Het verleden heeft aangetoond dat een handelsoorlog zelden winnaars kent

Het handelsconflict met China wordt hier in Europa op enige afstand gevolgd zonder dat er vanuit  Brussel tot dusver noemenswaardige initiatieven waren te beluisteren. Wel is sprake van minder positieve verwachtingen betreffende de economische groei. Europa vormt als tweede economische macht een belangrijke factor op internationaal  economisch en politiek terrein maar doet er actief te weinig mee!

Dat geldt eveneens voor het neutraliseren van andere internationale spanningen. Onze  politici lopen sinds WO II nog te veel in het gelid van de V.S. (atoomschild). Uiteraard zijn we dank verschuldigd voor het herkrijgen van onze vrijheid in 1945 dankzij het geweldige initiatief van president Roosevelt (Zeeuwse zoon) om Europa van de naties te ontdoen, echter niet zonder de formidabele inzet van de Russen die zich vanuit Stalingrad (nu Volgograd) een weg moesten knokken naar Berlijn. Daarop heeft zich dank zij het Marshall plan een spectaculair economisch herstel ontwikkeld in samenhang met de opzet van nieuwe verbanden uitmondend in onze huidige Europese Unie. Europa’s invloed had nog veel groter kunnen zijn, indien na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie Rusland een helpende hand was geboden. Die mogelijkheid werd niet benut en de relatie is opnieuw ontaard in vijandschap.

Wereldwijde Amerikaanse invloed

In de politiek gaat het doorgaans niet om filantropie en ook niet om de waarheid (taak van de journalistiek) maar om belangen. Of dat nu eigen belang dan wel een internationaal belang betreft. De Amerikanen zijn daarin zeer bedreven geraakt. Het dienen van het eigen belang brengt dikwijls tevens het creëren van perceptie (tegenwoordig ‘fake news’) met zich mee. Diverse voorbeelden hiervan liggen voor het oprapen zoals het legaliseren van de inmenging in buitenlandse aangelegenheden: Iran in de jaren ’50 (olie), Vietnam in de jaren ’60, coup in Chili in 1973 alsmede de oorlogen tegen Saddam Hoessein als tegen de Taliban, Gadhaffi en Assad zonder één van die oorlogen echt te hebben kunnen winnen. Doorgaans ging het altijd om regime change zoals dat ook in Oekraïne in Ruslands voortuin het geval was. Met bijna 800 bases in 70 landen is de V.S. dankzij hun militair overwicht omni mondi  aanwezig en kan overal gemakkelijk een vuist maken. Dit als korte inleidende schets.

De “uitgewoonde” dollar

Tegelijk werd er thuis (V.S.) niet opgelet, zodat het monetaire systeem in 2008/9 “op de rand van een dubbeltje” moest worden gered. De rente ging naar “nul”, terwijl de edelmetaalprijs “achter slot en grendel” moest. De dollar als ’s werelds reservemunt diende door dik en dun te worden verdedigd en gesteund, waartoe alle middelen waren geheiligd ook al heeft dat geleid tot een gigantische schuldenpuinhoop! Het extreem belenen van de munt (uitwonen) tot  boven de draagkracht van de economie geldt als “stille” diefstal van de koopkracht, waarvan bijna elke staat zich in mindere of meerdere mate bedient, met het risico van (hyper)inflatie.

De ‘day of reckoning’

Zolang dit proces wordt gedoogd door de kapitaalverschaffers is er ogenschijnlijk weinig aan de hand. Anders wordt het als één der belangrijkste kapitaalverschaffers – China in dit geval – met een bezit van bijna $1,2 biljoen dreigt de handdoek in de ring te werpen. Dreigen is nog niet hetzelfde als doen maar die dreiging is wel uitgesproken. Bij uitvoering hiervan impliceert dat een directe scherpe rentestijging als gevolg waarvan het schuldenkaartenhuis in korte tijd implodeert. Tegelijkertijd zullen ook alle andere houders van Amerikaans staatspapier “voor de achterdeur kiezen”. In die situatie betekent dat “einde oefening” voor de dollar maar ook van Amerika’s rol als mondiaal politieagent.

Het lijdt geen twijfel dat op die “dag des oordeels” een flinke goudbuffer de belangrijkste verzekeringspolis zal blijken te zijn. Dat geldt voor elk land en elk individu waar ter wereld!

Gegeven deze waarschuwing zou elke centrale bankier onder “de rook van” van de BIS (Bank of International Settlements) te Basel zich aan de koopzijde moeten bevinden. China en Rusland die tevens de grootste goudproducenten zijn, doen al jaren aan gold hoarding. De enige sociale zekerheid aldaar is goud zonder de sociale beloftes (zoals bij ons).

Vanuit de V.S. verneem je taal noch teken over de goudreserves. De laatste audit dateert van  de jaren ’50 toen Uncle Sam meldde dat de reserve 8.134 ton bedroeg. Hoeveel ton sinds die tijd tot aan de loskoppeling in augustus 1971  is verdwenen, is onbekend. Even onbekend is of er aanvulling heeft plaats gehad met name sinds de Fed rond de eeuwwisseling er bij de (Europese) centrale banken juist op aandrong zoveel mogelijk goud (‘barbarous relic’) te verkopen. Goud dat rond die tijd voor de habbekrats van beneden $300 per ounce “op straat” lag en thans als “onderpand” moet dienen!

De Amerikaanse schuldfinanciering

Het lijkt nauwelijks toeval dat openlijk wordt toegegeven zoals nu door de U.S. Treasury Department’s Office of Debt Management dat binnen drie jaar elke geleende dollar opgaat aan rente plus aflossing resulterend in de ‘ debt death spiral’; in feite betekent dit ook “einde oefening” voor de regering en de dollar.

Reeds begin dit jaar werd in ‘the Minutes’ van de Treasury Borrowing Advisory Committee (TBAC) gewag gemaakt van de ‘unique challenges faced by the Treasury’ betrekking hebbend op het ontstaan van ‘a significant gap over the next 10 years amounting to over $12 trillion and the potential need for more domestic investor participation if foreign reserve growth slows’. Hierbij werd geen gewag gemaakt van het stijgende rentebeslag noch van de kosten van de ‘Green New Deal’ (klimaatverandering), getaxeerd op een bedrag van $6 biljoen+. China’s dreigement was toen nog onbekend.

De TBAC waarschuwde voorts dat de tekorten ad $1 – $1,5 biljoen ’s jaars hoe dan ook via de obligatiemarkt gefinancierd zullen moeten kunnen blijven worden, rekening houdend met een ‘high global dollar debt exposure’. Het dollaraandeel in de Foreign Exchange reserves is deze eeuw reeds teruggevallen van 72% in het jaar 2000 naar 62% anno nu. Deze ontwikkeling zit evenmin mee. Onderstaande alinea heb ik gelicht uit de column “De Eeuwige Rol van Goud” van 6 maart j.l.

“Veelal onderbelicht zijn de nog niet goed in te schatten gevolgen van de begin deze eeuw opgerichte Shanghai Cooperation Organization (SCO)* die thans bijna de helft van de wereldbevolking omvat. Deze Euraziatische organisatie stelt zich ten doel de gezamenlijke belangen te behartigen op politiek, economisch en militair terrein. Tegelijkertijd vindt de  versnelde uitbouw van de Belt & Road zijderoute vanuit China plaats die een steeds groter deel van de wereld bestrijkt. Deze ontwikkelingen zouden kunnen leiden tot de opzet van een alternatieve WTO, IMF en Wereldbank, waarmee de rol van de dollar goeddeels zou worden weggespeeld. Van beide ontwikkelingen weten we dat deze ten doel hebben om de Amerikaanse invloed in dat deel van de wereld te neutraliseren”.

*hierbij zijn aangesloten: China, Rusland, India, Pakistan, Kazakhstan, Kyrgistan, Tadzikistan,  en Uzbekistan.

Linksom of rechtsom komt het lot van de V.S. en de dollar uiteindelijk in handen van China c.s. te liggen. Opvallend is dat dit onderwerp in de Westerse pers nagenoeg geen aandacht krijgt, ogenschijnlijk begrijpelijk! Hierop min of meer aansluitend heeft de Association of Southeast Asian Nations bestaande uit tien leden w.o. China, Japan, Zuid-Korea en Thailand besloten om de yuan en de yen op te nemen in de Chang Mai Initiative Multilateralisation Scheme, een raamwerk voor ‘multicurrency swap arrangements’ om afstand te nemen van het ‘dollar-based financial system’.  

De rol van China

Het beoogde doel van China en Rusland (maar ook van India en Iran) is om op termijn de reserverol van “de petrodollar” en de suprematie van de V.S. over te nemen, zonder een schot te lossen en zonder dat het veel inspanning zal kosten. Vooralsnog is de Chinese monetaire “machinerie” en “infrastructuur” met een te gering aandeel van de Chinese munt in het internationale handels- en betalingsverkeer niet in staat om deze suprematie “rimpelloos” over te nemen. Vandaar dat de speelkaart van het Amerikaanse staatspapier nog wel even achter de hand zal worden gehouden. Hoewel een vertraagd scenario denkbaar is waarbinnen in versneld tempo voorbereidingen getroffen zullen moeten worden om dit beoogde doel te bereiken.

Immers, het blijft een doorn in China’s oog dat Trump zo gemakkelijk sancties kan uitvaardigen, de dollar als wapen kan hanteren en voorts middels militair machtsvertoon in de Chinese Zee geen middel onbenut laat om blijk te geven van Amerika’s suprematie. In de omgekeerde situatie in de omgeving van Amerika’s kustlijn zou e.e.a. onvermijdelijk tot een harde confrontatie hebben geleid. Niet ondenkbaar is dat de V.S. mede tot deze “agressieve” opstelling is gekomen vanuit de intussen steeds lastiger wordende  monetaire situatie in eigen huis en de mogelijk hieruit voortvloeiende mondiale instabiliteiten.

Potentiële vijanden

Onder dergelijke omstandigheden ligt het voor de hand om “een potentiële vijand” als decoy bij de hand te hebben, waarbij ook Rusland als “optie” dient. Intussen probeert Trump thuis  “de financiële voordelen” van het handelsconflict te verkopen en Amerikaanse bedrijven te bewegen hun productie naar het thuisland over te brengen. Daar tussendoor speelt Huawei als een bepaald niet onbeduidende “hete speelbal” met wellicht verstrekkende gevolgen voor de gehele tech sector, indien geen uitweg wordt gevonden.

Gevolgen voor de wereldhandel

Kennelijk was Trump nog niet op de hoogte van Bloomberg’s recente bericht dat de internationale handel als gevolg van het handelsconflict bezig is terug te vallen tot depressie niveaus, ernstiger dan de officiële kanalen “toeteren”. Er werden echter vóór die tijd al tekenen van verzwakking waargenomen  Dit gold zowel China, de V.S. alsook Duitsland met een groei van 0,4% in het eerste kwartaal.

Op zich zou een teruglopende economische groei helemaal geen ramp hoeven te zijn zonder  een onbeheersbare schuldgroei. Dit geldt verreweg het sterkst voor de V.S. vanwege de schuld in dollars in alle geledingen: staat en deelstaten, bedrijfsleven en particulieren. Trumps volgende termijn zal van het verdere verloop hiervan in hoge mate afhangen.

Om aan te geven hoe ernstig de mondiale handelsstromen en daarmee de wereldeconomie worden bedreigd, kwam BMO Capital Markets Economics uit met een chart van de jaar-op-jaar fluctuaties in de wereldhandel zoals die door het IMF werden geregistreerd en uitgesplitst naar de mondiale exportcijfers, export naar de ‘advanced economies’ en separaat in de export naar de EU. Hiermee wordt een veel triester plaatje voorgehouden dan tot dusver voor mogelijk werd geschetst.

Deze lijnen blijken een buitengewoon synchroon verloop te hebben en geven aan hoe sterk de onderlinge verwevenheid binnen de wereldeconomie blijkt te zijn gevorderd. Aan de hand van de genoemde ontwikkelingen lijkt de neerwaartse trend die van 2009 spoedig in te halen.

De gevolgen voor de V.S.

Voorts is het verleidelijk om Trump’s argument te geloven, dat de importheffingen op Chinese producten zorgen voor ‘billions in proceeds’ maar de realiteit is natuurlijk dat de heffingen worden opgebracht door de importerende bedrijven die al dan niet deze heffingen doorberekenen. De vraag is ook of deze heffingen geheel of gedeeltelijk zullen worden doorberekend. Andere opties zijn van import af te zien c.q. een soortgelijk product vanuit elders te importeren. Evenmin is rekening gehouden met de mogelijkheid dat China haar munt zou kunnen devalueren, hoewel dat geen serieuze optie is. In dat geval zou het vertrouwen in de yuan worden aangetast.

In tegenstelling tot Trumps ‘billions in proceeds’ kwam de Federal Reserve of New York (belangrijkste onderdeel van de Fed) uit  met een kostencalculatie per huishouden van gemiddeld $831 per jaar, indien alle importheffingen zouden worden doorberekend. Dit is dus een iets andere “voorstelling van zaken” zoals Trump die op meerdere terreinen weergeeft. Dit laat de vraag open of het spel met China wel zo hard gespeeld zou moeten worden.

Het verleden heeft aangetoond dat een handelsoorlog zelden winnaars kent. Voor de wereldhandel is het van existentieel belang dat er handel kan worden gedreven op basis van reciprociteit inclusief bescherming van intellectuele eigendomsrechten. China heeft al toegegeven  hiernaar (serieus?) te willen kijken maar laat zich niet de op voorhand opgelegde (vernederende!)  tariefsverhogingen voorschrijven. Voor een betere relatie met China ligt hier  een prachtige rol weggelegd voor Europa om dit geschil op een meer “elegante” wijze op te lossen, leidend tot tijdelijk betere tijden!