Economen weten het niet meer/De ‘Eurohelm’

In de Telegraaf viel mijn oog op een column van Edin Mujagić, hoofdeconoom bij OHV Vermogensbeheer. Hij was het niet eens met de bewering van het IMF dat een zware crisis voorspelt voor de komende jaren. Om reden dat het IMF er heel vaak naast zat met hun voorspellingen gaat Mujagic er van uit dat de cijfers van het IMF ook nu onbetrouwbaar zijn. Maar ja, hoeveel economen en analisten hebben wel niet moeite met hun wiskundige berekeningen.

Economie beweegt zich als het weer

Nu ben ik geen econoom en word ik niet gehinderd door enige kennis van de economische wetenschap die altijd wordt geplaagd met achterhaalde theorieën. Daarom kan ik makkelijker van alles beweren op basis van nuchtere waarnemingen. Net zoals de weerman die elke dag de gegevens uit zijn weerstation haalt en daarmee op korte termijn het weer weet te voorspellen. Betrekkelijk eenvoudig. Komt er bewolking, en wordt die dik en donker, dan is de kans op regen heel groot. Heeft het een poos langdurig geregend dan kan weet ik al van te voren dat het later weer droog wordt. Met deze eenvoudige beschouwing kan ik wel voorspellen dat ons de komende tijd economisch zwaar weer staat te wachten.

De kater komt later

Over het ontstaan van de naderende donderwolken heb ik in mijn columns al breedvoerig uitleg  gegeven. En altijd was het thema de mondiale kredietberg. Mijn mening is op dat punt niet veranderd. Eens komt de tijd dat er afgerekend moet worden. Kroegbazen hebben ook niet voor de flauwekul naast de kassa een bordje hangen met de tekst: “Piet Krediet woont hier niet.” Ik weet donders goed dat kroegbazen hun vaste klanten heel goed kennen. Na 1 of 2 biertjes smaken de volgende biertjes nog lekkerder. (Krijg zelf al weer dorst bij deze opmerking). Maar toch is dit zoals het werkt. Met het grootste gemak nemen we er één teveel. Nu kan ik goed tegen een biertje of twee, maar het gevaar schuilt er in dat je makkelijk de grenzen van je eigen monetaire beleid overschrijdt. Als het gezellig is ga je niet direct naar huis. Pas als er na middernacht afgerekend moet worden komt vaak de schrik, en op de ochtend de kater. Ach ja, de kater komt later, dat is wat ik bedoel. De wereld is opgepompt met goedkoop krediet. We konden blijven feesten tot na middernacht.

Kredietberg blijft onbenoemd

Nu houd ik wel van bergen maar absoluut niet van schuldenbergen. Daarvoor kunnen we ons nu welbergen. Hoe hoger de schulden van een land,  hoe zwaarder deze drukken op het Bruto Binnenlands Product(BBP). Wat econoom Mujagic in zijn column niet benoemt is de recordhoge kredietberg die er op onze schouders rust. Nu is de staatsschuld van ons eigen kleine kikkerlandje niet groot en voor de virusuitbraak nog ruim beneden de 60 procent van het BBP. Dat zijn nu eenmaal de voorschriften van de EU en daar heeft Nederland zich keurig aan gehouden. Toen we een paar jaartjes geleden er tegenaan zaten heeft onze minister van Financiën keurig netjes afgelost. Tegelijk klom ons BBP wat omhoog en dat hielp hem een handje. Maar kijk eens naar de staatschuld van andere EU-lidstaten. Met name Italië en de andere zuidelijke staten hebben een enorme berg schuld die veel te zwaar drukt op hun nationale inkomen(BBP). Nu weten we al een tijdje dat in het bijzonder Italië hun staatsschuld liever laat drukken op het gemeenschappelijke Europese inkomen. Van 27 resterende EU-lidstaten wel te verstaan. En dat we uit een soort van solidariteitsgevoel mogen meebetalen. En daarmee opdraaien voor de roekeloze staatshuishouding van een ander land. We zijn niet verbonden in een vereniging, zoals de VS, maar werken alleen samen in een unie. Deze discussie is een ander verhaal en heb ik besproken in een vorig artikel.

Vuur kent geen grenzen

Het punt wat Mujagic onbenoemd laat is de impact van de mondiale schuldenberg. Mujagic ziet de pandemie als de grote boosdoener terwijl ik Corona alleen als de trigger zie die de hele boel omtrekt. Het is een optelsom van narigheden die ondergronds als een veenbrand woedden en nu bovengronds komen. Er is verzuimd om met groot materiaal de veenbrand in te dammen. Als  eenmaal de vlammen bovengronds uitslaan dan gaan we zien dat de verzekering de schade niet dekt wegens nalatigheid. Door Corona wordt nu alles uit de kast gehaald, van poederblusser en blusvoertuigen tot aan blushelikopters aan toe. Het vervelende met een veenbrand is dat die zo uitgestrekt kan woeden. Denk je het vuurtje in het noorden onder controle te hebben dan slaan de vlammen ten zuiden van ons ineens hemeltjehoog. Hierbij past een statement. Veel economische bewegingen zijn vergelijkbaar met de dynamiek in de natuur en het klimaat. De ondergrondse veenbrand bestrijkt de hele EU-oppervlakte. Veel EU-landen hebben hun schulden ondergronds verstopt en zijn onzichtbaar aan de oppervlakte. Nu dreigt bij grote droogte en hoge temperaturen een enorme vuurzee aan de oppervlakte te komen waarbij de vlammen over de brandgangen heen slaan naar de aangrenzende percelen in Duitsland, België en zo verder. Wat gaan onze brandweerlieden nu doen. Blussen tot aan de grens met het risico dat de vlammen met de wind terug keren, of blussen we gezamenlijk met de collega’s van over de grens een vuurzee die geen grenzen kent.

De eurohelm

Nu de metafoor. Alle brandweerkorpsen van de diverse EU-lidstaten zijn aangesloten bij dezelfde overkoepelende veiligheidsregio, namelijk die van de eurogroep(EMU). Met allemaal hetzelfde logo op de helm.

Bij een grensoverschrijdende veenbrand zijn de korpsen automatisch met elkaar verbonden. Ze verzamelen zich met de verschillende voertuigen rondom de grootste brandhaard om te voorkomen dat deze uitbreidt naar de aangrenzende percelen. Helaas werkt alles tegen. De harde wind, de grote droogte, de brandende zon, en uiteindelijk het tekort aan blusmiddelen. Inmiddels vertoef je met z’n allen zo diep in een ongekende natuurramp dat inrukken van je eigen korps laf zou zijn. Zo werkt ongeveer de gezamenlijke aanpak van een natuurramp.

Niet lid van de club

Economie is goed vergelijkbaar met de dynamiek van klimaat en milieu. Wat staat ons polderlandje te wachten als de euro in problemen komt? Als de economische pijn(veenbrand) van zuidelijke lidstaten hun banken doet wankelen en de waarde van euro doet dalen? Als gezamenlijke eurobonds zijn afgewezen dan rest maar één optie. Het gezamenlijk blussen van de euro-brand. Let wel, we hebben in alle landen hetzelfde euro-logo op onze helmen, eeehhh euromuntjes staan. Dat is wat ik bedoel. Als kikkerlandje kunnen we hoog en laag springen maar niet helpen met blussen wordt gezien als een oorlogsmisdaad. We gaan er niet aan ontkomen om, net als onze mondkapjes, ook onze blusmiddelen eerlijk te verdelen. Nood breekt wet. Tenzij opstandelingen onze blusmiddelen saboteren. Eigenlijk benijd ik de inwoners van Groot Brittannië. Een eiland omringd door water en geen last van de veenbrand. Geen lid van de euromuntunie en op tijd uit de EU gestapt. Niet hetzelfde logo op de helmen van de brandweerlieden, want geen lid van de club.

GW