Stimuleringen van centrale banken : monetaire gekte of het nieuwe normaal

Het is een hot item geworden, de geldinjecties van de centrale banken. Het is al weer een tijdje gaande dat centrale bankiers de economie een handje moeten helpen met monetaire maatregelen. Ze hanteren het rente-instrument en kunnen de banken voorzien van liquiditeiten door middel van hun opkoopbeleid. Staatsleningen, en de laatste tijd ook bedrijfsleningen, worden opgekocht als banken en andere geldverstrekkers dreigen over te lopen met slechte leningen. Oninbare leningen dus.

Overladen met krediet

Er ontstaat dan een verstoring in de geldomloop omdat banken moeten afschrijven op oninbare vorderingen. Op dat moment worden ze voorzichtig met het verstrekken van nieuw krediet. Ten gevolge daarvan treedt een verslapping op in de economische groei. En dat is rampzalig in een tijdperk dat de wereld overladen is met schuld. Zou zomaar een monetaire ramp kunnen worden met omvallende banken en een mega kredietcrisis in een tijd met een giga hoge schuldenberg. Met bijgevolg een economische recessie die kan verdiepen tot een depressie. Deze angst leeft al een tijdje bij de centrale bankiers. Al voor Corona kwam.

Balans ECB loopt over met schuldpapier

Na de vorige kredietcrisis in 2009-12 hebben de centrale banken kosten noch moeite gespaard om ons fiat geldsysteem te redden. Renteverlagingen en een aantal QE-acties in 2015 moesten de banken op de been houden. Door de kwantitatieve verruimingen(QE), zoals opkopen van staatsleningen, konden de banken het geld dat zij daarmee binnenkregen weer uitlenen. In 2019 is het opkopen van staatsobligaties door de ECB weer gestopt. Nadat er een maandelijkse afbouw plaatsvond. Door de opkoop van de staatsleningen was het balanstotaal van de ECB in 2019 gestegen tot de mooie som van 4,7 biljoen euro. De verwachting was dat na 2019 de ECB de rente weer zou kunnen verhogen, zij het mondjesmaat om de economie niet te laten schrikken. Ook hun vol gelopen balans zou weer voorzichtig ingekort kunnen worden. De weg van de geleidelijkheid dus. Echter daalde de economische groei al lichtelijk vanaf einde 2019. Veroorzaakt door o.a. handelsruzies en deglobalisering. De pandemie van 2020 was nog niet in beeld. De ECB zat met 4,7 biljoen euro schuldpapier in de maag waar de bank graag vanaf wilde. Dat zou een langdurig en voorzichtig proces worden om de financiële markten niet te overladen. Er moet nog ruimte zijn om nieuwe obligaties uit te geven. Veel landen lossen oude leningen af met nieuwe, meestal met lager rentetarief.

Met biljoenen omhoog

Echter gooide Corona roet in het eten. Die had zich van te voren niet aangekondigd. Daardoor wordt het beleid van de ECB in de wielen gereden. Hoe kun je nu met de balans vol schuldpapier een stimulerend monetair beleid inzetten zonder het vertrouwen kwijt te raken. Daarnaast moet de ECB zijn monetair beleid afstemmen op het beleid van andere centrale banken omdat met de dollar als wereldhandelsmunt er een complete verstrengeling is in het mondiaal monetair beleid. In de VS was de FED echter al in september 2019 stiekem op de achtergrond begonnen met het stimuleren van de REPO-markt(een belangrijk smeermiddel in het globale bankcircuit). Er waren wat grote marktpartijen in de VS in liquiditeitsproblemen geraakt. Nu moest de FED plotsklaps in 2020, na een tussentijdse renteverlaging, het eerder in 2018 beëindigde QE-beleid weer opstarten. Overigens stond de FED er toen beter voor dan de ECB in Europa. De FED had zijn balans weten af te bouwen en intussen de rente in kleine stapjes een beetje verhoogd. Nu de economische rampspoed door de Coronacrisis in een sneltreinvaart beweegt moest de FED weer massaal schuldpapier opkopen. Op 29 mei 2019 bedroeg de balans van de Fed 3,9 biljoen dollar. Op 27 mei 2020 was de balans van de Fed omhoog geschoten naar 7,1 biljoen dollar(!!!), een stijging van 83 procent in een jaar tijd. Daar gaan zeker nog een aantal biljoenen bijkomen.

Totale monetaire gekte

De grote vraag is nu hoe dit verder moet het monetair beleid van de belangrijkste centrale banken, de FED en de ECB. Ze zijn er nog niet klaar mee want de vooruitzichten zijn uiterst somber. De overheden in Europa en in de VS, en waar niet overigens, lenen zich suf op de kapitaalmarkt om hun enorme begrotingstekorten op te vullen. Door de economische krimp is de kredietuitgifte bij de banken stil gevallen en worden grote afschrijvingen verwacht op oninbare leningen. De grote systeembanken mogen niet omvallen dus zullen de QE-acties(opkoopbeleid) van de FED en de ECB noodgedwongen door moeten lopen. Nood breekt wet, en daarom zijn ze zelfs overgegaan tot rechtstreekse opkoop van bedrijfsleningen. Sommige analisten verwachten zelfs dat centrale banken mogelijk aandelen gaan opkopen als de beurzen het laten afweten. De totale monetaire gekte!!! Nuchter beschouwd zouden we op deze manier nergens meer voor hoeven te vrezen. Kunnen we eindeloos uitstel geven op aflossingen, gaan zombiebedrijven niet meer failliet en kunnen we gewoon eindeloos blijven lenen. Het ideale monetaire krediettijdperk lijkt te zijn aangebroken. Hoera! Centrale banken gaan eindeloos onze schulden opkopen. De natte droom van Piet Krediet.

Doorrollen naar de toekomst

Echter vervuilen natte dromen de lakens en de dekens. Schuldpapier bestaat bij de gratie van rente- en aflossingsverplichtingen. Als we die opheffen of eindeloos uitstellen verliezen banken en andere kredietverstrekkers hun verdienmodel. De enorme balansvervuiling van centrale banken betekent simpelweg het vooruit schuiven van de aflossingsverplichtingen van het heden naar de toekomst. De enorme schuldenlast die op de schouders van de samenleving rust veroorzaakt bij economische tegenslag zware verliezen bij de banken. Ze zijn overhaast begonnen om extra reserves aan te leggen voor mindere tijden, het afschrijven op oninbare leningen. Om te voorkomen dat ze niets meer durven uit te lenen zijn centrale banken begonnen met hun QE-beleid. Kijken we nog even naar de balansen van de FED en de ECB. Die dreigen straks door te zakken met tientallen biljoenen dollars aan schuldpapier. Overheden gaan volgend jaar wereldwijd massaal de kapitaalmarkt op om hun begrotingstekorten te financieren. Wie denkt dat centrale banken het huidige monetaire beleid ongestraft kunnen voortzetten, die kan zich beter bezig houden met het lezen van sprookjesboeken. Er liggen nu al biljoenen aan schuldpapier te wachten op uitgestelde aflossingen. Doorgerold naar de toekomst. En om die reden wil ik niet dat mijn kinderen deze column van mij lezen.

GW