In 2008 brak wat achteraf de Kredietcrisis genoemd werd uit in de Verenigde Saten. Inhalige bankiers aldaar hadden jarenlang zogenaamde rommelhypotheken in de vorm van obligaties verkocht over heel de wereld. Toen meer en meer hypotheken niet konden afgelost worden, stortte het kaartenhuis in elkaar. De gevolgen lieten zich in de VS direct voelen. 8 miljoen mensen verloren hun baan en 6 miljoen hun woning. In de rest van de wereld waren de gevolgen nog desastreuzer. Te makkelijk verkrijgbaar krediet was de echte oorzaak. Het was de verantwoordelijkheid van de banken, maar tevens van al diegenen die dat krediet aangingen. It takes two to tango, right? Maar deze gevaarlijke dans stevende recht af op de grootste financieel-economische ramp sinds de jaren ’30. Hamvraag sindsdien is: hebben we er met z’n allen nu iets van geleerd…?
Helicopter Ben
”Niemand zag aankomen hoe wijdverspreid en verwoestend de crisis zou zijn”, stelt Ben Bernanke. ‘De paniek die het financiële systeem in zijn greep kreeg was volgens hem de belangrijkste reden voor de zware diepte van de recessie‘. Ben Bernanke was nochtans mede verantwoordelijk voor wat onder zijn beleid gebeurde en mogelijk was, als voorzitter van het Federal Reserve System (‘de Fed’) van 2006 tot 2014. Helicopter Ben was zijn bijnaam, omwille van zijn z.n. ‘gratis-geld-politiek’.
Wat hebben we vandaag geleerd?
Landen, staten: niets. Regeringen van België tot, opnieuw, de VS, bleven en blijven lenen, kregen hun balansen nooit op evenwicht. Begin van dit jaar was de Amerikaanse schuld $20,8 biljoen, inmiddels is dat opgelopen tot 21,4 biljoen dollar. Hier ziet u de Noord-Amerikaanse schuld ‘live’ evolueren. Op een gegeven moment worden bedragen, getallen zo irreëel, zo onvoorstelbaar dat ze a.h.w. er niet meer toe doen. Maar dat doen schulden wèl, altijd! Bewindvoerders blijven domme dingen uithalen met het nationaal inkomen, cf. de crisis in Venezuela als voorbeeld. Ze blijven kortzichtig, denken en doen net tot aan de volgende verkiezingen. China is hierop een van de weinige uitzonderingen met hun 5-jaren plannen, die ze dan nog halen en soms overtreffen ook. (Maar dat is dan ook het enige voordeel van een staatsdictatuur.)
Too big to fail
Banken, financiële instellingen: weinig tot niets. Sinds de Kredietcrisis werd het toezicht, ook internationaal, verstrengd, werden bonussen enigszins aan banden gelegd en liquiditeitseisen verhoogd. Maar wie de film (‘based on a true story’) ‘The Big Short’ zag of het gelijknamige boek van Michael Lewis las, blijft met ernstige bedenkingen achter. De Kredietcrisis is ondertussen stof gebleken voor tal van boeken en publicaties, en minstens 7 films. Hier vindt u deze laatste. Een nieuwe Grote Crisis heeft sindsdien niet meer plaatsgevonden, maar de hoofdverantwoordelijken van tien jaar geleden werden nooit ter verantwoording geroepen. De (Amerikaanse) bankensector kàn dus in feite weinig tot niets geleeerd hebben, behalve één negatieve les: dat ze ’too big to fail’ is.
Zelfbescherming
Particulieren, burgers-aller-landen: niets. Het vertrouwen in de banken is nog niet helemaal hersteld, blijkt uit een enquête van De Tijd en L’Echo. Maar hoe zit het met ons zèlfvertrouwen, het vertrouwen in onszèlf? Steken wij onszelf opnieuw in de schulden sindsdien? Zouden we opnieuw leningen aangaan indien we zelf betwijfelen of we die wel ooit zullen kunnen terugbetalen? Zijn wij burgers ondertussen (opnieuw of wel) ‘goede huisvaders’ en ‘goede huismoeders’ geworden als het op geld aankomt? Er is ook nog zoiets als verantwoordelijk zijn voor je eigen (financiële) lot, toch? Wel dit: wie in de EU vandaag tracht een lening aan te gaan, merkt toch dat banken strengere eisen opleggen in het algemeen. Qua inkomen en eigen inleg bijvoorbeeld. Onze eigen minister van Financiën roept nu ook postorderbedrijven en webwinkels op voorzichtiger te zijn met krediet verstrekken. En dat zijn goeie zaken: sommige kandidaat-ontleners kunnen inderdaad best tegen zichzelf beschermd worden…
