Spaargeld wordt boetegeld, ECB bedankt!

(door Gerrit Welbergen) Ons geld is voortdurend een punt van discussie. Wat is ‘ons geld’ dan wel precies? Om daar eerst een duidelijke betekenis aan te geven. Het geld dat wij als eerzame hardwerkende burgers met ons allen verdienen, uitgeven en een deel er van opzij leggen als appeltje voor de dorst. Ooit brachten we ons spaargeld naar de bank die het op een afgezonderde spaarrekening plaatste en daarvoor als dank een rentevergoeding bijschreef op onze spaarbankboekjes. Het was tevens het verdienmodel van de bank die het ingeleende spaargeld kon uitlenen als persoonlijke lening of hypotheek. Het spaargeld was bedoeld voor uitgestelde aankopen voor later wanneer we daaraan toe waren.

Wat er gebeurt met ons geld

En het was belangrijk dat het bedrag groeide met de bijgeschreven rente om bijvoorbeeld waardedaling door inflatie tegen te gaan. Het bankwezen probeerde door via slimme marketing de concurrent voor te blijven met hun balansvergroting. Dus werd ook volop geadverteerd met concurrerende rentepercentages voor persoonlijke leningen, doorlopend krediet en hypotheken. Omdat banken ongelimiteerd krediet konden verstrekken groeide het bankwezen als kool. Banken hebben daardoor een waterhoofd gekregen in een gigantische financiële sector die kon groeien door de ongebreidelde kredietuitgifte. Hoe lang kan zoiets goed gaan? Die vraag leeft bij steeds meer economen en financieel analisten.

Krediet, de smeerolie voor economie

In het huidige monetaire tijdperk worden we er door onze banken juist toe aangemoedigd om vooral het bedrag wat we tekort komen gewoon te lenen. De rente op spaargeld is daarvoor bewust in vele stapjes van tienden van procenten over een periode van 32 jaar vanaf de jaren 80 systematisch verlaagd naar nul. En misschien naar negatief nu de ECB het repressieve monetaire beleid verder aanscherpt. Je zou het bijna vergeten maar we leven natuurlijk in een krediettijdperk. Krediet is de smeerolie voor de economie. Zonder uitgifte van krediet draait de economische motor niet. En zeker onze banken niet. Banken draaiden als een tierelier op de uitgifte van krediet. Banken zijn de creatieve scheppers van ons geld, dat doet dus niet de overheid of centrale bank. Door simpelweg de lening van 3 ton voor een rijtjeshuisje als vordering ter linkerzijde op hun balans te plaatsen. Op deze manier hebben ze een vordering gecreëerd waarop rentebetalingen worden ontvangen en na 30 jaar is het bedrag weer geheel terug betaald. Behoudens op de (oudere) aflossingsvrije hypotheken.

Bij economische krimp minder krediet, dus alles minder

Echter is de rente gedaald en daarmee het verdienmodel van de bank. Toch moeten banken winst maken natuurlijk. Dat betekent dat de rentevergoeding op ingeleend spaargeld lager moet zijn dan de rentebetaling op uitgeleend geld. Waar de banken echter last van kregen is dat de economie niet altijd in een opgaande lijn beweegt maar een cyclische beweging maakt. Ups en downs zijn een normaal verschijnsel in een complexe samenleving.

Globalisatie

Door de toenemende globalisatie zijn wereldwijd economische grootmachten zodanig aan elkaar verbonden dat daardoor het stokje van een economische krimp makkelijk wordt doorgegeven aan de andere handelspartners. Wanneer een economie krimpt zijn investeerders en consumenten ineens voorzichtig en wordt er minder geld uitgegeven en geleend. De rem gaat er op en banken verdienen minder met hun kredietuitgifte. Centrale banken bedachten daar wat op en verlaagden bij elke economische neergang opnieuw de centrale rente. Zo gingen we in 32 jaar naar het huidige minpunt van centrale rentetarieven.

Verder omlaag naar min 0,5 procent

Banken beseffen nu dat hun verdienmodel onder druk is komen te staan. Het verschil tussen de vergoede spaarrente en de ontvangen rente op leningen is alsmaar kleiner geworden. De ECB moet nu met kunstgrepen, zoals een verdere daling van de negatieve rente van min 0,4 procent op gestalde (deposito)gelden naar min 0,5 en het opkopen van slechte leningen op de bankbalansen, voorkomen dat “onze” banken ten onder gaan. Banken onderhouden per slot van rekening ons fiat geldsysteem en mogen niet omvallen.

Controversieel

Daarom wordt verder gekeken naar controversiële maatregelen van een negatieve rente op spaartegoeden. En dat is volkomen nieuw in dit monetaire tijdperk. Het geeft al een behoorlijke discussie onder bankiers en bankrekeninghouders. De discussie over het nut van spaargeld en de discussie over te goedkoop geld voor financiers, investeerders en beleggers. Hierdoor ontstaat een groot risico dat onrendabele bedrijven bij een faillissement hun krediet niet aflossen. Ook worden met bijna gratis geld enorme bubbels opgeblazen in aandelen en vastgoed.

Eindspel krediettijdperk

Er ontstaat een gerede angst voor het eindspel van een krediet gedreven tijdperk. Hoe lang nog kan het duren om de kredietberg te laten groeien zonder de broodnodige reserves van pensioenfondsen, banken, verzekeraars en particuliere spaarders aan te tasten? Het zijn de banken die deze 2 bergen, een kredietberg en een spaargeldberg, tot hun verdienmodel hebben gemaakt. Verdienen aan krediet dus! Daarvoor had je eigenlijk niet eens het spaargeld nodig. Het was simpelweg een bedrag noteren ter linkerzijde van de balans als een tegoed, als een vordering op u of op mij. Hierdoor werd de kredietberg groter dan de spaargeldberg. Dan spreek je dus over een onbalans.

Negatieve spaarrente

Nu roepen bankiers in koor dat wij consumenten te spaarzaam zijn. Te behoedzaam zijn dus met ons eigen geld. Teveel spaargeld op de balans bij de bank kost hun geld. Spaarrente dus. Daar willen ze van af. Ze betalen al 0,4 procent (negatieve) rente aan de ECB voor het parkeren van hun overtollige kasgeld. Dat kan niet veel langer duren als ze ons nog willen bedienen in de kredietsector. Dus betalen wij de rekening met een negatieve spaarrente voor het krediet wat de banken in omloop brengen. Het nieuwe normaal, kom op mensen wakker worden!

Een nieuwe economie 5.0

Hoe dol kunnen we het maken. Is dit het nieuwe denken, het nieuwe normaal, de nieuwe moraal, de ultieme droom, het monetaire paradijs, of wat dan ook? Of ben ik zo ouderwets in mijn opvattingen. Ach ja, ik ben geen student natuurlijk die in de nieuwe lesboekjes economie totaal nieuwe economische modellen krijgt voorgeschoteld. De nieuwe economie 5.0 of zoiets waarin geld gratis is. Gelukkig heeft alles op onze aardkloot twee kanten. Ik was nog niet zover in mijn economisch denken dat we ook ons fiat geldsysteem kunnen omkeren. Na 32 jaar dalende rentetarieven, van meer dan 8 procent boven nul straks naar tarieven van meer dan 8 procent onder nul. Noem mij maar een nul of iets dergelijks, maar ik weiger te geloven is dat het tijdvak van negatieve rentetarieven ook 32 jaar gaat duren.

Ik zie een verband…

Of zou er een verband liggen met de veranderingen in het klimaat waar ook een andersom beweging gaande is. Van lagere naar hogere tarieven, eeehh temperaturen. Even diep nadenken. Ik zie een verband. Een onbalans tussen klimaat en mens in de maatschappij. Om de temperatuurstijging een halt toe te roepen wordt de mensheid onbewust(?) gedwongen om hun overconsumptie, overproductie en overkreditering enzovoorts af te remmen. Door nu onze reserves van de spaar- en pensioenpotten aan te breken, met de ECB als grote aanjager, wordt de oververhitte globale economie automatisch afgeremd. Een afkoelingsperiode volgt. We staan massaal op de rem om ons van de ondergang te redden. Eens in de zoveel tijd is dat nodig. Krijg ik dan toch gelijk dat een opgebouwde onbalans zichzelf herstelt door de automatische ontlading van de opgeladen atmosfeer? Jammer dat zoiets in de samenleving altijd gepaard gaat met ontevredenheid en onrust. En na de (in)spanning volgt automatisch weer ontspanning. GW