Uit diverse bevragingen blijkt dat wij Nederlanders behoorlijk somber zijn over de economische- en politieke ontwikkelingen in Europa, in de wereld en ook in ons eigen land. Nee het gaat daarbij niet over personen en partijen maar over een dieperliggend zeurend gevoel dat we met zijn allen op de verkeerde weg zitten. In het programma Tegenlicht is er aandacht voor de weg terug naar kleinschaligheid, naar ons kent ons, en we doen het samen op basis van vertrouwen.
Revolutionair antwoord?
We hebben allemaal, vooral de laatste decennia, kunnen meemaken dat alles groter moest. Efficiënter, effectiever en beter waren de theoretische slogans. In de praktijk betekende het dat we –op tal van terreinen- te maken kregen met call centers, telefoonmenu’s, wachtrijen, grote nieuwe gebouwen met veel glas en bestuurders die hun eigen beloning niet eens meer kunnen dragen. In Tegenlicht wordt in de aflevering van 8 oktober een beweging geschetst terug richting kleinschaligheid met als voorbeelden de energievoorziening en een onderlinge “inkomensverzekering bij ziekte” voor zelfstandigen.
Energievoorziening
Wie op straat goed rondkijkt die ziet tal van voorbeelden waarin de decentrale energievoorziening een rol speelt. Zonnepanelen, windmolens, biogasinstallaties en meer. Kernpunt in alle drie opties is enthousiasme. Wie mee gaat doen, ook al is het maar met één paneel, die verandert, gaat anders naar het weer, het eigen energieverbruik en de mogelijkheden kijken. Een gesprek met de buurman die ook meedoet wordt dan opeens weer leuk en interessant en voor je het weet ontstaan er groepjes, wordt er over netwerken en groei gepraat én worden de handen uit de mouwen gestoken. Samen een windmolen financieren, een wijk van zonnepanelen voorzien, mede door gezamenlijke inkoop en installatie. Er ontstaat passie, blijheid, gedeelde verantwoordelijkheid en zorg.
Energiemaatschappijen en ook de overheid zijn helemaal niet blij met dergelijke initiatieven. We krijgen steeds te horen dat het allemaal problemen geeft in het net en dat als er geen zon of wind is we weer terug willen kunnen vallen op de centrale energievoorziening. Wat ze er niet bij vertellen is dat ook conventionele centrales veel flexibeler zijn we geworden en dat het eigenlijk helemaal niet moeilijk is in deze tijd van computerbesturing en –prognoses om efficiënt bij te sturen. Ook had men al lang kunnen kiezen voor moderne kleinere centrales met elkaar verbonden via een geavanceerd netwerk. Kernpunt van de –stiekeme- weerzin tegen burgerinitiatieven blijft eigenlijk de voortdurende strijd om macht en zeggenschap, zowel bij de energiemaatschappijen als onze nationale overheid zelf.
Inkomensverzekering bij ziekte
Als tweede voorbeeld wordt ingegaan op het “Broodfonds”, een inkomensgarantie voor zelfstandigen. Hierbij zorgt een groepje van twintig tot vijftig mensen onderling voor een beperkt inkomen in het geval van ziekte van één der deelnemers. Men stort maandelijks een bedrag per persoon op een eigen aparte bankrekening. In geval van langdurige ziekte betaalt iedere deelnemer uit die aparte rekening, een klein bedragje aan de zieke, die daardoor toch aan een beperkt inkomen komt. Alles gaat op basis van vertrouwen en dat kan volgens de deelnemers ook heel goed omdat de groep klein is en de deelnemers nauw met elkaar verbonden zijn. Op de afbeelding laat één van de deelnemers, die drie-en-een-halve maand ziek is geweest, zien dat er door een veelheid van stortingen van 20 euro per maand toch een bedrag van zo’n 750 euro binnenkwam, waardoor ze net rond kon komen.
Spaanse regio’s
De behoefte aan kleinschaligheid gaat al veel verder dan door Tegenlicht in enkele voorbeelden wordt getoond. De Spaanse regio’s hebben altijd al gevochten voor onafhankelijkheid. Nu echter Europa meer en meer zijn stempel aan het drukken is op Spanje, wordt als tegenkracht ook de behoefte aan eigenheid nieuw leven in geblazen.
Naar een algehele ommezwaai?
We kennen het allemaal woningbouwcoöperaties, Pro-Rail, ziekenhuizen, banken, verzekeraars, energieopwekkers en -leveranciers, netbeheerders, telecomleveranciers, van een lokale- naar een regionale- en nu een landelijke politie en nog veel meer. The Sky is the limit. Groot is beter. Nog groter nog beter. De praktijk toont echter anders. In mijn werk heb ik talloze fusies en reorganisatie mogen meemaken en er mede leiding aan mogen geven. Terugkijkend is het er nooit echt beter van geworden. De voordelen konden absoluut niet opwegen tegen de nadelen. Als het mijn keuze zou mogen zijn zou ik zeker kiezen voor een “teruggang” richting kleinschaligheid. Samenwerken en samen verantwoordelijkheid dragen. Delen. Kiezen voor welzijn en duurzaamheid. Zorgdragen voor je kinderen en kleinkinderen, voor de omgeving, de medemens, dieren en planten en de aarde als geheel.
Groot en supergroot is niet goed en vooral niet beter, zeker als je alle elementen meeneemt. Weg met alle absurde beloningen en bonussen en eigen gekroonde grootheden. Nederland te klein voor uw enorme capaciteiten? Nou zoek dan een nieuw stekje in Opper Volta, Mongolië of Siberië. Veel geluk! Ook zonder u zullen we het vast wel redden, misschien zelfs wel een stuk beter. Hieronder de hele uitzending van Tegenlicht.
