Na mijn vorige column, waarin ik de mondiaal hellende schuldenberg onder de loep nam, lijkt de titel van deze column nogal tegenstrijdig met de inhoud van een column die juist zou moeten aanzetten tot sparen. (Alsof ik een bankier zou zijn). We leven in een nieuw tijdperk met een omgekeerd financieel stelsel. Moeten we minder lenen en meer sparen om te voorkomen dat we verzuipen in krediet? Of moeten we juist minder sparen om te voorkomen dat de economie vastloopt omdat we minder geld uitgeven? In tijden van crisis lopen de meningen over economisch stimuleren ver uiteen. De raadgevingen zijn zo tegenstrijdig dat gewone burgers niet meer weten waar ze aan toe zijn. En dat is juist de reden waarom we een crisis ingaan. Er is teveel fout gegaan. Deels door panische coronamaatregelen door de regering en mede door panische monetaire ingrepen van centrale banken. In een financiële crisis wordt altijd achteraf de balans opgemaakt en roepen analisten dat we minder hadden moeten lenen en meer eigen geld hadden moeten besteden voor de aankoop van onze bolide en eigen woning. Berouw komt na de zonde.
Online shoppen maakt woonwijk onveilig
De financieel lange termijn inzichten zijn vaak ver te zoeken bij het nemen van belangrijke financiële besluiten, puur om reden van emotie. We leven in een tijd van grote uitdagingen waarbij we voortdurend emotioneel geprikkeld worden door het vele moois dat er rondom ons te koop wordt aangeboden. Westerse economieën zijn overstroomd met luxe goederen doordat er momenteel een ware overproductie is van vele luxe goederen. Vooral het online shoppen heeft een grote vlucht genomen waarbij aantrekkelijke aanbiedingen over ons beeldscherm flitsen. Met flinke kortingen wordt ons een zee van luxe artikelen voorgeschoteld. Het is de grote verleiding die extra wordt aangewakkerd door de enorme overcapaciteit in consumentengoederen. De concurrentie tussen Amazon, Bol.com, Coolblue, enzovoort is moordend. Leidt tot lege winkelpanden en files van bestelbusjes. Pakjeskoeriers die een petitie aanbieden voor het verwijderen van verkeersdrempels en actievoerende moeders die de bestelbussen uit de buurt willen verbannen. Hun voorstel: een afhaaldepot op de hoek van de straat. Achter mijn voordeur staan soms meerdere pakjes opgestapeld voor de buren aan weerszijden en van de overkant. Allemaal hardwerkende tweeverdieners en geen tijd om te shoppen in de Hoofdstraat. Mijn buren zijn blij met ons. Gepensioneerden die zich nuttig maken voor de pakjesopvang in de buurt.
Dit loopt uit de hand
Zonder het te beseffen leven we in een wereld van overdaad. Door de globalisering in de afgelopen decennia is de wereldwijde productieketen ondergebracht in lage lonen landen en is mede daardoor de inflatie onwenselijk laag gebleven. Nu lopen we aan tegen deflatie. Luxe goederen worden goedkoper doordat voorraden groeien. Consumenten houden de hand op de knip, geschrokken door een pandemie die de wereld nog altijd in z’n greep houdt. Mensen bewaren hun besparingen op de bank of thuis in een ouwe sok omdat banken geen rente meer vergoeden. Depositorekeninghouders hevelen hun saldo over naar een effectenrekening omdat alleen de beurzen nog renderen. Wat is er aan de hand in consumentenland? Dit loopt toch uit de hand?
Alleen de elite
Ooit hadden we geleerd om te sparen voor de aanschaf van onze duurzame spullen. We werden daarvoor beloond met een reële rentevergoeding die hoger was dan de geldontwaarding. Nu hebben centrale banken de rente naar nul gemanipuleerd en teren we in op ons banksaldo na aftrek van bankkosten en inflatie. De omgekeerde wereld die heeft geleid tot een extreem krediettijdperk. We hoeven niet meer te sparen want geld lenen kost geen drol. Je hoeft alleen maar de lening terug te betalen. Met een woning als onderpand voor de hypotheek en ons maandloon als garantie op aflossing op de persoonlijke lening. Maar dat is alleen voor de hogere inkomens zoals die ooit werden verdiend door de middenklasse. Helaas zijn de inkomens in deze inkomensklasse afgeroomd door belastingdruk en achterblijvende loonontwikkeling. Hierdoor kunnen steeds meer mensen minder lenen. En is het echte “lenen” grotendeels weg gelegd voor de hogere inkomens en de vermogende klasse die behalve een flink inkomen ook vermogend zijn. Alleen de elite kan garant staan voor goedkope leningen waarmee men speculeert op de beurs. Alleen daar valt nog rendement te behalen. Niet bij de bank met een depositorekening waar je voor een saldo boven de ton moet betalen. Nogmaals, de omgekeerde wereld. Dit loopt uit de hand, zo zegt mijn gezond verstand.
Kijkje op de beurzen
Kijken we zijdelings even naar de beurs. Zag ik onlangs cijfers voorbij komen over de waarde van Amerikaanse aandelen. In 1990 was de totale waarde van alle Amerikaanse aandelen 60 % van het BBP. 30 Jaar later is dat 200 %. Financiële markten zijn niet alleen in de VS maar ook in Europa totaal uit het lood geslagen dus. Aangemoedigd door centrale banken die koortsachtig proberen het krediet als verdienmodel van de banken overeind te houden. Door gratis geld voor de elitaire financiële markten te creëren maar voorbij gaan aan de massa die de pijn van de recessie voelt. De massa, van wie een steeds groter deel afhankelijk wordt van de overheid en een beroep doet op WW-uitkeringen en overheidssteun voor het MKB. Mensen die geen rendement kennen op bezittingen maar hoge huren betalen en de hoofdprijs voor een woonhuis. De massa die steeds minder geld laat rollen in de economie. En bedrijven tot wanhoop drijven omdat hun omzetten inzakken. Ooit was dat een trigger voor een inzinking op de beurzen. Lagere omzetten, lagere winsten, lagere dividenden, beleggers die verkopen, de aanzet naar een recessie.
Spanningsveld gaat ontladen
Gelukkig zijn we aanbeland in een nieuwe wereld. Het tijdperk van gratis geld. De elite heeft al een voorsprong opgebouwd. De 10 procent superrijken hebben meer dan 70 procent van de mondiale bezittingen vergaard. 90 Procent van de wereldbevolking mag het doen met wat overblijft. De resterende 30 procent van de aardse rijkdom. Hier klopt iets niet, ik zie een weerbarstige onbalans. Het enorme spanningsveld van inkomens- en vermogensongelijkheid is momenteel aan het ontladen. Dat gebeurt op meerdere fronten met diverse onderliggende oorzaken. Van rassenonlusten, discriminatie, demonstraties en gewelddadige protesten tegen beteugelende maatregelen. En bijna vergeten, de gele hesjes. En ook de gevaarlijke anarchie in de VS met gewelddadige protesten in de grote steden en extreme polarisering bij de presidentsverkiezingen aldaar. Alles en iedereen krijgt de schuld. Het is de bekende optelsom van narigheden. Het wordt tijd om er een streep onder te zetten. Onder de streep komt een heel groot getal. Pas dan begint het bal.
GW
