Over polarisering en leven tussen hoop en wanhoop

Geen betere omschrijving van hoe een weldenkend mens van goede wil zich aan het einde van 2019 moet voelen: de openingszin van ‘A Tale of Two Cities.’ Charles Dickens schreef in 1859:

‘It was the best of times, it was the worst of times, it was the age of wisdom, it was the age of foolishness, it was the epoch of belief, it was the epoch of incredulity, it was the season of Light, it was the season of Darkness, it was the spring of hope, it was the winter of despair …, we had nothing before us, we were all going direct to Heaven, we were all going direct the other way …’

Literarydevices.net

De beste…

De beste der tijden. Nooit was er meer welvaart in de wereld dan op de drempel naar 2020. Nooit meer kennis vergaard dan vandaag. Nooit was er meer hoop, licht en geloof. Nu in zovele landen reeds ter wereld de burger wil, eist, gehoord en gezien worden en van tel te zijn. Van Nederland tot Hongkong en van Chili tot Irak. Vrouwen die hoop hebben en zicht op meer rechten (denk aan Saoedi-Arabië waar vrouwen voor het eerst mogen autorijden.) Evolutie richting gendergelijkheid. Milieuactivisten hoop hebben en zicht op een meer groene en gezondere aarde, waar fauna en flora gerespecteerd worden.

…en de slechtste

De slechtste der tijden. Nooit was die welvaart zo ongelijk verdeeld. Nooit werd die kennis zo misbruikt. Denk aan wat China met de Oeigoeren doet, door bijvoorbeeld gezichtsherkenning in te zetten in wat au fond een openlucht gevangenis is. Zie de haatgroepen op sociale media, die we eerder als asociale media kunnen bestempelen. Nooit was er minder hoop, licht en geloof. Burgerprotesten worden met meer of minder geweld neergeslagen, in een poging ze te smoren. En wat klimaatactivisten betreft: kijk naar hun boegbeeld, Greta Thunberg. Aanvankelijk bewonderd en opgehemeld, vervolgens gehoond en geridiculiseerd.

Over goed en kwaad

Goeie tijden, slechte tijden. Het bovenstaande is maar een kleine greep uit talloze voorbeelden. Van het goede, van het slechte. Van hoop en wanhoop. Dat is wat leven anno december 2019 is: leven tussen hoop en wanhoop. Zijn we optimisten, dan zien we aan de einder écht licht verschijnen. Dat is wanneer ‘de goeden’ winnen, overwinnen. Zijn we pessimisten, dan behalen ‘de slechten’ de overhand. Ach, was het ooit anders… De strijd tussen goed en kwaad is des menschen. Natuurlijk is het veel gecompliceerder dan dit. Dat goed en kwade, het zit in ieder van ons. Nergens hebben we dit beter omschreven gezien dan in ‘Amerika: De droom op drift’ van Björn Soenens:

Feed the beast

‘Zoals een oude Cherokee Indiaan eens tegen zijn kleinzoon zei: “Er speelt zich een gevecht in mij af. Het is een gruwelijk gevecht tussen twee wolven. De een is slecht, boos, hebzuchtig, jaloers, arrogant en laf. De ander is goed, gelukkig, rustig, liefdevol, gul en betrouwbaar. Deze wolven vechten ook in jou en in elk ander persoon.” De jongen dacht even na over de woorden van zijn grootvader en zei toen: “Welke wolf zal winnen?” De oude Cherokee hoefde niet al te lang na te denken: “De wolf die je voedt”…

‘Amerika: De droom op drift'( Lannoo 2017, tweede druk)

Angst

We vernoemen in deze Noord-Amerika, van oudsher land der extremen. Die van het beste, slimste en domste, de mooiste en de grootste wansmaak, het gulste en het wreedste. Het land waar zoveel veranderde sinds de aanslagen van 11 september 2001. Veranderde ten slechte dan. Sindsdien zit de angst er bij de Amerikaanse burger pas goed ingebakken. Door tal van politici aangewakkerd en door de meerderheid der media in stand gehouden. Een angstige bevolking is namelijk als was in de handen van beunhazen, volksmenners en andere populisten. Leugens, geruchten en overdrijvingen halen de bovenhand op feiten, van cijfers, de realiteit en de waarheid. Oneliners gaan erin als koek, niemand heeft oor of tijd voor sereen debat. Wie het luidst roept wordt gehoord. Het is de vorm die van tel is en niet meer de inhoud.

Nostalgie

De gemiddelde Amerikaan heeft ook een uitgesproken nostalgie naar vroeger, ’toen het beter was’. De tijden toen Amerika inderdaad nog ‘great’ was. Toen de ‘American dream’ nog realistisch te bereiken was voor iedereen. Hij heeft angst van de voor hem te snelle veranderingen. Uit het boek ‘Amerika: De droom op drift’ nog:

‘De luid roepende Amerikanen hebben nooit kunnen verkroppen dat de wereld vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw in ijltempo veranderd is: rechten voor holebi’s en vrouwen, het recht op abortus, echtscheidingen, ontkerkelijking, de vrije liefde, de pil, zwarte burgerrechten, nieuwe immigranten uit Latijns-Amerika, verstedelijking, vervreemding, de welvaartsstaat, de globalisering. The end of the world as we know it… De utopie van populisten ligt altijd in het verleden, nooit in de toekomst. Soms lijkt het alsof de ideeën van de verlichting allemaal op de tocht staan.’

Angst en nostalgie. De politici die de angst stillen met valse beloften, en zeggen het verleden terug te zullen oproepen? We schrijven het al: de beunhazen, volksmenners en populisten winnen in een dergelijk klimaat.