De titel is van Roland Baaders boek uit 2010, herdrukt en lichtjes up to date gebracht. Dat nochtans op geen enkele manier aan belang heeft ingeboet. Hoe erg is het dan wel met de wereldeconomie gesteld, dat dezelfde problemen nog steeds opgeld doen in 2020?! Dezelfde problemen, en gevaren, zeggen we? Nou nee, die problemen en gevaren zijn zelfs nog danig vergroot. Alleen heeft Roland Baader de huidge tijd zelf niet meer mogen meemaken. Want niets is opgelost door de beruchte Kredietcrisis van 2007-2011. Niets is opgelost, en geen lessen werden geleerd. In één zin: de wereldeconomie balanceert anno 2020 op de rand van het ravijn. Al wat het vergt om dit te zien, is een andere, betere, scherpere bril. Die wordt met dit boekje aangereikt.
Oostenrijkse School
‘Wellicht de laatste en ten diepste alarmerende waarschuwingskreet van de grootste vrijheidsdenker van de Duitse taal,’ staat op de achterflap. Het is Roland Baaders (1940-2012) 16de boek. Hij was een econoom van de zogenaamde Oostenrijkse School, waarvan Friedrich von Hayek (1899-1992) als Nobelprijswinnaar wel de bekendste vertegenwoordiger was. Initiator van de economische denkrichting was Carl Menger (1840-1921).
Omen
Een ander boek van Baader uit 2007 was een omen van wat volgen zou. Volgen moest uit de aard der dingen, zoals alleen een aanhanger van Austrian Economics die kon zien. De ondertitel van ‘Geld, Gold und Gottspieler’ luidde inderdaad (vertaling): ‘Aan de vooravond van de volgende financiële wereldcrisis.’ Met zo’n statement steek je wel je nek uit. Leg je als econoom je reputatie in de weegschaal. Gelukkig voor Baader brak in 2007/2008 inderdaad de Kredietcrisis uit. Gelukkig voor hem, want hij zag het goed, maar ongelukkig genoeg voor de tientallen miljoenen die hun baan zouden verliezen. Faillisementen, sluitingen, ontslagen volgden. Downsizing, afschrijvingen en verliezen. Amerikaanse hypotheken waren in obligaties verpakt en over heel de wereld verkocht. Toen de woningen waarop deze rustten in waarde daalden, omdat de nieuwe kopers ze niet meer konden aflossen, stortte het hele kaartenhuis in mekaar.
Zwaard van Damocles
Op de vraag of de betreffende bankiers ter verantwoording werden geroepen, verantwoordelijk gehouden en eventueel gestraft, moet inderdaad ‘neen’ worden geantwoord. Het verre IJsland is de zeldzame uitzondering op deze nefaste regel. Dus waarom zouden ze hun gedrag veranderd hebben intussen? Een paar voorbeelden? Deutsche Bank. En kijk maar eens naar de onvoorstelbare omvang van de derivaten in de wereld, afgeleide financiële producten. Als een reusachtig Zwaard van Damocles hangen ze permanent boven onze hoofden…
De werkelijke oorzaken (van de nieuwe depressie)
Want wie de oorzaken niet kent of wil kennen, en ten volle erkent, ook waar en bij wie de fouten liggen, kan nooit aan oplossingen werken. Zal dezelfde fouten opnieuw en opnieuw maken. Of andere fouten misschien, maar in se toch altijd dezelfde. Een exces aan geld, aan krediet, aan schuld! Dit gezegd zijnde: zijn het wel fouten? Uit domheid, onwetendheid, onkunde gemaakt? Want kijk: dit zijn toch van de hoogst gestudeerden in hun vak? Mannen en vrouwen op topniveau en met tonnen ervaring, verondersteld? Roland Baader gaat er in ieder geval vanuit dat dit soort fouten niet met opzet wordt gemaakt. Maar wel met in het achterhoofd: de centrale bank is toch de lender of last resort. Die snelt ons beslist wel (weer) te hulp, mocht het onverhoeds verkeerd lopen. En jawel, gelijk hadden ze, gelijk hebben ze. Dus waarom niet opnieuw risico’s nemen à volonté? Tevens is het uitgesloten dat dit soort bankiers een zo kort geheugen heeft, dat het compleet vergeten is hoe de Kredietcrisis startte.
‘Centrale banken zijn vernielende instellingen’
Zo staat letterlijk in ‘Geldsocialisme‘ en de auteur voert ook ampel bewijzen aan. Neem bijvoorbeeld de VS. Daar heerstte wel 136 jaar lang prijsstabiliteit, van 1776 tot 1912. Want in 1913 zag de Federal Reserve het licht. Maar het bedrog begint al, dixit Baader, bij het fractional reserve banking. Een trouvaille! Banken hoeven slechts een miniem percentage van de inleg door klanten in reserve te houden. De rest kunnen ze uitlenen om rente te vangen. Geen hond die zijn tegoed plots opvraagt, of toch zeker niet alle honden tegelijk. Neen…tot het dan toch eens gebeurt. Kijk naar India, en Libanon, waar klanten die afgewezen worden wanneer ze hun bezit terug willen, hun woede koelen op de betreffende bankkantoren. Wat trouwens meer en meer zal gebeuren…
Door mensen gemaakt
Er is (of was) gezond geld, gedekt door goud en zilver. En ziek geld, fiat geld. Het eerste is gebaseerd op waarde, edelmetalen dus. Het tweede is gebaseerd op ‘vertrouwen’. Op ‘geloof’. Op…lucht, want door niets gedekt. De overproductie van geld leidt tot inflatie, deze sluipmoordenaar van de koopkracht. Het is ook de oorzaak van ‘booms’ en ‘busts’. Die helemaal niét ‘natuurlijk’ zijn. Onoverkomelijk, eigen aan enige economische cyclus. Crashes en exuberante beurskoersen (maar ook vastgoedprijzen, obligaties et al.) zijn volledig man-made. Het is door onkunde, door teveel en te vaak ingrijpen in de marktwerking, door te sturen wanneer net niet gestuurd mag, dat ze veroorzaakt worden. Teveel geld zal altijd een ongewenste uitweg zoeken.
De vergeten Depressie
Waarom hoor je alleen maar (nou ja) over de Grote Depressie van de jaren dertig? En nooit over de depressie van 1920-1921? Niet toevallig omdat ze zo a-typisch was misschien? Deze depressie duurde slechts een jaar. Waarom? Omdat de toenmalige Amerikaanse president niét liet ingrijpen. De centrale bank trad nergens op. Ze lieten begaan. Bankroet van tal van ondernemingen en financiële instellingen was het gevolg. Van laten begaan. De markt haar natuurlijke werking laten doen. Het was een effect als van een purgering, een zuivering. En dat was het ook. Het slechte, het niet functionele, het verrotte, het niet levensvatbare er in één keer uit. Om met een schone lei te herstarten.
Actualiteit
En toch ging het na deze gezonde zuivering tien jaar later weer mis. Het waarom leest u ook in dit boek. Net als waarom anno 2020 een nieuwe Depressie aan de einder staat te wachten. Voor wie heel goed kijkt, en leest. Zal het voor dit jaar zijn of…? Er zit enorm veel samengebald in dit heldere boek. De waarde van ‘Geldsocialisme‘ is meer dan bewezen. De inhoud is meer dan ooit actueel. Helaas…
Joost, ik word niet blij bij het lezen van jouw column. Wat dat betreft kun je de mijne beter helemaal negeren, ha, ha, ha. Ik vrees dat het boek een gemene waarheid bevat. Die we liever negeren. Beter niet kopen dat boek. Maar dat maakt allemaal niets uit. Een correctie komt er toch. Is onvermijdelijk. We wachten lijdzaam op de trigger. Soms is een onverwachte move de echte trigger die beleggers doet sidderen. Wat te denken van dat griezelige coronavirus. Zou zomaar het toeristenverkeer en zakelijke vliegreizen tussen bepaalde landen lam kunnen leggen, bij wijze van spreken. Dat is wat ik bedoel. Het kan uit onverwachte hoek komen. Opletten geblazen!
The Black Swan. Het kan raar lopen. Wat dacht je van de gasvelden in de Oostelijke Middellandse Zee? Reken maar dat diverse enge heren aldaar graag de macht over de gastoevoer naar Europa willen hebben.
Klinkt als hele interessante materie! Ik ga zeker dit boek overwegen als volgende aanschaf. Ben nu nog met When Money Dies van Rickards bezig. Engels, dus gaat niet zo snel. Wel heel interessant schrijven over historie geldsysteem.
Word je ook niet blij van. Uiteindelijk moet je constateren dat het huidige monetaire systeem ten dode is opgeschreven. De geschiedenis blijft zich oneindig herhalen wat dat aangaat. De mensheid leert nooit van z’n monetaire fouten. Na elke ineenstorting ontstaat een nieuw tijdperk van geldcreatie. De banken spelen daar als vanzelf de hoofdrol in. Gaan weer groter worden naarmate de geldhoeveelheid toeneemt door kredietverstrekking. Dat is hun verdienmodel. Om hun verdiensten tot het laatst aan toe overeind te houden worden rentetarieven in stapjes verlaagd. Nu we het nulpunt zijn genaderd kan iedere nuchtere analist wel invullen hoe het huidige krediettijdperk eindigt. De ontspoorde geldcreatie is vaak de spil in ieder boek over de monetaire geschiedenis.
We gaan natuurlijk ooit een keer Venezuela achterna, want de centrale banken zullen moeten blijven printen. https://qz.com/1783680/maduro-hikes-venezuelas-monthly-minimum-wage-by-67-percent-less-than-1-kg-of-beef/
De openbaring 6 1 : 17C voorspelt zich dat een tijd ooit zal aanbreken: “één maat tarwe voor een dagloon en drie maten gerst voor een dag-salaris en spaar de olie en de wijn”. Zo duur…..
Alle christenen hebben nu al bemoedigd dat ze in die tijd met hun hoofd naar omhoog kijken.
Niet leuk, ik weet dat het moet gebeuren!
Dat klopt, J. We zitten mondiaal akelig dicht bij de situatie zoals in dat oude Boek beschreven. Wat ‘Cynicus’ als Black Swan beschrijft, noemt de Bijbel in 1Tes.4: 16 als het signaal gegeven wordt. Ook wel een andere mooie beeldspraak daarom heen gelezen: De turbulentie die nu wereldwijd toeneemt wordt ook wel vergeleken met barensweeën..
Ethisch gezien is economie een dood vak, zonder geweten.
Geen oorzaak, maar symptoom van verval in normen en waarden.
Algemeen wordt erkend dat de crisis van 2008 ons niet is
‘overkomen’, maar werd veroorzaakt door menselijke hebzucht. Meer, beter, mooier. De verlokkingen van de Mammon.
Rupsje-nooit-genoeg wordt door de economie als medicijn in
stelling gebracht om de crisis op te lossen, terwijl de dikste rupsen de boom al hebben kaal gevreten.
Wat vervolgens gebeurt kan niet de bedoeling van de economie
zijn: als de rupsen zich niet verpoppen tot gracieuze vlinders zullen ze elkaar oppeuzelen.