of kies je voor een langzame afdaling met kans op defecte remmen. Na een eerste serieuze daling van de AEX volgt vaak weer een kleinere opleving. Maar de volgende daling kan desastreus worden als ineens het vertrouwen omslaat naar wantrouwen. De oudste en meeste wijze belegger, Warren Buffet, is niet voor niets stilletjes aan de kant gaan zitten. Hoe dan ook, nu is het nog feest op de financiële markten. Hoewel? Er waart een virus rond. Kan zomaar een domper geven op de feestvreugde. Heb mijn firewall al opnieuw geconfigureerd. Tip voor beleggers: koop aandelen van de ‘farmaceut.’

Het is niet mijn schuld

Echter zien veel onervaren beleggers de gevaren niet. Men vergeet de enorme kredietberg. Ondanks dat algemeen bekend is dat de schuldenberg wereldwijd het hoogste niveau heeft sinds mensenheugenis, en zelfs 2 keer zo hoog is dan in 2009, denken mensen zonder schulden dat het niet hun ‘pakkie an’ is. Het is niet mijn schuld, zo redeneert men. Mensen vergeten heel makkelijk dat een ongelukje niet altijd eigen schuld is maar makkelijk de schuld van een ander kan zijn. Zo gaat dat in het verkeer op straat maar ook in het economisch verkeer. Als andere mensen zich flink in de schulden steken dan moeten ze dat zelf weten. Daar wordt makkelijk over gedacht. Juist de enorme hoeveelheid schuld bij anderen maakt dat degenen zonder schulden ongewild worden meegetrokken in een “hausse” van faillissementen die aanstaande is. 

Bewindvoerders beleven gouden tijden

Ik zeg een hausse want het betekent broodwinning voor de curatoren en bewindvoerders. Deze beroepsgroep krijgt overwerk en maakt nu al overuren. Hier geldt de stelregel, “de één z’n dood is de ander z’n brood.” Er is de laatste jaren een toename van hulpverzoeken bij de schuldhulpverlening. De vraag naar ‘schuldhulpmaatjes’ is ongekend groot. Vooral de jongeren verdrinken in schuld. Internetbankieren en webshops hebben geld voor de jeugd tot iets abstracts gemaakt. Mede om die reden dringen hulpverleners in de schuldsanering aan om pubers geen pinpas te geven maar bijvoorbeeld 25 euro contant.

De nationale schuld

Steeds meer winkeliers weigeren contante betalingen. En zelfs de overheid en banken sturen aan op afschaffing van contant geld. Hoogst onverstandig. Het dilemma is dat het aangaan van schuld algemeen maatschappelijk is aanvaard. Het nieuwe normaal in onze krediet-gedreven welvaartsmaatschappij. Buitengewoon gevaarlijk omdat te weinig mensen beseffen wat de gevolgen zijn bij excessieve schuldstapeling. Ondanks dat u en ik misschien geen schulden hebben gaan wij er toch last van krijgen als de totale schuldenberg in een land stijgt naar boven de 100 procent van het BBP. Dan gaat het niet alleen om de staatsschuld, maar om de nationale schuld. Dat is staatsschuld plus bedrijfsschuld plus krediet bij particulieren. Hiermee scoort NL binnen de EU als hoogste. Dat wordt makkelijk vergeten. Staatsschuld lekker laag, maar bedrijven en particulieren hebben grote schulden. De laatst bekende cijfers die ik kon vinden geven dit resultaat:

Schulden bedrijven(eind 2018) = 112 procent van het BBP

schulden particulieren(eind 2018) = 120 procent

staatsschuld overheid(eind 2019) = 49,2 procent

Totaal, schrikt u niet, maakt dat 281 procent van het Bruto Binnenlands Product.

Meer schulden, dan meer BBP

Bij economische tegenslag heeft dat direct gevolgen als schuldeisers zenuwachtig worden. Niet voor niets wordt de schuldquote uitgedrukt in percentage van het BBP. Schulden moeten namelijk worden terug betaald met het toekomstig inkomen. Lenen is geld uit de toekomst naar voren halen. Kort samengevat: hoe meer schuld, hoe harder we met ons allen moeten werken. Als het BBP daalt krijgen we een probleem. De schuldgraad wordt ineens een stuk hoger terwijl we juist meer hadden moeten verdienen om van de schuld af te komen. Juist in een schuldennatie als de onze (hoezo Italië, Griekenland en de rest?) gaat dat ellende geven. We wijzen graag met een ‘beschuldigend’ vingertje naar de Zuid-Europese landen als het gaat om begrotingstekorten en zo. Maar als de schuldenberg gaat schuiven dan zijn we in ons kikkerlandje ook flink de pineut.

Als BBP daalt dan krijgen we PBB = Problemen Bij Banken

Niet alleen schuldenaren raken in de piepzak, bang aangemaand te worden om meer af te lossen. Schuldeisers raken nog meer in paniek wanneer ze moeten afschrijven op oninbare vorderingen. De massa vergist zich wanneer men denkt dat een piepklein landje weinig kan gebeuren met een lage staatsschuld. Juist de grote private schulden zorgen maken dat meerdere partijen gaan piepen. Banken en andere kredietverleners en daar tegenover de zombiebedrijven die zijn overladen met krediet, de consumenten met krediet en huizenbezitters met hypotheken die noodgedwongen bezuinigen op hun uitgaven. Opgeteld geeft dat een neergaande spiraal die de hele NL-economie mee trekt. De schone schijn blijkt dan drek en drama. Wordt het tijd voor de grote schuldsanering?

GW