Door de stijgende rentes van Italiaanse en voornamelijk Spaanse staatsobligaties keert de vraag terug wat voor beleidsinstrumenten centrale bankiers nog hebben om, mocht het nogmaals de verkeerde kant opgaan, opnieuw in te grijpen. Uit verschillende bronnen blijkt dat de bewegingsruimte steeds kleiner wordt. Zoals hieronder in de grafiek van Thompson Reuters is te zien, zijn het voornamelijk de Spaanse en Italiaanse banken die verslaafd zijn aan de kredieten van de ECB.
De eerste LTRO (Long Term Refinancing Operation) in december 2011 en het vervolg eind februari 2012 zorgde ervoor dat de ECB voor meer dan 1 biljoen euro heeft uitgeleend aan banken. Maar wat nu als banken ondanks al dit extra geld opnieuw in de problemen komen? Kan de ECB dan weer zomaar 1 biljoen euro creëren om banken bij te staan?
Één van de grootste gevaren is dat de banken bij een nieuwe ronde LTRO niet meer aan de oude eisen kunnen voldoen. Een zorg die ook gedeeld wordt door Brussel, blijkt uit een paper, gemaakt door het economisch en beleidscomité van de EU. In het rapport wordt gewaarschuwd voor meerdere gevaren. Zo geeft men aan dat Europese banken ondanks de herfinancieringsrondes nog steeds te maken hebben met tekorten op de balans. Daarnaast zoeken banken ook hun heil in gestructureerde financiële producten. Zelfs Mario Draghi, president van de ECB, gaf vorig jaar december al aan dat een tekort aan goed onderpand wel eens een groot probleem zou kunnen worden in het financiële systeem.
Verder is er ook de vrees dat de nieuwe kapitaaleisen van Basel III banken zullen dwingen om bezittingen sneller te verkopen dan normaal waardoor de opbrengst mogelijk ook lager ligt. Dit proces van deleveraging (hier meer informatie) zou er tevens voor zorgen dat banken minder zullen uitlenen aan bedrijven en consumenten, ofwel er zal minder geld gaan naar de reële economie.
De belangrijkste zorg zit hem echter in het overgebleven onderpand dat banken nog bezitten. Voor de miljarden euro’s die geleend werden bij de Europese Centrale Bank moest namelijk wel onderpand worden gegeven naast de 1% rente. De angst neemt toe onder beleidsmakers dat door deze actie bijna al het goede onderpand van veel Spaanse en Italiaanse banken zich bij de ECB bevindt, terwijl het overgebleven onderpand nauwelijks nog wat waard is. Hieronder in de grafieken van de Zwitserse bank UBS is te zien dat Spaanse banken sowieso nog de enige kopers zijn van de nationale obligaties, terwijl buitenlands bezit van Spaanse staatspapier zienderogen afneemt.
Een andere analyse van de Europese Commissie genaamd “Economic Outlook, Financial Stablity in the EU: Policy Challenges and Way Forward” geeft daarnaast aan dat banken de huidige rustige situatie in Europa gebruiken om hun balansen weer op orde te krijgen. Volgens het paper is het goed mogelijk dat banken nog steeds enorme grote verliezen niet hebben genomen en slechte leningen nog altijd op de balans hebben staan tegen een te veel te hoge waarde. Dat dit proces gaande is wordt ondersteund door de Europese denktank Open Europe, waarover binnenkort meer.
