Het is vandaag zoeken naar een gat in de markt en we trekken ons op aan karige succesverhalen, velen proberen het na te bootsen. Kaas met gaatjes bestaat jammer genoeg niet, aan gaten is echter geen gebrek. Door ons te verankeren aan het gekende monopolyspel ontgaat het ons misschien, er bestaan op onze wereld grote kraters waarin mensen leven. In dit artikel een reflectie over ‘kloven’ met als benchmark Ken Wilber. We openen met een passage uit zijn werk Een Beknopte Geschiedenis van Alles, over communicerende vaten die het moeilijk hebben om te communiceren.
Westers
Soms zegt men dat één van de grootste problemen in de Westerse samenleving de kloof tussen arm en rijk is, dat is waar. Echter, dit is een ‘Westerse’ manier om ernaar te kijken, louter gekwantificeerd als de inkomenskloof. En hoe alarmerend die kloof ook is, er is nog een zorgwekkender kloof, namelijk de innerlijke kloof, een cultuurkloof, een kloof in bewustzijn, een kloof in de diepte. Als het zwaartepunt van een samenleving meer en meer verschuift, als steeds meer mensen overgaan van egocentrisch naar etnocentrisch en wereldcentrisch dan plaatst dit een zware last op de samenleving om deze mensen ‘verticaal’ te integreren. En hoe dieper het zwaartepunt van een cultuur ligt, des te groter is de noodzaak en de last van deze verticale integratie. Zoals altijd maakt het nieuwe en hogere zwaartepunt de beschikbaarheid van de hogere of diepere structuren voor individuele burgers mogelijk, maar garandeert het die NIET.
Cruciale (h)erkenning
Naarmate het zwaartepunt van een maatschappij verschuift, zijn er mensen die kunnen achterblijven, gemarginaliseerd, uitgesloten van hun eigen ontwikkeling, benadeeld op de meest gruwelijke wijze, namelijk in hun innerlijke bewustzijn, waarde en betekenis. Dit schept een interne spanning in de cultuur die verwoestend kan zijn. De kans op een cultuur- of bewustzijnskloof wordt groter bij iedere nieuwe culturele transformatie. Omdat in het ‘Westen’ geen diepte wordt erkend, kunnen we geen zicht krijgen op de dieptekloof, de cultuurkloof, de bewustzijnskloof, die daardoor de ontwikkelde en ‘beschaafde’ landen zal blijven teisteren totdat dit meest cruciale probleem eerst (h)erkend wordt, en vervolgens in een kader gezet wordt op manieren die ons in staat stellen ermee te leren omgaan.
Interactie
Anders gezegd, het leven is meer dan de absolute leegte van een pensioenkas. In zijn werk Integrale Psychologie gaat hij verder, het vierkwadrantenmodel is daar een getuigenis van. De interactie tussen deze kwadranten is wat aan ons oog verschijnt, hierop reageren we op onze eigen manier. Ondanks ons streven naar orde, eenvoud en transparantie kan er vanalles mislopen, zelfs absurde scheeftrekkingen manifesteren zich. De economische crisis is daar een perfecte getuigenis van, miljoenen mensen worden in de waan gelaten en oplossingen liggen op de tafel. Zelfs een mondiale catastrofe is niet onwaarschijnlijk, er zijn vaten maar blijkbaar geen communicatie meer. Wat rest zijn bomvaten.
Tikkende tijdbom
Doemdenken zonder meer is nooit een goede zaak, net zoals doen alsof er niets aan de hand is. Het is quasi hetzelfde, op die manier komen we niet tot een doorbraak. Volgens het model bevindt onze economie zich rechtsonder, naargelang de configuratie van ‘het systeem’ zal dat een effect hebben op onze manier van denken. Ons gedrag wordt erdoor beïnvloed waardoor we ahw zelf dat systeem worden, auto-conform komen we dan niet op het idee om het anders aan te pakken. Wat rest is een gevoel van gevangenschap maar er gebeurt – tenzij knip- en plakwerk – niets. Het systeem neemt een loopje met ons, in het verlengde nog meer vergaderingen en regeltjes om de intellectuele schijn hoog te houden. Voeg hier verschillende culturen aan toe in een globaliserende wereld en we voelen de spanning stijgen. Onze reactie hierop kan dan weer variëren maar finaal leven we vandaag op een tikkende tijdbom, willens nillens. Het zijn allerminst prettige gedachten en we hebben er misschien liever niets mee te maken, ook dat is begrijpelijk maar we ontkomen er niet aan. It’s a joined venture, no place to hide.
Biflatie
De relevantie met biflatie is nu misschien totaal zoek, toch is dat niet zo. Wetenschappers stellen dat minieme fluctuaties een systeem in een heel andere richting kunnen stuwen, dergelijke attractors kunnen conflicten niet enkel neutraliseren maar ook overstijgen opdat strijdende partijen tot verzoening komen. Biflatie is niet meer dan een dergelijke attractor, het is bijna ongeloofwaardig dat het zo eenvoudig kan zijn. Op verschillende manieren is dat aantoonbaar, voeg simpelweg deflatie toe aan het economische spel en niet enkel inkomenskloven verdwijnen als sneeuw voor de zon, ook het systeem kan een ethische facelift ondergaan. Althans, biflatie herbergt deze potentie, het is een zaak van mensen om het idee te cultiveren en om te zetten in praktisch uitvoerbare plannen. En wie of wat hebben we daarvoor nodig? Democratie? Kom eens met een oplossing? Gaten in de markt?
