De maatschappij waarin we nu leven is gevormd door de jaren heen en heeft alle voorgaande tijdperken doorlopen. Tevens heeft het diverse wereldoorlogen, natuurrampen en crises overleefd. Vaak doet zich de vraag voor of hogere machten of krachten de samenleving beïnvloeden en een maatschappij hebben gecreëerd zoals we die nu beleven.

Bestaat een maakbare samenleving?

Niemand zal daar een exact antwoord op kunnen geven. We kunnen alleen terugkijken op hoe de dingen zich hebben ontwikkeld. Gedane zaken nemen geen keer. Maar een kritische kijk op de huidige bankenwereld lijkt op dit moment zeker niet verkeerd. De laatste decennia zijn onze banken maar ook onze overheid namelijk enorm opgezwollen.

Snel internationaal geldverkeer

Het is een feit dat de westerse landen behoorlijk naar elkaar zijn toegegroeid wat betreft de inrichting van hun economieën en democratieën. Er is een redelijk vrij handels- en personenverkeer met niet al te veel belemmeringen. We kunnen gaan en staan waar we willen. Vliegreizen zijn zo ongeveer voor iedereen betaalbaar. Ons betalingssysteem met het girale geldverkeer, bijna verdrongen door internetbankieren, zorgt er voor dat we op elk gewenst moment tot in de verste uithoek een betaling kunnen verrichten en direct over ons geld kunnen beschikken. Voor zover je rekening tenminste voldoende saldo heeft. Een snelle wereld met een snel internationaal geldverkeer. Hebben we ongetwijfeld met z’n allen zo gewild en we maken er in elk geval dankbaar gebruik van. Door globalisering en andere ontwikkelingen zijn de banken enorm machtig geworden; ze beheren ons geldsysteem en doen aan geldschepping door uitgifte van kredieten.

Bankenkartel

Gezamenlijk vormen de banken een groot kartel, hoewel dat door het bankwezen uiteraard ontkend zal worden. De banken zijn door hun enorme omvang too big to fail en tevens bepalen ze voor een groot deel hoe onze financiële wereld er uitziet. De Nederlandse bankensector is ongeveer vier keer zo groot als de Nederlandse economie en is daarmee één van de grootste bankensectoren in Europa. Van echte concurrentie tussen de banken is geen sprake. De meesten onder ons zullen een rekening hebben bij de Rabo, ABN/AMRO of ING Bank. Daarnaast bestaan er nog nog een aantal kleinere banken, maar in feite doen ze allemaal hetzelfde. Een te lage spaarrente en een te hoge hypotheekrente met nauwelijks onderlinge verschillen in de percentages. We lopen met z’n allen echt niet te shoppen om onze centen dan weer bij de ene en dan bij de andere bank onder te brengen. Anders dan bij energieaanbieders en zorgverzekeraars bijvoorbeeld. Daar willen we nog wel eens overstappen.

Banken en overheden: één groot machtsblok

Bij onze “oude vertrouwde bank” hebben we nog vaak het idee dat onze centen in veilige handen zijn. Ondanks wat er allemaal de laatste jaren is gebeurd met de diverse kapitaalinjecties en reddingen van verschillende banken door “onze overheid”. De bank, met onze centen, valt niet om want de overheid, ook met onze centen, redt deze toch wel? Althans, zo denken we nog altijd. Feitelijk zijn de banken door de overheidssteun en –garanties zodanig afhankelijk van de overheid dat je zou kunnen zeggen dat door de onderlinge verbondenheid en verwevenheid de hele bancaire sector met het betalingssysteem te samen met de overheid één groot machtsblok vormen. De macht van de banken en overheden is oneindig groot. Ze hebben de touwtjes in handen wat betreft het beheer en zeggenschap over onze centen. Eén en al belangenverstrengeling, waarbij de burger niet meer anoniem is bij de beweging van z’n eigen geldstroom. Alles is in beeld en geregistreerd, tenzij je als crimineel de kost verdient in een zwartgeldcircuit.

Vertrouwen in banken?

Kennelijk hebben we met ons allen nog een groot vertrouwen in het bankwezen en het betalingssysteem waar we allemaal afhankelijk van zijn. Dat de banken daarnaast in een enorme financiële (schulden)carrousel deelnemen op de financiële markten met veel ondoorzichtige en risicovolle producten, zoals waardeloze staatsleningen, de derivatenhandel en de subprime hypotheken lijken we normaal te vinden, of beter gezegd, we weten het niet eens. Het zijn riskante producten waarvan wij “onnozele burgers”  totaal niet snappen hoe deze in elkaar steken. En dan te bedenken dat onze ouwe getrouwe banken keurig op onze centen passen en er voor waken dat het geldverkeersysteem zonder haperingen 24/7 blijft doordraaien.

Nederland geen Cyprus?

“Dus toestanden zoals op Cyprus in maart 2013 met een vulgaire spaarheffing achten we uitgesloten toch?” Het aloude principe van geld in bewaring geven bij de bank, waar het veilig in kluizen ligt opgeborgen is door de recente gebeurtenissen al lang achterhaald. Onlangs een rondje bij banken langs gebeld of ik een kluisje kon huren voor mijn juwelenschat (ha, ha, ha). Vrijwel onmogelijk in mijn regio. Na wat googelen kom je terecht bij professionele verhuurbedrijven van safeloketten. Banken hebben geen kluizen meer voor ons burgers. Waarom zou je, als het geldverkeer steeds vaker digitaal beweegt en papier- en cashgeld over een paar jaar waarschijnlijk ook achterhaald is. Juwelen bewaar je maar thuis achter je Rembrandt of van Gogh.

Op naar een cashloze maatschappij?

De banken en onze overheid zullen ons in de toekomst verplichten om alleen nog elektronisch te betalen via onze mobiel of met fingerprint. Geen cashgeld meer uit de muur. Veel veiliger toch? Geen straatroof en plofkraakjes meer. Nog meer bankfiliaaltjes dicht. Hypotheek regelen kan via internet. Voor passeren van de hypotheekaktes hoeven we alleen nog naar de notaris. Gewoon alle geldverkeer en diverse financiële transacties via internet. “All under control.” Bankzaken doen we in dit digitale tijdperk al thuis achter de pc. We zijn selfmade thuisbankiers. Voor vragen kun je terecht bij de automatische antwoordgenerator, dus geen bankpersoneel meer nodig. Nou ja, alleen de managers natuurlijk. Zij zorgen voor hun bonussen. Deze kunnen ze aan zichzelf toekennen vanwege alle risico’s die je als manager loopt met de casinospelen waarin de bank volop deelneemt. Een ondernemer loopt een ondernemersrisico, dus mag daar een flinke winst tegenover staan. Maatschappelijk geheel verantwoord. Een bankmanager loopt risico dat de bank verkeert gokt, dus een flinke bonus mag daar tegenover staan. Maatschappelijk verantwoord? U mag het zeggen.

Casino

Beseft onze maatschappij wel dat de vertrouwde bewaarder van onze spaarcenten van vroeger het casino van nu is? Al het geldverkeer van burgers is onder controle van het banken-(computer)systeem. Kan weinig mee misgaan, de burger gedraagt zich kleinburgerlijk en kijkt, op enkele slippertjes na, wel uit om die bank over zich heen te krijgen. Frauderen door een foute burger is vrijwel uitgesloten. Maar de handel in duistere financiële bancaire (wan)producten en derivaten is in handen van opgefokte beurshandelaren en gaat in miljoenen en miljarden. Eén groot piramidespel, echte casinotaferelen. Maatschappelijk verantwoord? Nee, natuurlijk niet. Toch gebeuren deze dingen als een soort van ver-van-mijn-bed-show dagelijks op de ondoorzichtige financiële markten. Daar tolt het grote geld rond wat via de banken naar de markt wordt gebracht. Een enorme carrousel om duizelig van te worden. Er wordt “belegd” met andermans centen waarbij enorme risico’s worden genomen. Gelukkig zijn er journalisten zoals Joris Luyendijk die 2 jaar onderzoek heeft gedaan binnen die  geheimzinnige bancaire wereld. In een interview heeft hij al een tipje van de sluier opgelicht, voorafgaand aan zijn boek over zijn ervaringen in London-City. Beslist niet aan te bevelen als je depressief geaard bent.

Banken op rand van de afgrond

Mijn conclusie is dat wij eerzame burgers in feite ons geld uit handen hebben gegeven aan die enorme machtige bankenagglomeraties die er ongelooflijk onverantwoord mee omgaan. Het mag als verloren worden beschouwd. Al ons geld is samengeklonterd binnen één grote opgeblazen onbestuurbare skippybal die stuiterend richting de afgrond gaat. Het vreemde is dat we die enorme bal allemaal uit de weg gaan. Niemand weet hem nog te stoppen. Eenmaal in de afgrond uit elkaar geploft gaan de aasgieren er met het geld vandoor. Dit is figuurlijk voorgesteld maar zal zich in letterlijke zin ongeveer op een dergelijke wijze voltrekken. Simpelweg omdat het fiatgeldsysteem ons boven het hoofd is gegroeid en de macht van de kleine burger is uitgeschakeld door de macht van het grootkapitaal.

Gerrit Welbergen