(A) sociale Media

‘Kinderen besteden meer tijd aan smartphone dan aan vriendjes’ , is een van de conclusies van een internationaal onderzoek onder 7000 mensen in tien landen, waaronder Nederland. De helft van de vijf- tot tienjarigen heeft al een smartphone. Bij volwassenen is het al niet anders. Bijna 40 procent besteedt een tot drie uur per dag aan sociale media, aldus een ander onderzoek. Wij vinden het triest en een reuzegroot bewijs van hoe eenzaam we allemaal zijn. Hoezeer we aandacht missen. We zijn druk-druk en oh zo nieuwgierig naar wat onze ‘vrienden’ aan de andere kant van de wereld te vertellen hebben. Maar we kijken niet of nauwelijks om naar wie er vlak naast ons zit. Sociale media? Zeg maar liever asociale…

Facebook

Vandaag is mijn verjaardag, dus weer een stapje dichter bij de dood, zo fijn vooruitzicht; ultieme verlossing, weg uit dit aardse tranendal. Om 00:45 afgelopen nacht was de eerste die me een gelukkige verjaardag wenste mijn echtgenote, zo lief, zij, en lid van de inner circle uiteraard, de kleinst mogelijke kring van vertrouwden. Later op de dag komt daar nog van buitenstaanders bij: één persoon die me de beste wensen overmaakt via Facebook. Ja ook ik heb daar een ’tijdlijn’, overblijfsel van weleer toen mijn nieuwsgierigheid naar dit ‘sociale verschijnsel’ gewekt was. Ik ben dus ook ‘op Facebook‘ maar lang niet meer als gebruiker. Eerder als watcher, als aanschouwer-met-binnenpretjes, om monkelend te kijken en lezen wat ‘de massa’ – dat veelkoppig, wispelturig en amorf monster – nu weer uitkraamt.

Gat in de markt

Wat is Facebook? Een hersenspinsel uit het brein van een twintigjarige Amerikaanse student, die er wereldwijd burgers en buitenlui van alle leeftijden mee aantrok en aantrekt, en zijn zakelijk instinct beloond ziet met miljarden dollars. Weer een spreekwoordelijk ‘gat in de markt’ gevonden, een markt die er ondertussen wel als Zwitserse gatenkaas moet uitzien..

Mailbox

Maar eerst nog even over mezelf, de jarige, ondergetekende dus. Want ik krijg ineens ampel wensen, niet via Facebook meer doch ‘zomaar’, veel direkter want recht in mijn mailbox! Blijkbaar moet je maar hier of daar je emailadres opgeven om ‘opgemerkt’ te worden, ja een hele familie erbij te krijgen?!

Felicitaties

Hoewel al mijn voorouders reeds naar zaliger oorden vertrokken zijn en ik kinderen noch broers of zusters heb, is er toch een oma die ‘Bibliotheek Amsterdam’ heet en mij ‘een fijne verjaardag’ toewenst? Hoe leuk! En een waarschijnlijk verre nicht genaamd ‘Planet Undies’ want ook haar herinner ik me niet. Zelfs grootvader ‘Google’ schijnt plotsklaps toch nog in leven want heeft aan mij gedacht met ‘Gefeliciteerd met je verjaardag!’

Populair

En zo blijven er de hele verdere dag nog onvermoede familieleden opduiken van wier bestaan ik helemaal niet op de hoogte was. Verrassender nog: de meesten komen niet met lege handen maar bieden mij genereus allerlei cadeautjes aan, no kidding! Vijf euro vanwege Outspot.be; tien procent korting van Joy.com; en nog een gutschein van tien euro van Tabac Benden; enzoverder enzovoort. Hoe fijn toch zo populair en geliefd te zijn; men dénkt aan mij, dit doet zo’n deugd…net nu ik toepasselijk een stukje wilde schrijven over de zogenaamde Sociale Media.

Farcebook

Eerst maar eens nakijken wat het begrip precies betekent, zodat we weten waartegen te fulmineren wanneer we het over (A)sociale Media gaan hebben. Niet dat ik principieel tegenstander ben van vernieuwing en modernisering op technologisch en andere gebieden. Wel integendeel, zolang een en ander maar iets toevoegt, iets bijbrengt en zin heeft of interessant is. Maar Facebook als populairste sociaal medium is mijns inziens toch, excusez le mot, meer tot een Farcebook verworden. In se goed bedoeld en vast ook heel nuttig in bepaalde, specifieke gevallen (zo werd de Arabische Lente ook via dergelijke media verspreid bijvoorbeeld). Maar toch vooral veel tijdverlies, druk en stress veroorzakend, gebruikt voor de meest banale nonsens en non-events. En soms zelfs ronduit misbruikt voor pesterijen en erger! Doch vooral: het zoveelste kanaal om advertenties en andere reclameboodschappen ongevraagd onder je neus te drukken.

Interactiviteit

We zoeken dus naar de definitie op het internet en treffen zo aan: ‘Een verzamelnaam voor alle internet toepassingen waarmee het mogelijk is om informatie met elkaar te delen.’ Gebruiksvriendelijk en vaak leuk. Informatie in de vorm van nieuws, artikelen, podcast, muziek, fotografie en video. Het begrip social media staat ook voor ‘media die je laten socialiseren met de omgeving waarin je je bevindt.’ Bekende internationale voorbeelden zijn: Facebook, YouTube, WhatsApp, LinkedIn en Twitter. ‘Gemaakt door en voor de gebruikers’, die overnemen, inlassen en opladen wat henzelf en anderen kan interesseren. Door middel van ‘likes’ kunnen gebruikers daarop dan reageren en zo ontstaan ‘rangschikkingen in populariteit.’ Bij de online encyclopedie Wikipedia kun je mekaars artikels zelfs aanvullen, ook wel ‘user generated content’ genoemd. Social Media veronderstellen dus een hoge mate van ‘interactiviteit.’

The wisdom of the crowd

Mensen komen er samen om te ‘communiceren’ over wat zij belangrijk vinden, en zijn daarbij meestal op zoek naar anderen met ‘dezelfde waarden en normen. ‘De natuurlijke drang om in groepen te vertoeven zou een verklaring kunnen zijn voor het enorme succes van dergelijke sociale media. Men wil er zogenaamde ‘peers’ aantreffen, wat zoveel wil zeggen als ‘gelijkgestemden’ en ‘gelijkwaardigen.’ Bedrijven en hun producten of diensten worden beoordeeld, gekwoteerd, aanbevolen (‘liken’) of afgebroken (‘bashen‘).  Net als medemensen trouwens (!) en dit alles in een oogwenk (het zogenaamde ‘viral effect’ of ‘buzz’.) Geruchten worden verspreid die wel of niet waar kunnen zijn; in dit laatste geval spreekt men van een ‘hoax’ (fabel, fopperij of zelfs bedrog). Wanneer het om grote, soms enorme groepen gebruikers gaat die ‘iets’ verkondigen, verkrijgt een en ander al vlug het predikaat van waarheid, wat dan ’the wisdom of the crowd’ moet voorstellen.

Tot daar de omschrijvingen. Toch een aantal op- en aanmerkingen. “Media die je laten socialiseren met de omgeving waarin je je bevindt”. Hmm…

Wachtkamer

Laatst zat ik met mijn echtgenote in de wachtkamer voor een doktersbezoek. Wij hebben mekaar altijd veel te vertellen maar nu deden we dit fluisterend – we wilden de stilte niet doorbreken die… oorverdovend was. De drie andere koppels – het kunnen ook familieleden of goede vrienden zijn geweest – waren immers druk bezig met intikken op en kijken naar…hun smartphone. Niet één dat (een uur lang!) een woord wisselde met elkaar of met de overige aanwezigen in het kleine vertrek, neen, ze hadden het veel te druk met socialising; sociaal zijn, zich onderhouden met, als ik het correct vertaal en begrijp? Sociaal zijn met ànderen dan toch, beslist veel verder weg op dat moment dan de persoon naast hem en haar. Neen, elkààr hadden ze niks te vertellen maar wel die of die in God-weet-waar wat voor stad of land. En je ziet dit beslist asociale fenomeen meer en meer – brengt dat mensen dan echt zoveel dichter bij elkaar? I don’t think so…

De minderheid heeft altijd gelijk

De ‘wisdom of the crowd’, ‘gemaakt door en voor de gebruikers’ en ‘user generated content’? Daar heb je het al. De wijsheid van de massa’? Nou, laat mij u direct ontnuchteren en zeggen dat de massa niet veel voorstelt wanneer het op wijsheid aankomt hoor! ‘De massa’ is meest dom (dixit ook bijvoorbeeld G.B. Shaw), weinig ontwikkeld, van zichzelf of omdat ze dom wordt gehouden of verkiest dit te blijven. En hard, bruut en impulsief is ze ook. Niet zomaar schreef wijlen Simon Carmiggelt: ‘Ik heb een hekel aan massa’s, geef mij de mensen maar één voor één’…’ ‘De meerderheid heeft altijd gelijk’ is trouwens nog zo’n onnozel gezegde en banaal cliché; néén – de MINDERheid heeft altijd gelijk ! Dat is zo bewezen in de geschiedenis, wanneer een enkele keer die minderheid de meerderheid weet mee te krijgen voor iets belangrijks, iets moois, iets nuttigs, iets dat er echt toe doet…

Pluimen op de eigen hoed

Want wat lees ik zoal op Farcebook: een man deelt mee dat hij zijn auto gewassen heeft, wel twee uur lang. En fier dat hij is! Terecht trouwens. Hij geeft zichzelf dan ook een pluim – omdat niemand ànders dat blijkbaar doet… Veelzeggend me dunkt. Een vrouw vertelt dat ze kleren gestreken heeft, en het kostte haar wel een ganse namiddag. Trots! En nu gunde ze zich een welverdiende pauze. Ze complimenteert daarmee zichzelf – omdat niemand ànders haar ooit bedankt voor deze nuttige huishoudelijke taak…

Eenzaam met z’n allen

Ik monkel bij mezelf, maar eigenlijk is het aandoenlijk hé? Zo eenzaam zijn ze, zo eenzaam zijn we met z’n allen dat we aan wildvreemden ons leven vertellen, ons ganse hebben en houwen op straat gooien, onze innerlijke ziel openen voor onbekenden. In plaats van naar de man en vrouw naast ons, rond ons te kijken… Waarschijnlijk zit de partner van deze noeste werkers elders, druk in de weer misschien om tegen ànderen te vertellen wat hij/zij wel allemaal voor nuttigs verricht heeft die dag! We praten en babbelen en kletsen, dol zijn we op communiceren (niet echt hoor) met iedereen behalve met onze partner, onze naaste, onze buren – onze kinderen ook? Hé, met wat geluk kom je mekaar zo nog wel tegen hoor? Op Farcebook bijvoorbeeld, of Twitter (wat ‘kwetteren’ betekent, wist u dat?), of een van de zovele andere asociale media…

Aandacht aub

Ach, weet u wat het is : we willen allemaal maar één ding en dat is ààndacht! Aandacht betekent dat we bestààn, aandacht is erkenning, is een vorm van liefde…maar die zullen we tevergeefs zoeken via dit soort kanalen hoor…

Removed

De Amerikaanse fotograaf Eric Pickersgill bracht een jaar of wat geleden een fotoserie uit getiteld ‘Removed’: allemaal scènes van mensen in allerlei situaties en op verschillende plaatsen, die zo bezig zijn met hun smartphone dat ze geen oog meer hebben voor hun omgeving, voor met wie ze samen zijn op dat moment. (Cf. de wachtkamer van daarnet.)

Just separated

Het idee voor dit fotoboek kreeg de fotograaf toen hij in een New Yorks café een scène gadesloeg waarbij vader en dochters druk in de weer waren met hun mobieltje, en moeder droevig uit het raam staarde. Een van zijn meest aangrijpende foto’s is wel de volgende; een pas gehuwd stel controleert – tegelijkertijd – nog snel even hun gsm (er zou immers iets heel belàngrijks gemeld of gebeurd kunnen zijn intussen, stel u voor (?!) vooraleer in de versierde wagen te stappen. Dat huwelijk vangt dus alvast veelbelovend aan…not! De titel onder de foto is ‘Michelle and Jimmy’. Op hun auto staat in grote letters ‘Just Married’. Wel, dat kan al beter aangepast worden tot ‘just separated’…!

Hatebook

Facebook en ander geTwitter kennen ook tal van haatgroepen! Misschien voor hen speciaal een soort onderafdeling, een Hatebook maken, ideetje? (Er bestaat ook al een Fuckbook trouwens, dit terzijde.) Het betreft hier lieden van bijzonder laag allooi die zich ‘verenigen’ in het nobele, zeer ‘sociale’doel om anderen te beschimpen, te pesten, in het algemeen het leven zo zuur mogelijk te maken. Soms zelfs met de dood als gevolg…

Waarom ? Daarom

Meestal zijn het behoorlijk gewetenloze lui die zelf niet interessant genoeg zijn, zich vervelen en dan maar een slachtoffer uitzoeken. Eender wie om eender wat, elk voorwendsel is goed hoor.  Het ‘picking on the little guy’ wat schijnbaar leuk is, of verstrooiing brengt in een saai bestaan, en wat maakt dat deze ‘meerderheid’ zich een keer goed kan voelen, veilig zo ook, met z’n velen tegen één en altijd prijs… Deden ze dat vroeger al met een relatief nog altijd klein groepje op school, dan kunnen ze nu dankzij deze asociale media heel véél medestanders, gloaters bereiken en het effect is ook zoveel groter hé…

Drama

Zo werd enkele jaren geleden in Vlaanderen, België, een meisje van 14 of wat, een puber nog, tot zo’n wanhoop gedreven dat ze…de hand aan zichzelf sloeg, zelfmoord pleegde. Liever dood dan sociaal gedecimeerd, verlaten worden, en dus niet meer gewenst in gezelschap of van tel. Hoe dénkt zo’n tiener immers, het was vast een heel gevoelig meisje, dat zijn net de waardevollen! Maar ook de meest kwetsbaren natuurlijk. Arm meisje, wie weet had net jij van deze wereld een betere plaats gemaakt… Een menselijke tragedie die ieder zou moeten aanzetten tot zeer ernstig nadenken en in eigen boezem tasten – opdat dit nooit meer zou gebeuren! Nou, neen hoor, niet echt, de volgende dag was het weer (social) business as usual….

Liken en bashen

Refresh.tpo.nl :’Haten op mensen is een hype’. De kunst van het haten – ‘bashen’ genoemd in de newspeak van de asociale media – schijnt mateloos populair te zijn. Van Daele benoemt het als ‘ongefundeerd en gratuit aanvallen.’ Mensen, bevolkingsgroepen, instituten – niemand schijnt er veilig voor te zijn. Ooit begonnen met onschuldige woordspelingen met iemands naam. Ach, pesten is van alle tijden en het zal wel nooit de wereld uit raken, maar met de kracht, omvang en directheid van de asociale media is het effect vaak reusachtig nefast en desastreus voor wie het slachtoffer ervan wordt. Ook en zelfs racisme is niet van de lucht, net als wat we eufemistisch ‘vrouwonvriendelijkheid’ zouden kunnen noemen. Zo werd de term ‘sletvrees’ in het leven geroepen: letterlijk de angst bij meisjes en vrouwen om als ‘slet’ benoemd te worden. En oh wee wanneer ‘jagers’ op vrouwelijk of gekleurd ‘wild’ dergelijke angst ruiken – dan doen ze er nog een flinke schep bovenop!

Cyberpesten

Het is toch anoniem, niemand die weet wie wat doet, niemand hoeft verantwoordelijkheid te voelen en een enkeling-met-slechte-bedoelingen krijgt al gauw een meerderheid achter zich. En dan ontvang je schunnige berichten aan je adres als ‘Hey Girls, did you know that you spread Nutella… not your legs.” Dergelijke pesterijen kunnen eindeloos duren en almaar venijniger worden. Grapjes mogen al dan niet leuk zijn en we moeten allemaal tegen een stootje kunnen, maar honderd aanvallen achter elkaar van vuilspuiterij zijn geen grapjes meer te noemen. Ook daar is een term voor gekomen : het zogenaamde cyberpesten. Tjonge jonge, ben ik blij dat ik niet jong meer ben…

To connect or not to connect, that is the question

Altijd en overal dient u ‘connected’ te zijn, ‘verbonden’, van de vroege ochtend tot de late avond. En dit zowel thuis als op straat, tijdens shopping en ontspanning, in de wagen, op het werk en zelfs tijdens de vakanties. Want stel u voor ooit ‘iets’ te missen?! Neen, houd uw mobieltje best gans de dag op uw lichaam gekleefd, en misschien ook nog ‘s nachts onder uw hoofdkussen, je weet maar nooit? Bij het gros van de jongste generatie heeft dit bedenkelijk fenomeen ondertussen al geleid tot ronduit verslavingsgedrag.

732 Vrienden

En verbonden waarmee, met wie? Wel…eeuh…met uw vrienden natuurlijk! Want vrienden heeft u, nietwaar? Sommigen pochen dat ze wel 732 ‘vrienden’ hebben. En wie kan er nu zonder vrienden? A friend in need is a friend indeed, nietwaar? Of…vriénden? Doe een keer de test en vraag een van die vele honderden die u toch oh zo graag zien eens om hulp op een of andere manier. Zeg of liever schrijf dat u in serieuze moeilijkheden bent beland en dringend nood heeft aan een klein bedrag. Als lening, om u over een financieel moeilijke periode heen te tillen. Of uw woning is zogezegd net afgebrand en u heeft urgent onderdak nodig voor enkele dagen. Zoiets. U zult ronduit versteld staan hoeveel échte vrienden er dan nog overblijven hoor! Alle zevenhonderdtweeëndertig? Zevenhonderd? Oei. Honderd misschien? Of dertig? Ai! Eén dan toch?? Nou nee, geloof mij, eerder géén… Maar test het gerust zelf uit en scheid alzo het kaf van het koren. Doén!

Spijker in je hoofd

Verder lees ik bij de omschrijving van sociale media in het algemeen over ‘gemiddelden’ en veel ‘geruchten’ die op niks gebaseerd zijn, dus mijn conclusie is: oninteressant en eerder asociaal dan sociaal. Het lijkt ook alsof je ‘s werelds meest geavanceerde, supergesofisticeerde robot die wel tien miljoen dollar gekost heeft en door de vernuftigste wetenschappers werd ontwikkeld, aanwendt om…een spijker in de muur te slaan. Of in iemands hoofd…

( aangepast hoofdstuk uit nog te verschijnen boek getiteld ‘Geen Respect’. Zie ook hier )