Wanneer zo’n kop, zo’n titel u doet opschrikken is dat misschien wel terecht ook. Deze woorden werden letterlijk uitgesproken door Corné van Zeijl, analist van vermogensbeheerder ACTIAM. Hij heeft het over in het bijzonder de Amerikaanse bedrijfswinsten die in 2018 met wel 20 procent gestegen zijn. Terwijl de koersen met 10 procent gedaald zijn. Dan zit er namelijk onderhuids iets grondig fout. De S&P 500 aandelenindex doormaakt de slechtste decembermaand sinds 1931. Dat was de periode van de beruchte Wall Street Crash en de Grote Depressie! En de vooruitzichten worden met de week slechter…
Onzekerheid
De Amerikaanse beurzen hadden in augustus 2018 net de langste stierenmarkt ooit bereikt. ‘Dat betekent grof gezegd dat de beurskoers al 3.453 dagen stijgt.’ En dit dankzij reële economische groei, uitstekende winstcijfers en vertrouwen in de wereldeconomie. Maar laat het nu net aan die laatste beginnen ontbreken. Wie een beetje in beleggen thuis is weet het volgende ook. ‘De beurs’ kan met zowat elk soort slecht nieuws omgaan, dit verwerken mettertijd. Maar als ze één ding haat en vreest, is het wel onzekerheid. Precies dit laatste fenomeen wijt Van Zeijl in hoofdzaak aan één persoon. “De politiek heeft een heel grote invloed dit jaar. Met name Donald Trump.”
Focus verlegt zich
Sindsdien zijn beleggers zich almaar meer gaan focussen op de internationale handelsoorlog, die genoemd staatshoofd startte eerder in 2018. Ineens krijgt de nakende Brexit ook meer aandacht en wel negatieve, misschien omdat de datum ervan nadert, 29 maart 2019? ‘Er is steeds minder tijd om een transitie-akkoord te bereiken en de Britse politiek lijkt in een patstelling te zijn geraakt. Daar kwam vorige week nog eens een renteverhoging bij van de Amerikaanse centrale bank, de Federal Reserve (Fed).’ Het botert trouwens al een hele tijd niet meer tussen FED baas Jerome Powell en Trump. Voeg daaraan toe de shutdown in de VS die een politieke impasse veroorzaakt, en je verkrijgt ‘de perfecte storm.’
Trump versus Van Zeijl
Donald Trump zou Donald Trump niet zijn wanneer hij problemen, negativiteit of wat anders dan verhoopt verloopt, niet aan ieder ander dan zichzelf zou wijten. Ook nu legt hij de oorzaak van de beursdalingen bij het beleid van Powell. Zijn Tweet van 24 december 2018 luidt letterlijk zo en maakt de onrust alleen maar groter. Zijn houding en uitspraken doen de beurswereld zelfs veronderstellen dat een nieuw ontslag dreigt, het zoveelste. The New York Times noemt de wissels aan de top van het Amerikaans bestuur ‘unprecedented’, nooit gezien, nooit meegemaakt.
Niet dankzij maar ondanks
Wij staan in ieder geval aan de kant van analist Van Zeijl. Tien jaar onafgebroken beursstijgingen? De Amerikaanse beurs in het algemeen is nog blijven doorstijgen ondanks zijn ‘beleid’ (als je het een beleid kan noemen.) en niét dankzij. Zoals Trump wel aan iedereen en overal verkondigt en ook zal blijven volhouden. Tot lang na hij, vroeg of laat, het Witte Huis zal moeten verlaten.
Wat brengt de toekomst?
Beseft de belegger, de beurs en bij uitbreiding gans de (financiële) wereld plots dat daar een bijzonder labiel en onberekenbaar iemand woont? En dit misschien nog wel twee jaar. Of zes jaar bij een eventuele herverkiezing in 2020. We herhalen de titel van dit artikel, de uitspraak van genoemd analist: “Er is reden om angstig te zijn”…
Als in de VS Wallstreet op 2e Kerstdag ineens opveert met plussen van 5(DJ) en 6(Nasd) procent na een diepe daling van meer dan 20 procent over een hele maand dan is er wel degelijk wat mis. Dit zijn duidelijke stuiptrekkingen van beleggers die nog in een verwerkingsproces verkeren van “wat overkomt ons nou?” Nooit eerder is de maand december een paniekmaand geweest. Past totaal niet in het beeld van de lieve vrede voor en na de Kerst. Veel negatieve factoren komen nu samen en de euforie maakt plaats voor bewustwording en verderop in 2019 misschien voor pure neerslachtigheid wanneer het effect van dalende beurzen zijn weerslag vindt in de reële economie. In de VS hebben consumenten voor de Kerst gezorgd voor een record omzet in de (online)winkels. Hiermee ontstaat het klassieke beeld van het laatste feestje voor de ondergang. Ook op de Titanic speelde de muziek gewoon door. De typische kenmerken van de aloude spreuk, “na ons de zondvloed.” Of, “hoogmoed komt voor de val.”
en daarom een paar bemoedigende woorden van captain kirk,
om iedereen een hart onder de riem te steken
https://www.youtube.com/watch?v=snEcAdbGXTY
Op https://www.rtlz.nl/beurs/video/4532821/schoenmaker-bij-recessie-de-vs-kan-beurs-halveren “Schoenmaker: bij recessie in de VS kan beurs halveren” en https://www.rtlz.nl/beurs/artikel/4532496/rabobank-recessie-vs-2020-2019-slecht-beursjaar “Rabobank voorspelt: 2019 wordt slecht beursjaar, 2020 recessie in de VS”.
Het grote probleem is dat de nieuwe recessie een oneindige recessie zal zijn, omdat overheden en centrale banken geen middelen meer hebben om de economie te stimuleren.
Op https://www.nu.nl/economie/5652266/redding-kleine-italiaanse-bank-losse-schroeven.html “Redding kleine Italiaanse bank op losse schroeven”:
Het begin van een nieuwe bankencrisis in Europa met daarbij ook de Deutsche Bank die wellicht gaat omvallen? En dan ook nog eens de Brexit erbij, en we hebben complete chaos.
Deutsche Bank vandaag weer 4,15 procent verlies op de Duitse beurs(DAX). Dat gaat echt niet goed. Bankencrisis in 2019? En daarna of misschien tegelijk een vertrouwenscrisis. Beleggers stappen massaal uit bankaandelen en straks ook de rekeninghouders die hun banken niet meer vertrouwen. Een bankencrisis kan de EU met een bankenunie i.o. niet aan. Zal ongetwijfeld nog meer verdeeldheid zaaien binnen de lidstaten. Nu wordt al moeilijk gedaan over een kleine bank in Italië, maar wat als straks de DB aan de beurt is? Het gaat stinken.
Wanneer DB omvalt, kunnen we dan nergens meer pinnen, raken supermarkten dan leeg en krijgen wij dan chaos en anarchie op straat?
Ho, ho, zo’n vaart loopt dat niet. De overheden van de verschillende EU-lidstaten zullen i.s.m. de ECB en EU-bankenunie alles uit de kast halen om te voorkomen dat banken als dominostenen omvallen. Er zullen daarbij best wel wat meer lijken uit de kast vallen, maar chaos en anarchie daar zit niemand op te wachten. Dus zal de overheid alle middelen inzetten om het systeem overeind te houden. Er zal natuurlijk een periode van instabiliteit optreden en het wantrouwen t.o.v. de overheid en de banken zal toenemen. Een vertrouwenscrisis dus. Regeringen kunnen gaan wankelen en nieuwe verkiezingen kunnen grote verschuivingen laten zien. Maar ondanks ons gemopper op alle impopulaire maatregelen van de laatste tijd zullen we merken dat beleidsambtenaren ook mensen zijn en mede voor eigen lijfsbehoud alles in het werk stellen om vooral het financiële systeem niet te laten crashen. Zal nooit helemaal vlekkeloos kunnen verlopen in een wirwar van wankelende banken met belangenverstrengeling en tentakels die overal hun grip verliezen. Mogelijkerwijs zal hier en daar de noodtoestand worden uitgeroepen en gaan banken soms een week of langer op slot om te resetten. Een bail-in en een bail-out zouden beide kunnen worden toegepast. Maar een doemscenario hoe een heuse bankencrisis verloopt kan niemand voorspellen. Er zal ongetwijfeld een chaotische periode zijn en dan is het afwachten hoe sterk de banden zijn tussen de verschillende lidstaten van de EU. In hoeverre is men bereid om elkaar onderling te steunen en wat mag het kosten. Als banken straks in 2019 verder worden afgewaardeerd op de beurzen zal natuurlijk het vertrouwen onder de rekeninghouders sterk afnemen en zal menigeen op zijn hoede zijn. Men zal langzaam gaan beseffen dat er een tijd komt dat we flink moeten schokken om de sociale verzorgingsstaat overeind te houden plus wat daarbij hoort als een fatsoenlijk betalingssysteem. Geen (criminele) commerciële banken maar een eerlijk betalingssysteem. Geen luchthandel in schuldpapier maar een eerlijke rente voor je uitgeleende geld aan de bank. Nou ja, een algehele reset in feite van het huidige ondoorzichtige financiële systeem. Dat kun je niet zomaar van de ene op de andere dag invoeren. Er zal een overgangsperiode komen waarvan moeilijk valt in te schatten hoe lang die duurt en hoe deze verloopt wat betreft het vertrouwen in de overheden en banken.
Chaos in ons financiële systeem ja, maar anarchie met plunderingen nee. Er zijn scenario’s die zorgen dat de openbare orde in de grote steden moet worden bewaard. Politie en leger inzetten bij binnenlandse onlusten is wel het laatste middel. Hoewel, in de oudejaarsnachten kunnen we ons daarbij wel ongeveer een beeld vormen. Ik verwacht wel dat centrale banken een noodscenario kennen om de aangewezen systeembanken, ondanks een failliet, open te houden om het betalingsverkeer niet af te remmen. Daarnaast denk ik dat velen de onrust zien aankomen en geleidelijk aan wat spaarcentjes naar huis halen voor het geval dat. Maar ja, met dat ik dit schrijf realiseer ik mij dat juist hiermee het systeem aan het wankelen wordt gebracht. Als de banken worden leeg getrokken moeten centrale banken de “geldpers” aanzetten. Wat dat betekent in deze tijd dat hun balansen al bijna zijn opgeblazen door de enorme steunaankopen? Inflatie die gierend uit de klauw loopt naar hyperinflatie. Een bekend verschijnsel in tijden van een echte depressie. Hoe we het ook wenden of keren, een periode die wat onrustig zal verlopen is niet moeilijk te voorspellen na een lange periode van betrekkelijk rust na de WO II.