Vervolg van deel 1 | We belichtten al Hayek en Keynes – de denkrichting van deze laatste econoom werd in deze crisisjaren door the powers that be gevolgd. Maar natuurlijk hebben ze Keynes ook weer verkeerd begrepen : uitgeven in moeilijke tijden, jawel, maar ook sparen in goede tijden. Dat laatste hebben ze uiteraard, kortzichtig en gemakzuchtig, achterwege gelaten. Er bestaan nog andere belangrijke en ook tegengestelde stromingen die het zeer wel voor hebben met de maatschappij, en zeker in crisistijd. Kijken we naar De Oostenrijkse School.
Lijnrecht tegenover Keynes
De Oostenrijkse School is een stroming binnen de economische wetenschap die lijnrecht tegenover Keynes en diens volgers staat. Zij voert terug tot 1871 en de Universiteit van Wenen. Zij was de eerste tegenstander van het marxisme en elke vorm van centraal geleide economie of socialisme. Na Carl Menger (1840-1921) als grondlegger kwam een bekender naam op : Ludwig von Mises (1881-1973), zie foto. Hem wachtte een reis van geboorteplaats Oekraïne naar Wenen en van daar uit naar de VS om Amerikaans staatsburger te worden in 1946. Naar hem werd ook het Ludwig von Mises Institute in 1982 opgericht. Bekende namen als Ron Paul en Peter Schiff zijn fervente aanhangers van de Oostenrijkse School, waarvan de theorieën meer aandacht kregen als voorspellers van de Amerikaanse kredietcrisis.
Praktisch
Volgens de opvattingen van Von Mises zijn ernstige economische crisissen zoals de Grote Depressie (en de huidige Kredietcrisis kwalificeert zich zeker ook) het gevolg van kunstmatige kredietexpansie (denk aan de vele jaren van “goedkoop geld” onder oud-Fed-voorzitter Greenspan, de voorganger van Bernanke). Dit houdt in dat banken véél meer leningen toekennen dan er spaargeld in de economie aanwezig is. Hierdoor ontstaat wel een tijdelijke boom maar die is in se niet houdbaar want kunstmatig. “Onvermijdelijk komt het ogenblik dat de werkelijkheid terugslaat” (!), het keerpunt waarop er kredietcontractie plaatsvindt en tal van projecten onrendabel blijken.
Volgens de Oostenrijkse School zijn dergelijke crisissen niet “noodzakelijk”, zelfs niet inherent aan het kapitalisme. Indien kunstmatige kredietexpansie aan banden gelegd word verdwijnen deze op-en-neer bewegingen uit de economie. “Om deze en andere reden pleiten nogal wat aanhangers voor de invoering van de goudstandaard, waarbij zichtrekeningen 100 % gedekt moeten zijn”. Full Reserve Banking dus, met een geleerde term.
Robert Shiller
In 2013 krijgt de Amerikaanse professor Robert Shiller (1946) de Nobelprijs voor Economie. Zijn boek Irrational Exuberance waarschuwde dat de Amerikaanse beurs een bubbel aan ’t vormen was en in maart 2000 in de grote problemen zou komen – inderdaad de exacte datum! Later waarschuwde Shiller voor de overdreven huizenprijzen; ditmaal geloofde niemand hem…tot ook deze crisis in 2007 uitbrak. Shiller is een aanhanger van Keynes : hij keurt het bezuinigen door overheden af en vindt dat ze moeten blijven investeren tijdens een recessie, blijven stimuleren. Daarbij mogen de belastingen voor de rijken gerust verhoogd worden. Hij heeft ook een uniek maar controversieel plan om de Amerikaanse staatsschuld te beheersen en mogelijks zelfs te elimineren (of is het camoufleren?) : die schuld zou in ontelbare stukjes verdeeld kunnen worden en verkocht. Iedere koper zou dan intrest krijgen naargelang het BNP groeit.
Bekijk en beluister de professor hier over het fragiele herstel en de huizenmarkt, een week geleden :
[youtube id=”sZtoKC7qwtA” align=”center”]
In het derde deel van deze artikelenreeks gaan we het specifiek hebben over Nederland. Wie zijn onze belangrijke economen, waar staan ze voor, wat denken en zeggen ze vandaag?
(wordt straks vervolgd)
