Moeten centrale banken voor het gerecht?

‘Gekochte welvaart’. Het is een kwestie van tijd voordat iedereen is wakker geschud en zich afvraagt of de huidige welvaart een echte welvaart is. De vaste bezoekers op deze site weten inmiddels dat de huidige welvaart een gekochte welvaart is. Gekocht met geleend geld uit de toekomst. Hoe fout dat is leg ik hier uit. Toch gaan we er met ons allen in mee. Het bekende kuddegedrag; we volgen de rest van de kudde en de goede herder waakt over ons. 

Puur alleen het geld

Het is het systeem dat nu eenmaal zo in elkaar zit. Veel westerse economieën hebben democratische regeringen en in ondemocratische landen, zoals Rusland, China, islamitische staten en schurkenstaten volgen burgers netjes de opgelegde wet- en regelgeving. Democratisch tot stand gekomen of niet, het maakt niet zo heel veel uit. Waar het echt omdraait is het geld. Puur alleen het geld. Geld maakt macht en geeft koopkracht. Macht voor de elite die veel geld bezitten en koopkracht voor de burgers om in hun dagelijkse kosten van levensonderhoud te kunnen voorzien. In mijn vorige column heb ik met een eenvoudig plaatje aangeduid dat de uitgifte van geld en de route van het geld wordt bepaald door 2 instanties. De overheid en de centrale bank. Behalve voor de economische activiteiten tussen burgers en bedrijven onderling wordt het (belasting)geld afgedragen aan de overheid en wordt het in circulatie brengen van basisgeld geregeld door centrale banken. Ook zijn deze verantwoordelijk voor het monetaire beleid.

Geld werd goedkoop

Wie denkt dat overheden de grote boosdoeners zijn van verkwisting van ons geld heeft gedeeltelijk gelijk maar de echte schuldigen zijn centrale banken. Met hun beleid bepalen zij wat ons geld waard is. En dat is veel op dit moment. Hoe tegenstrijdig klinkt dat wel niet als bekend is dat de massa gewoon net rondkomt of net niet. Waarom is geld veel waard? Simpelweg omdat de inflatie laag is in veel westerse democratieën. Er is  nauwelijks geldontwaarding. Heeft alles te maken met het uit de hand gelopen monetaire beleid van de ECB, de FED en andere centrale banken. Mondiaal gekoppeld door de verstrengeling van het monetaire stelsel. Met de aanhoudende daling van rentetarieven vanaf de jaren tachtig werd geld goedkoper. Het beleid was stimulering van economische groei door uitgifte van krediet. Hoe goedkoper het geld hoe meer geld in omloop. Een slim beleid waarmee we om de tuin zijn geleid. De economische groei bleef op peil met de opname van krediet en hield gelijke tred met de bevolkingsgroei. Om te voorkomen dat we geld tekort komen.

‘Point of no return’

Echter is een beleid van aanhoudende geldcreatie door uitgifte van krediet zeer riskant. Geld lenen is geld uit de toekomst naar voren halen en dat betekent dat we moeten terug betalen. Met rente uiteraard. De rente- en aflossingsverplichtingen maken het besteedbaar inkomen van de toekomst kleiner. Om te voorkomen dat we daardoor vastlopen en het BBP zal dalen is de rente systematisch in stapjes verlaagd. We vonden dat massaal prettig. Geld werd alsmaar goedkoper. Prettig voor de overheid die goedkoop kon lenen op de kapitaalmarkt en prettig voor de consument en niet te vergeten de beleggers. Het nadelige neveneffect was bijzaak. Dat prijzen van vastgoed en aandelen alsmaar bleven stijgen. In onze monetaire geschiedenis werd dat recht getrokken door de rente voorzichtig in stapjes te verhogen zodra de economische groeicijfers dat toelieten. Veel economen wijzen er nu op dat renteverhogingen veel te lang zijn uitgebleven en dat centrale banken het punt van ‘no return’ zijn overschreden.

Ontspoord beleid

Renteverhoging is een beleidsinstrument wanneer er sprake is van oververhitting van de economie. Vooral om inflatie en onrust onder de bevolking te voorkomen omdat geldontwaarding altijd achterblijft bij de loonontwikkeling. Maar wat blijkt nu? De economische groei is voor het derde jaar aan het inzakken, terwijl de (centrale) rente in Europa op nul en negatief staat. In de VS heeft de FED nog wat ruimte. Staat daar op 1,75 procent. Hoog tijd om snel de balans op te maken. Waar staan we nu in dit ontspoorde monetaire tijdvak? Zoals ik even eerder aangaf is er geen weg meer terug. Met enorme bubbels in aandelen en vastgoed. De hoofdprijs voor een woonhuis en de hoofdprijs voor de AEX met een hoogste stand in negentien jaar!

Bedrogen door bankiers

Echter is de gewone burger de grote verliezer, de massa dus. Een koophuis onbetaalbaar, spaartegoeden die interen en pensioenreserves die ook interen. De 10 procent superrijken zijn de grote winnaars. De inkomens- en vermogensongelijkheid is extreem en groter dan ooit in onze monetaire geschiedenis. Ik hoef hier niet uit te leggen wat de gevolgen kunnen zijn. Iedereen met gezond verstand weet dat de geschiedenis aantoont dat er revoluties ontstaan bij uitbuiting van de bevolking. Ook in deze tijd dat het leven goed is in onze (doorgeschoten) NL-democratie is er ontevredenheid onder de massa. Het borrelt. Er komt een moment dat de massa inziet dat we massaal zijn bedrogen door bankiers die een beleid hanteerden dat alleen goed was voor de elite.

Belastingen omlaag

Let op, economische groei daalt vanaf 2018. Respectievelijk: 2,6 procent,  1,8 voor 2019 en 1,5 als prognose over 2020. Juist voor dit jaar zou het dramatisch meer kunnen dalen als China langer op slot blijft. Het weinige vertrouwen bij de massa zal snel kunnen omslaan naar wantrouwen als ineens pijnlijk duidelijk wordt dat centrale banken zijn vastgelopen met hun repressieve rentebeleid. We blijven hangen op de nullijn of misschien nog meer negatief. Tegelijk gaan overheden fiscaal stimuleren. Als Europese regeringen beginnen om hun belastingtarieven te verlagen dan is dat een noodsignaal. Het lijkt leuk als ons meer inkomen wordt beloofd door lagere belastingheffingen. Maar wacht even, waarmee betaalt vadertje staat dat? Als begrotingstekorten ontsporen met hogere uitgaven ter rechterzijde en lagere belastinginkomsten ter linkerzijde op de balans? Precies, met staatsleningen op de kapitaalmarkt. 

Rente snel omhoog

Nu zitten we met 26 andere lidstaten vast in een Europese Unie en in een muntunie. Daarbij bevinden zich veel landen met hoge begrotingstekorten en veel hogere staatsschulden dan het braafste jongetje van de klas, zoals NL zich voordoet. Als al die katten in nood tegelijk die sprong omhoog maken en zich massaal op de kapitaalmarkt begeven dan wordt de vraag naar krediet ineens erg groot. De marktwerking is nog altijd zo dat bij veel vraag de prijzen omhoog schieten. De prijs van het geld dus. Dat zal zomaar ineens heel snel kunnen gaan. En dan gaat de rest nog sneller, zoals het wantrouwen onder de bevolking. Massale prijsverhogingen door een gierende inflatie en onhoudbare begrotingstekorten bij overheden en in de eigen huishouding.

Mosterd na de maaltijd, het is te laat

Het optelsommetje van zoveel narigheden is dan snel gemaakt. Ook worden zondebokken gezocht, maar altijd als het kwaad is geschied. Bankiers van centrale banken zijn snel weer van het toneel verdwenen en de zittende regeringen worden opgescheept met parlementaire enquêtes om de schuldigen voor het gerecht te slepen. Mosterd na de maaltijd, het is te laat. We zijn massaal mee gegaan met het sprookjesachtige beleid van centrale banken dat geld bijna voor niets te koop was. Waarom doen we dat telkens opnieuw? Ach, het antwoord gaf ik al in de eerste alinea, het is het bekende kuddegedrag. De goede herder (ECB) waakte immers over ons.

GW