Het lijkt een vreemde vraag over iets wat we allemaal dagdagelijks gebruiken. “Geld?” antwoordt mijn echtgenote, wanneer ik haar die vraag stel. “Dat is een hoop papiertjes waar men van zegt ‘dit is geld’, en ze kunnen er van bijmaken zoveel ze willen.” Nou, voor iemand die in se weinig van economie af weet nog zo’n gek antwoord niet. Ze heeft het vast ergens gelezen of van horen zeggen, maar dan heeft ze dat toch goed onthouden. “Ze” zijn dan de centrale banken van de wereld. De geldscheppers, de makers van ons geld. Zij het euro’s, dollars, ponden, yen,… Wel 180 munten worden door de Verenigde Naties officieel erkend als zijnde ‘geld’, in 195 landen.
Van edelmetaal naar papier
Het soort geld dat we met z’n allen gebruiken is geëvolueerd in de loop der tijden. De eerste en oudste gekende vorm van geld is edelmetaal, goud en zilver. Het was en is nog steeds zeldzaam en kreeg dan ook een monetaire waarde. Daarvoor moeten we meer dan 2000 jaar terug in de tijd. Muntstukken dus. Papiergeld in de vorm die wij kennen ontstond in de 11de eeuw, in China. Papiergeld, biljetten dus, werd handiger gevonden toen de (wereld)handel toenam, tezamen met een groeiende bevolking. In het Westen werd het aldus courant in de 17de eeuw.
Electronisch
Creditcards, plastic geld als het ware, vormden een volgende stap in de evolutie van geld. Zij deden hun intrede in de jaren ’50 van de 20ste eeuw. Om vervolgens heel snel internationaal aanvaard te worden. Contant geld werd aldus meer en meer verdrongen door betaalkaarten, de zogenaamde pinpassen en kredietkaarten. Geld werd electronisch. Digitaal. Ook op Geld.nl. Bij uitstek het beste vergelijkingsportaal voor geld.. Maar ook giraal electronisch. Plastic kaarten, bankrekeningen.
Wat is geld? Krediet?
Hele industrieën van banken en andere financiële instellingen werden groot en machtig dankzij krediet. Hoe meer geld er geschept werd, hoe meer krediet verleend kon worden. Aan burgers maar ook aan bedrijven en overheden. Het leuke aan krediet is dat je op voorhand geld kunt uitgeven (kopen, betalen, investeren). Het is er nog niet, het bestaat in feite nog niet, je moet het nog verdienen (met arbeiden, werken; of werken met geld). Sinds in 1971 elke band tussen geld en goud opgegeven werd, kunnen overheden dit ook doen naar goeddunken. De goudstandaard was begraven. Vanaf dat moment hoefde de geldcreatie zich niet meer te laten weerhouden door, schikken naar de hoeveelheid goud in de kluizen. Ging het ook bergaf met de waarde van dat geld. De koopkracht.
Schuld
Burgers, bedrijven en overheden konden zich plots veel meer permitteren. Veel sneller ook. Het werd eerst uitgeven, spenderen. Dat (terug)verdienen zou later wel volgen. Dat ‘later’ is ondertussen wel véél later geworden. De hoeveelheid schulden in de wereld is anno 2010 toegenomen tot een hallucinante omvang. 250 Biljoen dollar. Dat is 250.000 miljard dollar. Het lijkt wel alsof iederéén in de schulden zit, en dat is in zeker zin ook. Niet één natie is echt schuldenvrij, zelfs de rijkste olieproducerende landen niet. Heel veel bedrijven en burgers idem dito. Iedereen moet geld aan iedereen. Zo leeft en werkt en draait de wereldeconomie verder. Door middel van ultra lage of zelfs negatieve rentes wordt sparen ook ontmoedigd, bestraft zelfs. Alles om die economie maar te stimuleren, draaiende te houden.
Crisis
Af en toe komt er een kink in de kabel. Het schuld/kredietsysteem hapert. Dat is dan wanneer een land, een groot bedrijf of een deel van de bevolking op een gegeven moment zijn schulden niet meer kan terugbetalen. Net als bij het dominospel dreigt er dan gevaar. Wanneer één van de doministenen omvalt… Met allen aan allen en alles aan alles verbonden dient men dus mekaar uit de nood helpen. Zo’n toestand ontstond in 2011. We noemden het de Kredietcrisis en de vlag dekte volledig de lading. De laatste maanden van 2019 dreigt er opnieuw een crisis, en weer vanuit de Verenigde Staten. Waarop de Federal Reserve, centrale bank, honderden miljarden nieuw, verzonnen geld, dollars, in het systeem ging pompen. Resultaat en vervolg van het verhaal nog onbeslist.
Cash is (f)out
In 2019 doet zich nog een ontwikkeling voor. Overheden internationaal zijn bezig contant geld uit roulatie te drijven. Zo willen ze het gedeelte geld met een criminele oorsprong (denk aan drugsgeld bijvoorbeeld) veel moeilijker maken wit te worden gewassen. Meer controle krijgen over ieders bezittingen en financiële doen en laten in het algemeen ook. De oplettende burger merkt het reeds zelf. Geld letterlijk zien, in handen houden, bevoelen, betasten, uittellen wordt steeds zeldzamer.
Digitaal
In reactie op de ongebreidelde creatie van geld (bijdrukken, via de computer bij verzinnen) vanwege overheden, vond ene Satoshi Nakamoto (pseudoniem) in 2009 digitaal geld uit. Dat werd dan de Bitcoin. Andere cryptomunten en tokens zagen vervolgens het licht en tien jaar later bestaan er wel meer dan 3000 verschillende. Het idee achter die bitcoin en de meeste altcoins is een nieuw soort geld maken. Van de mensen, voor de mensen. Het eigendom van geld terug aan die mensen geven. In een beperkte hoeveelheid: 21 miljoen bitcoin zou er komen in totaal, met reeds 18 miljoen gecreëerd. In het jaar 2140 zullen alle bitcoins gemijnd zijn. Om uiteindelijk inflatie, muntontwaarding, koopkrachtverlies te elimineren.
Populariteit
Omdat anno 2019 heel wat overheden digitale munten als een bedreiging beginnen zien voor de status van de nationale munten, zijn ze in de richting van een eigen, staatscryptomunt aan het denken, werken. Waarschijnlijk zouden sommige cryptomunten het liefst gewoon verbieden. Wat moeilijk ligt gezien de immer stijgende populariteit. Er zouden reeds zo’n 150 miljoen wallets (digitale portefeuilles) bestaan met 25 tot 35 miljoen effectieve gebruikers, houders van digitaal geld, verspreid over heel de wereld.
Central Bank Digital Currency
Sommige landen doen dit inderdaad effectief: crypto gewoon verbieden. Met het risico de aantrekkingskracht net te verhogen. In naties waar (hyper)inflatie heerst, zoals in Venezuela, Zimbabwe en Argentinië, grijpen burgers net naar cryptomunten als een redmiddel. Nog liever de volatiliteit van de bitcoin verduren dan nog langer de eigen munt dag na dag minder waard zien te worden. Andere landen die merken vanuit welke richting de wind waait, proberen een eventuele monetaire overheersing van buitenaf voor te zijn. In de zin ook van: if you can’t beat them, join them. Zij staan het verst in de ontwikkeling van een CBDC, een central bank digital currency. Kleine naties lopen daarin voorop en het zijn, of all places, The Marshall Islands die met de primeur zijn gekomen.
