De Belgische cyberfilosoof Michel Bauwens stond vorig jaar als enige Belg in de Post Growth Institute-lijst van de 100 meest inspirerende persoonlijkheden voor een duurzame toekomst.  Hij richtte de Foundation for Peer-to-peer Alternatives op en is internationaal gekend omwille van zijn gedachtengoed over de samenwerkingseconomie.

Peer-to-peer

In zijn nieuwste boek “De Wereld Redden” stelt hij dat de komst van het internet de derde productiviteitsrevolutie inluidt.  “Zoals de slavernij groeide uit het stammensysteem, en het kapitalisme uit het feodale systeem. Met de komst van het internet komen er immers voor het eerst democratische tendensen het productieproces binnen.  Internet faciliteert de productie door gelijken (‘peers’) doordat het een ruimte creëert voor horizontale contacten, buiten hiërarchische structuren om. Zo is belangrijke open source-software als Linux niet ontwikkeld in één machtig ICT-bedrijf, maar door een grote groep van geëngageerde vrijwilligers die wereldwijd via het net samenwerken.  Dit peer-to-peermodel is aan een sterke opmars bezig, samen met andere initiatieven die berusten op open source. Denk daarbij aan microfabrieken, 3D-printers, crowdsourcing en stadslandbouw. Fenomenen die volgens Bauwens het fundament leggen voor een postkapitalistische samenleving”.

Naar een nieuw model

“Michel Bauwens gelooft dat de mens sterk aangewezen is op technologie en dat deze technologie onze socialiteit mee bepaalt. Wat tot uiting komt in onze manier van omgaan met de natuur, onze medemens, ons denken en onze psyche. Een nieuwe technologie vindt steeds zijn oorsprong in een bepaalde context, die onverwachte mogelijkheden blijkt te scheppen.  De filosoof illustreert dit aan de hand van de uitvinding van de drukpers. Voor het bestaan van de drukpers had de katholieke kerk een monopolie op kennis. Na de introductie ervan kon kennis aan een sneller tempo verspreid en geproduceerd worden; dit bracht grote maatschappelijke veranderingen met zich mee.  Bauwens ziet de geschiedenis van de mensheid dan ook als een opeenvolging van technologische schokken. Volgens hem draagt peer-productie de mogelijkheid in zich om een nieuw post-kapitalistisch tijdperk te ontketenen”.

Is vooruitgang ook verbetering?

Nieuwe technieken, technologieën komen altijd van mensen uit.  Soms of zelfs vaak vernietigt zo’n nieuwe uitvinding of technologie in eerste instantie arbeidsplaatsen.  Maar daarna komen er altijd nieuwe, veelal ook betere jobs voor in de plaats.  Dus moeten we dit omarmen, ’t is de vooruitgang, zoals onze grootouders al zeiden.  Maar…is dergelijke vooruitgang ook altijd verbetering? Is vooruitgang soms ook niet achteruitgang op bepaalde menselijke vlakken? Stof tot discussie dunkt ons en misschien wel voeding voor een nieuw artikel…